Δεν είναι πρόεδρός μου!

Δεν μπορούν να κρύψουν τη χαρά τους οι Βρετανοί μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Το Διαδίκτυο βούιξε από κραυγές ανακούφισης: «Επιτέλους! Δεν θα μας λένε πια τους πιο ανεγκέφαλους πολίτες του 2016!».

Αρθρο σε σατιρική εφημερίδα αρχίζει λέγοντας ότι η Βρετανία ξύπνησε προχθές ανακουφισμένη, όταν αντιλήφθηκε ότι η ανόητη και αυτοκαταστροφική της ενέργεια (το δημοψήφισμα για το Brexit) θα είναι πια μια ασήμαντη ιστορική υποσημείωση. Συνεχίζει αναλύοντας: «Είμαστε σαν εκείνον που κάνει εμετό στον κήπο σε ένα πάρτι και περνάει μια ώρα νιώθοντας άθλια ντροπιασμένος, μέχρι που κάποιος άλλος ξερνάει ρουκέτες πάνω στον δερμάτινο καναπέ και στο χαλί».

Είναι συνηθισμένο να λοιδορούνται οι λαοί όταν ψηφίζουν, αν αυτό που ψήφισαν δεν ήταν το αναμενόμενο ή αν κρίνεται ακραίο, ανατρεπτικό, τρομακτικό στις (ενδεχόμενες) συνέπειές του. Εμείς πέρσι ψηφίσαμε «όχι» στο δημοψήφισμα, αλλά όλοι το προσπέρασαν λέγοντας: «Καλά, οι Ελληνες είναι παλαβοί».

Τους ήταν εύκολο να το προσπεράσουν, γιατί κανείς δεν τους έβαλε εμπόδια, ούτε καν εμείς οι ίδιοι. Στη Βρετανία («Οι Αγγλοι δεν ξέρουν τι ψήφισαν!») έχει κινηθεί γη και ουρανός για να προσπεράσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αλλά το εγχείρημα μοιάζει δύσκολο.

Στην Αμερική, («Μα, είναι αμερικανάκια!») είναι μάλλον αδύνατο να ανατραπεί το αποτέλεσμα της προχθεσινής ψηφοφορίας, δηλαδή πρέπει, θέλοντας και μη, να δεχτούμε ότι σε δυο μήνες πρόεδρος των ΗΠΑ θα είναι ο Τραμπ: πλούσιος επιχειρηματίας, ρατσιστής, σεξιστής, απολιτικός και απρόβλεπτος, ο Τραμπ φαίνεται ότι ενσαρκώνει το όνειρο του φτωχού μέσου Αμερικανού που τον ψήφισε.

Δεν τους καίγεται καρφάκι, ούτε του Τραμπ ούτε του μέσου Αμερικανού, αν εμείς τους θεωρούμε χοντροκέφαλους. Αυτοί έβαλαν ήδη μπρος την αναδόμηση της «μεγάλης Αμερικής»: κλειστά σύνορα, διμερείς σχέσεις, επίδειξη μεγαλείου και δύναμης του τύπου με τον παρά μου και την κυρά μου.

Τα τρία αυτά παραδείγματα δεν μπαίνουν στην ίδια ζυγαριά: δεν έχουν το ίδιο σκεπτικό, δεν εκφράζουν το ίδιο όραμα και, προφανώς, δεν έχουν την ίδια βαρύτητα.

Είναι όμως, παρά τις διαφορές τους, τρία «όχι» στο ίδιο καταρρέον σύστημα της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, που ορίζεται από το χάος ανάμεσα σε εκείνους τους λίγους που καταστρέφουν τον πλανήτη, ρημάζουν τους φυσικούς πόρους, επιβάλλουν όρους εξαντλητικής εργασίας και απάνθρωπης λιτότητας, συσσωρεύοντας οι ίδιοι αμέτρητο πλούτο, και σε εκείνους τους πολλούς που, με διαμαρτυρίες όλο και πιο χλιαρές, υπομένουν τη φτώχεια και υφίστανται τις πολιτικές αυτές πεισμένοι ότι δεν υπάρχουν άλλες.

Ξαφνικά βρίσκεται ένας Τραμπ και τους πείθει ότι υπάρχει άλλος δρόμος. Και πώς να μην τους πείσει; Αξεστος στα όρια του χυδαίου, γελοιοποιώντας το πολιτικά ορθό και τις αξίες των αντιπάλων του, γίνεται υποψήφιος πλανητάρχης και μιλάει ενάντια στο σύστημα που εξαθλίωσε τους Αμερικανούς.

Ε, δεν φταίνε οι πολίτες που τον ψηφίζουν, ούτε είναι οι πολίτες χοντροκέφαλοι. Οι πολίτες είναι εξαθλιωμένοι. Ανεργοι, υποσιτισμένοι και –φαντάσου, στην πλουσιότερη χώρα του κόσμου!– το ένα τρίτο από αυτούς ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στη σημερινή τους μιζέρια και σε κάτι άλλο. Διάλεξαν το κάτι άλλο.

Το ζήτημα είναι ότι αυτό το κάτι άλλο δεν αρθρώνεται από δυνάμεις της παγκόσμιας ειρήνης και της κοινής ευημερίας. Μπορεί και να μην υπάρχουν πια τέτοιες δυνάμεις, οργανωμένες τουλάχιστον.

Η ειρήνη, η δημοκρατία, τα δικαιώματα χρησιμοποιούνται στον δημόσιο λόγο μόνον ως προσχήματα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Αριστερά είτε έχει λουφάξει είτε έχει αλλοτριωθεί. Οι Οικολόγοι παραμένουν μίζερες μειοψηφίες, τα κινήματα εξουδετερώνονται, οι άνθρωποι παλεύουν με τη συνείδησή τους σε όλο και πιο μοναχικές πορείες.

Να όμως που από προχθές ένα μαζικό κίνημα αναπτύσσεται αυθόρμητα στις ΗΠΑ, με το σύνθημα «Δεν είναι πρόεδρός μου». Σαν αντίβαρο στον Τραμπ και στον εκφασισμό του δυτικού κόσμου γενικότερα.