Οι βουβές εικόνες έσωσαν τον ελληνικό πολιτισμό με όλα τα παρακλάδια και τις παραλλαγές του, με όλες τις προσμίξεις και τις παραφθορές που δίνουν σάρκα στο πραγματικό, από κάτι ξένο για άλλους πολιτισμούς αλλά τόσο οικείο για εκείνον: την απουσία του προσώπου στην τέχνη του τη θρησκευτική, τη βέβηλη, τη λαϊκή και τη λόγια, την υψηλή και την υφέρπουσα, τη λούμπεν και την καταζητούμενη, τη μαλθακή και την καταγγέλλουσα. Οσες εικόνες απέμειναν κυρίως από τις εκκλησίες που έγιναν τζαμιά μετά την Αλωση ή από όλες τις άλλες που συλήθηκαν, βεβηλώθηκαν ή γκρεμίστηκαν, πολλές από αυτές χαραγμένες και τυφλωμένες, δεν έπαψαν να μιλούν μέσα από τη βία που υπέστησαν για τη βία στην οποία αντιστάθηκαν.
Η εικόνα προηγείται του λόγου, απόδειξη ότι τα προϊστορικά μνημεία μιλούν για τα μονοπάτια που πήρε ο άνθρωπος από τους αρχέγονους χρόνους, όπου το χρονικό και το άχρονο γεμίζουν με τις αντανακλάσεις τους τη σκέψη μας σήμερα, ένα καλειδοσκόπιο συνδυασμών πριν από τα ιστορικά κείμενα.
Ηχητικές, απτικές και άλλες εικόνες από την ενδομήτρια ζωή συνοδεύουν το νεογέννητο πλάσμα στη μετάβασή του στον κόσμο μας. Τα ίχνη από εικόνες που νιώσαμε ως νεογνά, από σκηνές στις οποίες λάβαμε ή δεν λάβαμε μέρος, επιμένουν ακατανόητες εκτός κι αν κάποτε φωτίσουν απρόσμενα το αίνιγμα της ανάμνησης. Οι εγχάρακτες εικόνες από τον κόσμο των μεγάλων με τις σπασμένες λέξεις, τους χωρισμούς και τις αναχωρήσεις τους, τους συμβιβασμούς και τις γλυκές τους ώρες επιμένουν ως υλικό για την αιώνια επιστροφή μας στο ανεξάντλητο αυτό υλικό για την τέχνη και τη ζωή.
Οι απαγορεύσεις ενάντια στα ομοιώματα και τα είδωλα οποιουδήποτε θεού χάνονται στο αδιευκρίνιστο σύνορο μύθου και ιστορίας. Δεν θα επιμείνω εδώ σε ένα μάλλον σταθερό στοιχείο: στην άρνηση του να δουν κάποιοι το υπερβατικό και το επίγειο, το ιερό και το βέβηλο να συνδυάζονται. Από την άποψη όμως της ιστορίας της τέχνης είναι φανερό ότι αυτή η εξανθρώπιση ή ενσάρκωση υπήρξε στον πυρήνα μορφών της παγκόσμιας τέχνης από την Προκολομβιανή Αμερική και την Αφρική μέχρι την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία και αλλού. Πιο κοντά σε μας το ανθρώπινο σώμα γίνεται όχι μόνο κέντρο του κόσμου αλλά και συμβολικό ομοίωμά του.
Από τις αρχές του 20ού αιώνα η πρόοδος της τέχνης συχνά αλλά όχι πάντα συνδυάστηκε με την αποδρομή του προσώπου και του σώματος. Η αποδρομή αυτή παρατηρείται και σε άλλους τομείς που ρέπουν προς το άσαρκο. Ωστόσο γυναίκες και άντρες δημιουργοί στη χώρα μας απενοχοποίησαν την «καθυστέρησή» μας στο πεδίο της καλλιτεχνικής αφαίρεσης. Με την επιμονή τους στην εικόνα υπεράσπισαν έτσι ό,τι σώζεται από το πολιτισμικό και πολιτικό πρόσωπό μας.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας