Μετά το σόου, τι;

Πάει καλά, έγινε το σόου. Επί τρία εικοσιτετράωρα, στο Διαδίκτυο, σε εφημερίδες, σε τηλεοράσεις και σε ραδιόφωνα, αναλύσαμε ξανά και ξανά τις λεπτομέρειες του διαγωνισμού για τις τηλεοπτικές συχνότητες.

Κουβεντιάσαμε για τα δωματιάκια, τα στρώματα, τα ντους και τα μενού των συμμετεχόντων, για τα κινητά που άφησαν στην είσοδο και τα βαλιτσάκια που πήραν μέσα στο κτίριο, μια μυθιστορηματική κατάσταση, τέλος πάντων, στην οποία ο κάθε επίδοξος Ελληνας Τζον Λε Καρέ θα προσθέσει γαργαλιστικές λεπτομέρειες και εύκολα θα δημιουργήσει ένα καλό αστυνομικό.

Γιατί όλα αυτά; Γιατί από τη δημόσια συζήτηση παραλείψαμε το αυτονόητο, ότι δηλαδή (κανονικά) ο καθένας θα μπορούσε να έχει ένα κανάλι, αρκεί να ικανοποιούσε τα κριτήρια του νόμου.

Να είχε δηλαδή την οικονομική δυνατότητα για να εξυπηρετεί τις υποχρεώσεις του, το κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό για να εξυπηρετεί τον ρόλο του, τη γνώση και πλήρη κατανόηση του ρόλου αυτού, την πεποίθηση ότι κάθε παρέκκλιση θα οδηγεί σε ακύρωση της σχετικής άδειας. Οπως παντού.

Τελειώνοντας η διαδικασία επιλογής των τεσσάρων τυχερών, κανείς δεν εξασφαλίζει ότι οι παραπάνω αυτονόητες προϋποθέσεις θα ισχύουν στα τέσσερα καινούργια (ή τέλος πάντων αδειοδοτημένα) κανάλια.

Κανείς δεν λέει ότι θα εκπίπτει ο τυχερός που θα επιδεικνύει κυνισμό, αντίστοιχο με του εκδότη/ καναλάρχη που δηλώνει ευθαρσώς ότι δανείζεται εκατομμύρια με αντίκρισμα… αέρα κοπανιστό.

Πουθενά δεν δηλώνεται ότι θα χάνει ακαριαία την άδειά του όποιος αφήνει απλήρωτο, για δύο, τρεις, έξι μήνες το προσωπικό του. Ακόμα και τα υποχρεωτικά 400 άτομα προσωπικό, σε καθένα από τα καινούργια κανάλια, δεν προσδιορίζεται τι είδους προσωπικό θα είναι, επομένως δεν ξέρουμε αν θα είναι οι κατάλληλοι για τη δουλειά τους.

Επίσης, κι ακόμα χειρότερο, δεν προσδιορίζεται παρά μόνο γενικόλογα ποιο ρόλο θέλουμε να παίζουν τα κανάλια που κέρδισαν τον διαγωνισμό. «Κανονικά», τα κανάλια καταλαμβάνουν δημόσιες συχνότητες, άρα είναι αυτονόητο πως ρόλος τους θα είναι να εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον.

Το συγκεκριμένο δημόσιο συμφέρον σχετίζεται με την ενημέρωση, διαπαιδαγώγηση και ψυχαγωγία των τηλεθεατών. Ομως, οι όροι αυτοί, μετά από μισόν αιώνα λειτουργίας της τηλεόρασης στην Ελλάδα, παραμένουν ασαφείς. Για την ακρίβεια, συχνά ερμηνεύτηκαν –και εξυπηρετήθηκαν- σε αντίθεση με το δημόσιο συμφέρον.

Ετσι, για παράδειγμα, εδώ και μισόν αιώνα, χόρτασε το μάτι των Ελλήνων τηλεθεατών από κατευθυνόμενες «ειδήσεις», σε τέτοιο βαθμό ώστε η άλλοτε υψηλή αξιοπιστία της τηλεόρασης να έχει καταβαραθρωθεί.

Για τους παππούδες και τους γονείς μας, η φράση «το είπε η τηλεόραση» ήταν αδιάσειστο επιχείρημα για την αλήθεια αυτού που υποστήριζαν. Σήμερα κανείς δεν χρησιμοποιεί πια το επιχείρημα αυτό, ούτε καν οι λίγοι (γύρω στο 20% υπολογίζονται) που συνεχίζουν να πιστεύουν σ’ αυτά που βλέπουν και ακούνε στα κανάλια.

Η προβληματική ενημέρωση συμπληρώθηκε στα κανάλια κι από προβληματική ψυχαγωγία. Οι ανελέητες επαναλήψεις (για λόγους οικονομίας και όχι μετά από απαίτηση του κοινού) ήταν το σήμα κατατεθέν ακόμα και των πιο «ανθηρών» καναλιών.

Οι χαμηλής ποιότητας εισαγόμενες σειρές καλλιέργησαν μια ηθική και μια αισθητική από την οποία δύσκολα θα απαλλαγούμε, καθώς έχει χαράξει μια ολόκληρη γενιά τηλεθεατών.

Οι ποιοτικές ελληνικές και ξένες παραγωγές γρήγορα αποσύρθηκαν, είτε για λόγους κόστους είτε γιατί το γούστο του κοινού όλο και περισσότερο διαμορφωνόταν από διάφορα σκουπίδια: αρχοντοχωριατιά, «γκλαμουριά», εισαγόμενος τρόπος ζωής και αντίληψης για τις στάσεις και τις αξίες μας. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η τηλεόραση σήμερα έχει καταντήσει να μη βλέπεται.

Θα βλέπεται αύριο, άραγε; Προϋπόθεση γι’ αυτό δεν είναι τα λεφτά των τεσσάρων νέων καναλαρχών, αλλά η παλιά, καλή και ξεχασμένη έννοια της δεοντολογίας. Που σημαίνει ότι, ανεξάρτητα από τον τρόπο απόκτησης του μέσου, η λειτουργία του συνυφαίνεται με απαραβίαστες υποχρεώσεις και με την ύπαρξη του αρμόδιου οργάνου που θα τις ελέγχει.