Βρέχει στη Βρετανία

Πριν από σχεδόν πενήντα χρόνια, όταν η Βρετανία πάλευε για να «γίνει δεκτή» στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, λέγεται ότι είχε επιστρατεύσει το βαρύ πυροβολικό της, τους Beatles, που αφιέρωσαν στον Ντε Γκολ, ο οποίος επέμενε να αρνείται να τους αφήσει να μπουν, ένα τραγούδι.

Ηταν το «All you need is love», έγινε αμέσως διεθνής επιτυχία, τραγουδιέται ακόμα και σήμερα και τελειώνει με τη μουσική του γαλλικού εθνικού ύμνου. Ισως αυτό να έκαμψε τις αντιστάσεις των έξι, πάντως από το 1973 και μετά η Βρετανία εντάχθηκε στην ΕΟΚ. Ξέχασε το τραγούδι των Beatles και υιοθέτησε την «Ωδή στη Χαρά», επίσημο ύμνο της Ενωμένης Ευρώπης, που στο μεταξύ είχε αλλάξει όνομα, προβάλλοντας τις πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές αναπτύξεις που θα επιδίωκε.

Μια πρόσφατη παραλλαγή των στίχων του Σίλερ παρακινούσε προχθές, με κάπως χυδαίο τρόπο, τους Βρετανούς να εγκαταλείψουν την Ε.Ε. Ο τραγουδιστής (ένα αγοράκι) και η χορωδία ήταν ντυμένοι με τα εθνικά χρώματα. Τα εθνικά χρώματα έπαιξαν σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την εκστρατεία και ενδιαφέρουν, όπως κάθε τι εθνικό.

Αλήθεια, αν η Βρετανία φύγει από την Ε.Ε., η Εθνική Αγγλίας δεν θα συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα; Θα αφήσει την Εθνική της Ουαλίας (η οποία απειλεί να αποσχιστεί) να αλωνίζει; Οση ώρα δεν συνωστίζονται στα γήπεδα για να ακούν προεκλογικές αντιπαραθέσεις, οι Βρετανοί τη βγάζουν σε παμπ με γιγαντοοθόνες παρακολουθώντας ποδόσφαιρο. Αν τουλάχιστον υπήρχε μια Εθνική Βρετανίας, το δίλημμα αυτό θα ήταν λυμένο.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι άσχετες πληροφορίες, οι Βρετανοί επιλέγουν μέσα σε καταρρακτώδη βροχή αν θα μείνουν ή αν θα φύγουν από την Ευρώπη. Την ώρα που θα τις διαβάζετε, θα ξέρουμε και τι αποφάσισαν. Δεν θα μάθουμε ποτέ με τι κριτήρια αποφάσισαν, ούτε τι θα γινόταν αν αποφάσιζαν διαφορετικά. Το δημοψήφισμα ήταν ψυχρολουσία ή αναζωογονητική βροχούλα;

Το πιο εκνευριστικό, λένε κάποια από τα δικά μας παιδιά -που τώρα ζουν και δουλεύουν εκεί, στις γνωστές συνθήκες εργασιακής ανασφάλειας, με zero hour contracts, μια έννοια που δεν μπορώ να καταλάβω τι σημαίνει, τι θα πει έχω συμβόλαιο για μηδέν ώρες;-, είναι ότι οι Βρετανοί μάλλον δεν ξέρουν τι ψηφίζουν σ’ αυτό το δημοψήφισμα. Τι σημαίνει γι’ αυτούς μένω ή φεύγω από την Ευρώπη;

Οι ευρωσκεπτικιστές, που υποστηρίζουν το «φεύγω», στο βάθος της προεκλογικής εκστρατείας τους άφησαν να διαφανεί η εικόνα της μεγάλης βρετανικής αυτοκρατορίας. «Να ενωθούμε ξανά με τον κόσμο», έλεγαν οι αφίσες τους, «να πάψουμε να περιοριζόμαστε στα στενά σύνορα της Ευρώπης». Οι άλλοι, που υποστηρίζουν το «μένω», διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, δεν μπορούν να μπουν σε μία κατηγορία.

Αλλοι επιστρατεύουν απειλές αντίστοιχες με εκείνες που εκτοξεύονταν κατά του ΟΧΙ στο ελληνικό δημοψήφισμα: θα κοπούν οι μισθοί, θα μειωθούν οι συντάξεις, θα καταρρεύσει το νόμισμα, θα πληγεί η οικονομία. Αλλοι ονειρεύονται μιαν… άλλη Ευρώπη: της ισονομίας, της ευημερίας, του πολιτισμού. Τι απ’ όλα αυτά μπορεί να συμβεί;

Η Βρετανία δεν θα ξαναγίνει αυτοκρατορία αν φύγει από την Ευρώπη, αυτό είναι προφανές. Επίσης, δεν θα καταρρεύσει η οικονομία της αν φύγει από την Ευρώπη, θα δυσκολευτεί όμως, ίσως, αν φύγουν οι ξένοι που τη στηρίζουν. Ευρωπαίοι και Ασιάτες υψηλής εξειδίκευσης, αλλά και πολλοί που κάνουν όλες τις δουλειές που δεν δέχεται να κάνει ένας καθώς πρέπει Βρετανός.

Το ζήτημα αυτό φυσικά δεν αναφέρθηκε στους προεκλογικούς προβληματισμούς, καθώς η λέξη ξένος έχει αρχίσει να γίνεται απεχθής ακόμα και στο πολυπολιτισμικό Λονδίνο. Ισως από τη λέξη ξένος πρέπει να αρχίσει να υφαίνεται ξανά η Ευρώπη, που από τη στιγμή που συστήθηκε είδε να ξηλώνονται οι θεμελιώδεις αξίες της, όχι από ξένους, αλλά από τους ίδιους τους Ευρωπαίους, στο όνομα μιας οικονομικής ευημερίας ερήμην των ανθρώπων.