Τα δύο πρόσωπα της κρίσης

Κανένας από τους ήχους της πόλης δεν ταράζει τον ύπνο το βράδυ στο νησί. Ομως, με το ξημέρωμα, ένα εκτυφλωτικό φως τρυπώνει από τις γρίλιες των παραθύρων. Στο νησί, η μέρα ξεκινάει νωρίς. Η μέρα είναι διαφορετική. Δεν έχει φασαρία, κορναρίσματα, καυσαέριο.

Από τη βεράντα βλέπεις τη θάλασσα, απ’ τη μια, και το ψηλότερο χωριό, χτισμένο στην κορυφή του βουνού, από την άλλη. Η μια μεριά του νησιού είναι ήρεμη, κάνει ζέστη και δεν φυσάει καθόλου. Από την άλλη μεριά, ο δυνατός αέρας σηκώνει τα τραπεζομάντιλα και τις εκτεθειμένες πραμάτειες των μαγαζιών. Τα δύο πρόσωπα του Ιανού, σκέφτομαι. Είναι διασκεδαστικό.

Οι άνθρωποι είναι κι αυτοί διαφορετικοί. Σε υποδέχονται με πλατύ χαμόγελο, ακόμα κι όταν μπαίνεις στο μαγαζί τους για να ζητήσεις πληροφορίες για τον δρόμο. Η τουριστική περίοδος, η «σεζόν», έχει αρχίσει και ήρθε η ώρα τους να βγάλουν τα σπασμένα του χειμώνα.

Δεν έχουν κουραστεί ακόμη από τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς, γιατί, βέβαια, εδώ δεν υπάρχουν ωράρια. Τα μαγαζιά μένουν ανοιχτά όσο υπάρχει κόσμος στον δρόμο, τα καφενεία, τα εστιατόρια, το ίδιο. Υπάλληλοι κι αφεντικά δουλεύουν εξίσου πολύ, ιδιαίτερα στα νησιά όπου η σεζόν είναι μικρή.

Ολη η οικογένεια επιστρατεύεται στο κυνήγι του μεροκάματου. Ο παππούς κάθεται στο ταμείο του μαγαζιού, η γιαγιά μαγειρεύει για τρεις οικογένειες και προσέχει τα εγγόνια. Τα παιδιά δεν έχουν απαιτήσεις από τους γονείς στη διάρκεια της σεζόν.

Ξέρουν να κάνουν ησυχία όταν αυτοί κοιμούνται, τις παράξενες ώρες που γυρίζουν στο σπίτι, άλλες ώρες η μητέρα κι άλλες ο πατέρας. Υπάρχουν άνθρωποι στο νησί που πρωτομπαίνουν στη θάλασσα τον Οκτώβρη, όταν «σπάει» ο κόσμος. Δεν παραπονιούνται γι’ αυτό. Τους ενοχλεί μόνο η δυσπιστία μας όταν λένε ότι ίσα ίσα τα βγάζουν πέρα. Μα εσείς δεν πληρώνεστε καλά;

Εδώ ο μισθός είναι 900 ή 1.000 ευρώ, διπλάσιος από τον αντίστοιχο της Αθήνας. Μόνο που είναι για εφτά μήνες κι όχι για δώδεκα. Εξάλλου, οι τιμές εδώ είναι δυο φορές πάνω, ακόμα και στα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης. Και αν τύχει να αρρωστήσεις, πρέπει οπωσδήποτε να έχεις «κάτι στην άκρη», γιατί το τοπικό κέντρο υγείας μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο απλά ατυχήματα.

«Για να γεννήσεις», λέει η Λία, «χρειάζεσαι τουλάχιστον ένα πεντοχίλιαρο. Πρέπει να πας στην Αθήνα και η αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού σπάνια συμπίπτει με την πραγματική, κι αν δεν έχεις κάποιον να σε φιλοξενήσει, πρέπει να πληρώσεις ξενοδοχείο».

Το καλοκαίρι βγαίνει εύκολα, στις αρχές του χειμώνα οι άνθρωποι ξεκουράζονται, αλλά στα τέλη του χειμώνα τα πράγματα σφίγγουν. Οταν η δασκάλα δίνει αυτοκόλλητο με κόκκινη καρδούλα σε όλα τα παιδάκια που φέρνουν στο σχολείο δύο φρούτα, πώς μπορείς να εξηγήσεις στο παιδί σου ότι σήμερα δεν θα έχει φρούτα;

«Ομως είμαστε πραγματικά τυχεροί που ζούμε σ’ αυτόν τον τόπο», λέει ο Γιάννης, εβδομήντα τεσσάρων χρόνων, που αναγκάστηκε να μετακομίσει στο υπόγειο/ αποθήκη για να νοικιάσει το σπίτι του, συμπληρώνοντας τη διαρκώς μειούμενη σύνταξή του.

Οι άνθρωποι δεν γκρινιάζουν, ο ήλιος, το φως, η θάλασσα εξισορροπούν κάπως την ασφυκτική πίεση από τις οικονομικές δυσκολίες. Παρόλο που, μερικές φορές, ακόμα και η χαρακτηριστική ομορφιά του νησιωτικού τοπίου δεν αρκεί για να τους υποστηρίξει. «Οι δυνατοί βοριάδες είναι πρόβλημα», παραδέχεται η Τατιάνα.

«Εβαλα ντομάτες, πιπεριές, δεν έπιασαν. Ευτυχώς πιάνουν τα αρωματικά, δυόσμος, μαϊντανός, κι έτσι κάτι γλιτώνω. Ακούς πενήντα λεπτά το μισό ματσάκι!». Δίκιο έχει. Οσο προχωρεί το καλοκαίρι, τα ματσάκια με τα αρωματικά μικραίνουν αντί να μεγαλώνουν.

«Βγήκαμε αλώβητοι από την κρίση», υποστήριξε περιχαρής ο πρωθυπουργός όταν τέλειωσε το Γιούρογκρουπ που αποφάνθηκε θετικά για την πρώτη αξιολόγηση.