Τις τελευταίες βδομάδες, από αφορμή την προβολή μιας ταινίας, ο σκηνοθέτης της (και αρκετοί ακόμα) υποστήριξαν την άποψη ότι, ούτε λίγο ούτε πολύ, ο κινηματογράφος δεν κάνει Ιστορία, αφού είναι πριν απ’ όλα ψυχαγωγία. Η άποψη αυτή με συντάραξε και μου προκάλεσε υπαρξιακό σοκ. Κι εγώ, που όσα σημαντικά έμαθα από Ιστορία, τα διδάχτηκα από ταινίες, μυθιστορήματα, πίνακες, μουσικές – δηλαδή από την τέχνη; Και μάλιστα, σε συνδυασμό με ψυχαγωγία, χαρά και συγκίνηση!
Βέβαια η τέχνη δεν είναι ιστορική μελέτη ή καταγραφή, ούτε νοιάζεται για αριθμούς και γεγονότα. Αλλοτε με τη φαντασία κι άλλοτε βασισμένη στην πραγματικότητα (ή και σε συνδυασμό μεταξύ τους), η τέχνη μπορεί να καλύψει μεγάλες ιστορικές περιόδους ή και μόνο ένα συγκεκριμένο γεγονός με τον δικό της, μοναδικό τρόπο: με τον μαγικό, μεγεθυντικό της καθρέφτη εστιάζει σ’ αυτό που θεωρεί εκείνη σημαντικό για να αποκαλύψει, πέρα από το προφανές, το νόημα, την ουσία των πραγμάτων. Και συγχρόνως, μας προσφέρει αυτή την ουσιαστική γνώση μέσα από τη συγκίνηση, την υπέρβαση και τελικά τη λύτρωση. Μόνο η τέχνη μπορεί να το κάνει αυτό.
Λοιπόν, χωρίς να πολυσκεφτώ, ο Ουγκό έκανε Ιστορία για τη Γαλλία πριν και μετά την Επανάσταση («Οι άθλιοι») και ο Ντίκενς για τη βικτοριανή Αγγλία. Κι ο Χέμινγουεϊ για τον πόλεμο μέσα από μια ερωτική ιστορία («Αποχαιρετισμός στα όπλα»). Ο Πικάσο έκανε Ιστορία για την καταστροφή της Γκερνίκα από τον Φράνκο και τον Χίτλερ στον ομώνυμο πίνακά του. Ο Κιούμπρικ έκανε Ιστορία για την εξέλιξη του ανθρώπου («2001») και για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο («Σταυροί στο μέτωπο») και ο Τράμπο για τις παράπλευρες απώλειές του («Ο Τζόνι πήρε τ’ όπλο του»). Και οι νεορεαλιστές έκαναν Ιστορία για την Ιταλία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Και ο Κόπολα για το Βιετνάμ («Αποκάλυψη τώρα»), ο Ντελ Τόρο για τον ισπανικό εμφύλιο («Η ραχοκοκαλιά του διαβόλου») και ο Βισκόντι για την πτώση της αριστοκρατίας («Ο Γατόπαρδος») και τον ναζισμό («Οι καταραμένοι»). Και ο δικός μας Τάκης Κανελλόπουλος έκανε Ιστορία για το Αλβανικό μέτωπο χωρίς να δείξει ούτε μία σκηνή μάχης («Ουρανός»). Και οι τρελοί παραγωγοί της ταινίας πρόσθεσαν εκ των υστέρων πολεμικά επίκαιρα και κόντεψαν να τρελάνουν και τον σκηνοθέτη. Αλλά και το γουέστερν, κατεξοχήν ψυχαγωγικό είδος, έκανε Ιστορία για την κατάκτηση της Αμερικής. Αλλοτε μεγαλόπρεπα μυθοποιημένη κι άλλοτε πικρά απομυθοποιητική.
Σε τελευταία ανάλυση, όλοι μας κάνουμε Ιστορία και απλά ως άνθρωποι: με τα «ναι», τα «όχι», τα «ναι μεν, αλλά», με κάθε πράξη ή παράλειψή μας, κάθε επιλογή μας μπροστά σε αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο γύρω μας. Ολοι γράφουμε Ιστορία, κάθε στιγμή. Την Ιστορία της ζωής μας.
* σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας