Διαβάζοντας το άρθρο του Νίκου Δήμου «Η ολέθρια επιρροή της Γαλλίας», μελαγχόλησα. Θυμήθηκα τις ξέφρενες αναζητήσεις της νεανικής σκέψης, τον Μάη του ’68 και πριν και μετά, που εδώ είχαμε δικτατορία κι εκεί λέγονταν τα πιο ακραία και τολμηρά πράγματα στο θέμα της ελευθερίας, τα οποία προσπαθούσαμε να διαβάσουμε από τα ρεπορτάζ των περιοδικών ποικίλης ύλης. Για πολύ καιρό η εξέγερση εκείνη είχε αξεπέραστη γοητεία, επειδή ακριβώς ασχολήθηκε με το αίτημα της ελευθερίας, το πιο πολυτελές και ταυτόχρονα βασικό πολιτικό αίτημα, προσπαθώντας να συνδυάσει φιλοσοφικά την απόλυτη ατομική ελευθερία με κάποιο μαγικό πολιτικό σύστημα που θα μπορούσε να την εγγυηθεί.
Τώρα πια ξέρουμε ότι αυτό δεν γίνεται. Ο Σαρτρ, ο πιο γνωστός, ο πιο ταγμένος στην εμβάθυνση, στην εσωτερική έρευνα και την ανάδειξη της μεγαλύτερης δυνατής ελευθερίας, είχε επισκεφτεί δικτάτορες με σοσιαλιστικό μανδύα, είχε υπερασπιστεί καθεστώτα που εξόντωσαν εκατομμύρια πολίτες τους. Αυτή η τρομερή, η ασύλληπτη αντίφαση έγινε κατανοητή από κάποιους πρωταγωνιστές του Μάη του ’68, όπως ο Κον Μπεντίτ. Αλλοι έμειναν αμετανόητα προσκολλημένοι στη γοητεία του απόλυτου. Δεν είναι εύκολο να το αρνηθείς, μοιάζει τόσο νεανικό, τόσο ακαταμάχητο.
Γιατί είναι γαλλικά αυτά, κι όχι αγγλικά ή γερμανικά; Ισως φταίει ο Ρουσό, που λέει και το τραγουδάκι. Η ιδέα πως ο άνθρωπος γεννιέται καλός και τον χαλά ο πολιτισμός. Αυτό που μαθαίνουμε ότι είπε ο Ρουσό. Ποιοι είναι οι Αγγλοι που έχουν πει ότι οι άνθρωποι είναι άπληστοι, αυτή τη φύση έχουν, και για να ζήσουν σε κοινωνία χρειάζονται νόμους να τους συγκρατούν; Κάποιος που ποτέ δεν έγινε δημοφιλής σαν τον Ρουσό. Ή σαν τον Σαρτρ.
Κι όμως, οι απόψεις μπορούν να συνδυαστούν, γιατί η έρευνα του εαυτού δεν έχει νόημα χωρίς την κατανόηση της ανάγκης για ρύθμιση των κοινωνιών. Και οι Γάλλοι και οι Αγγλοι δίκιο έχουν (μα ήταν Αγγλοι αυτοί με την απληστία; Ολέθρια η αμάθειά μου). Χρειάζεται μικρή δόση από το καθένα, και καθαρά σκεύη.
Δεν είναι εύκολο ν’ απαρνηθείς τα νιάτα σου τελείως. Κάτι από τη γαλλική σχολή ευωδιάζει ακόμα σαν Σανέλ. Αλλά αφού η απόλαυση της ατομικής ελευθερίας είναι τόσο σημαντική, οφείλει κανείς να καταλαβαίνει την ανάγκη και του άλλου («την κόλαση» που έλεγε ο Σαρτρ, αλλά κόλαση-ξεκόλαση, δεν έχει να κάνει) να απολαμβάνει εξίσου. Αρα πέφτεις στην υποχρέωση της ρύθμισης της κοινωνίας, στην ανάγκη των νόμων, των όσο γίνεται καλύτερων νόμων, άρα των Αγγλων (ή μήπως είναι Γερμανοί; Ολλανδοί; Νορβηγοί; Αμερικανοί;).
Κι ύστερα ξαναγυρίζεις πάντα στον εαυτό σου, εννοείται. Γιατί τον Σαρτρ πολλοί αγάπησαν. Και τη Σιμόν ντε Μποβουάρ περισσότερες. Αλλά τους δικτάτορες που επισκέφτηκαν τους έχει πια ξεσκεπάσει η Ιστορία, και τα καθεστώτα που συμπάθησαν πριν καταλάβουν τι γινόταν, δεν τα αντέχουμε ούτε στους εφιάλτες μας.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας