Ο τρελός και οι γνωστικοί

Μέρες πολλές μετά το τρομερό δυστύχημα στις Αλπεις και τον χαμό εκατόν πενήντα ατόμων, συνεχίζουν τα μέσα ενημέρωσης να σκαλίζουν τη ζωή, τις σχέσεις και τον ιατρικό φάκελο του συγκυβερνήτη που θεωρήθηκε υπαίτιος.

Είναι εντυπωσιακή η ομοφωνία όλων αυτών που, πριν καν ολοκληρωθεί η διερεύνηση του συμβάντος, έχουν καταλήξει στο πόρισμα: «Φταίει ο τρελός». Κανείς βέβαια δεν χρησιμοποίησε μεγαλόφωνα τη λέξη τρελός. Την αντάλλαξαν με άλλες πιο κόσμιες λέξεις, με την ίδια σημασία και τον ίδιο αντίκτυπο στην ψυχή του τρομαγμένου κοινού: ο τρελός έριξε το αεροπλάνο, πήρε στον λαιμό του εκατόν σαράντα εννέα άλλους, ο τρελός δήμιος ήξερε ότι είναι τρελός αλλά το έκρυβε από τους γνωστικούς εργοδότες του. Ο τρελός φταίει, οι άλλοι νίπτουν τας χείρας τους, δίνουν και κάμποσα εκατομμύρια αποζημίωση στους συγγενείς των θυμάτων και ούτε γάτα ούτε ζημιά.

Τα μάτια του τρελού λάμπουν στις φωτογραφίες που πρόθυμα αναπαράγουν τα ΜΜΕ – όπως λάμπουν τα μάτια κάθε νέου που διασκεδάζει κάνοντας σκι ή χαζεύοντας τη θάλασσα ή πιλοτάροντας για πρώτη φορά. Γελάει ή φωτογραφίζεται σκεπτικός, όπως όλοι μας. Χώρισε με την πρώην του, όπως χώρισε ο αδερφός μας, ο γιος μας, ο φίλος μας, και στ’ αλήθεια «κοντεύει να τρελαθεί». Ο τρελός ζει ανάμεσά μας και τίποτε δεν τον ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους, μέχρι τη στιγμή που θα πάρει ένα αεροπλάνο και θα το καρφώσει στις Αλπεις. Τότε αναδεικνύεται σε όλο το μεγαλείο του, σ’ αυτόν το φταίξιμο και σ’ αυτόν η κατάρα. Ολοι εμείς σκύβουμε το κεφάλι μπροστά στο μέγεθος της τρέλας που μας ορφάνεψε.

Λέγεται πως ο μοιραίος συγκυβερνήτης έπασχε από κατάθλιψη. Σύμφωνα με τα ευρήματα στο σπίτι του, οι γιατροί τού χορηγούσαν άφθονα ψυχοφάρμακα, θεραπεύοντάς τον ή αλλάζοντας τη χημική ισορροπία του οργανισμού του με μια άλλη, επιστημονικά τεκμηριωμένη χημική ισορροπία, που θα βελτίωνε την ποιότητα της ζωής του. Η κατάθλιψη, η ψυχική νόσος επιλογής για την εποχή μας, φαίνεται πως θα πλήξει τον έναν στους πέντε κατοίκους του δυτικού κόσμου. Ο ένας στους πέντε θα είναι τρελός; Μάταια οι επιστήμονες προσπαθούν να εξηγήσουν (και να πείσουν) ότι η ψυχική νόσος είναι μια αρρώστια σαν όλες τις άλλες. Με καλή ή λιγότερο καλή πρόγνωση, με εύκολη ή δυσκολότερη θεραπεία, είναι απλά μια αρρώστια που θα μπορούσε να γιατρευτεί και το άτομο να συνεχίσει τη ζωή του ή να γίνει ασήκωτο βάρος και το άτομο να πρέπει να την κρύβει σαν το πιο επονείδιστο μυστικό. Κανείς δεν θα φοβόταν να πει ότι πάσχει από υπέρταση ή από αναιμία. Ούτε κανείς θα έχανε τη δουλειά του γι’ αυτό. Κατάθλιψη, όμως;

Ας μπούμε, λοιπόν, στο μοιραίο πιλοτήριο που σφραγίζει ερμητικά, κρατώντας απέξω κάθε βοήθεια. Ενας άνθρωπος μόνος του είναι υπεύθυνος για την πτήση. Μπορεί να πάθει εγκεφαλικό, έμφραγμα, μπορεί να λιποθυμήσει πέφτοντας πάνω σε μοιραία όργανα, μπορεί να του λείψει το οξυγόνο από κάποια ξαφνική βλάβη, ρωγμή ή ό,τι άλλο και να χάσει την ορθή κρίση του. Ολα αυτά που ένας μόνος του δεν μπορεί να αντιμετωπίσει θα μπορούσαν να τα αντιμετωπίσουν δύο ή τρεις αν το πιλοτήριο δεν ήταν σφραγισμένο. Ή αν απαγορευόταν να μένει ένας άνθρωπος μόνος του κλεισμένος εκεί μέσα. Θα πρέπει ίσως να επανεξετάσουμε την τρομοφοβία, τα μέτρα ασφαλείας και την τήρηση των κανόνων, παραμερίζοντας την εύκολη λύση της «τρέλας» του ενός και ρίχνοντας την ευθύνη στην τρέλα των πολλών, που κυμαίνεται από τον φόβο για την αεροπειρατεία μέχρι τον φόβο για την αύξηση του κόστους που θα προέκυπτε από τη σωστή επάνδρωση του αεροπλάνου.