Οι συνεχιστές της προφορικής παράδοσης, οι ηλικιωμένοι*
Στοιχείο ακριβοθώρητο της τρέχουσας ψυχικής ενδοχώρας και της διακεκαυμένης ζώνης των ανθρώπινων σχέσεων αποτελεί ένα «δέντρο», που έχει την ικανότητα να σου χαρίσει αυτό ακριβώς που σου λείπει, έστω και αν δεν γεννάει πλέον καρπούς: τη γενναιοδωρία της σκιάς του και της πνοής του: Παρόμοιος ο απόμαχος της ζωής, ο ηλικιωμένος.
Ας θυμηθούμε λ.χ. στην Κρήτη τις παλαιές αποσπερίδες. Εκείνες τις στιγμές οι αναπνοές και οι ψυχές γύρω από τον αυτοσχεδιάζοντα, σχεδόν πάντα ηλικιωμένο αφηγητή ή αφηγήτρια, ημέρευαν, ισορροπούσαν, εναρμονίζονταν και αλφαδιάζονταν ψυχοδιανοητικά στον άξονα της προφορικής κατάθεσης και της πνευματικότητας της τεχνικής του εξιστορητή. Ετσι, μ' αυτήν την πανάρχαιη τέχνη, συσφίγγονταν οι ανθρώπινοι δεσμοί–θεσμοί και στερεωνόταν ο ιστός της κοινότητας.
Το φαντασιακό, που διευρυνόταν μέσα από αυτούς τους ανεπίσημους θύλακες μνήμης και συνείδησης, ασκούσε και ελευθέρωνε τα όρια της αντίληψης, συμβάλλοντας μαγικά στην ευρυθμία των κανόνων του συνόλου. Στα μονοπάτια αυτών των ζωτικά ανεπίσημων διαδικασιών διαπλάθονταν πολίτες και δημιουργούνταν μια «διευρυμένη πραγματικότητα» τόσο στους αρχαίους Μινωίτες όσο και στις συντροφιές και κομπανίες από την Ηπειρο μέχρι τα νησιά.
Επικοινωνία επί της ουσίας σημαίνει πράξη μεταληπτικής τάξεως. Πρόκειται για μία επιτελεστική, τελετουργική και ψυχαγωγική ενέργεια. Με αυτόν ακριβώς τον τρόπο μεταλαμβάνουμε και τον λόγο, τη μνήμη της λέξης και την ιδιαίτερή της δόνηση. Αυτό είναι το λίκνο του λόγου.
Και στον ομόκεντρο κύκλο της σύναξης, μαζί και τα παιδιά επί ίσοις όροις, εισπνέουμε εκστατικά τον κοινωνικό και πολιτικό κώδικα στην ολική περιρρέουσα δυναμική της ατμόσφαιρας. Διαμορφώνουμε έτσι, ως αναπαλλοτρίωτο πλούτο, τις αξίες της δημιουργικής συνεκτικότητας, δηλαδή της πραγματικής συλλογικότητας, όπου η συνοχή δεν είναι συνενοχή, αθλούμενοι στο αλώνι της προφορικότητας και της συνείδησης του συνόλου.
«Μεταλαβαίνεις από τα χείλη του», καθώς έλεγε η μάνα μου, η κυρα–Λένη, και κάποια φορά «από τα μάτια του», και δεν το 'λεγε μόνον για τους αφηγητές. Οπως στο αρχαίο ελληνικό θέατρο μεταλάμβαναν τον λόγο του Διονύσου, στη θέση του αρχαϊκού διαμελιζόμενου σώματός του.
Αυτού του εξιστορητή λόγου μοίρα του είναι να μοιράζεται σε δείπνους μυστικούς ως επίκληση στη δικαιοσύνη. Χαρισματικός είναι, πράξη δωρεάς και στυλώνει ψυχές και κορμιά. Φουσκώνει τον άρτο της συνείδησης, τον αιμοδοτεί, ίσαμε το ανάστημα των μεγάλων αναστατικών αφηγήσεων σε όλη τη διαχρονία του τόπου. Λόγος αψύς, παραμυθίας, που δεν παραμυθιάζεται. Κατέναντι στα οικόσιτα ρήματα, στο μένος της στρατιάς των αριθμών.
Ετσι, κατέληξε ως ο Πρόσφυγας Λόγος. Ομως ο «λίθος ον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες, ούτος ετέθη εις κεφαλήν γωνίας», όντας λόγος κοινότητας έπιανε ρίζα στην κοινωνική γαία, θωπευμένος από τη ζωή τη μιλημένη, αγαπητικός, ως ένα όχημα του μεγάλου νόστου έως τον γαλαξία του επανανθρωπισμού μας.
*1η Οκτωβρίου, Παγκόσμια Ημέρα αφιερωμένη στους ηλικιωμένους
**ανθρωπολόγος του πολιτισμού και σκηνοθέτης - [email protected]
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας