Σεξπιρικοί ήρωες της διπλανής πόρτας

Μετά την καλλιτεχνική και εισπρακτική επιτυχία που είχαν τα «Γράμματα αγάπης στον Στάλιν» του Χουάν Μαγιόρκα, η εταιρεία θεάτρου «Εν Δράσει» επιστρέφει από τις 26 Ιανουαρίου στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου «Επί Κολωνώ». Είναι το έργο του Τομ Στόπαρντ «Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί», μια κωμικοτραγική ιστορία με πρωταγωνιστές τους δυο νεαρούς αυλικούς του σεξπιρικού Αμλετ, του Ρόζενκραντζ και του Γκίλντενστερν.

Η παράλογη αυτή υπαρξιακή κωμωδία του Βρετανού θεατρικού συγγραφέα (βραβευμένος με Οσκαρ σεναρίου για τον κινηματογραφικό «Ερωτευμένο Σέξπιρ») αποτελεί ένα ταξίδι ενηλικίωσης. Πρωτοπαίχτηκε στο Fringe Festival του Εδιμβούργου το 1966 και έκτοτε αποτελεί μία από τις κλασικότερες κωμωδίες της σύγχρονης δραματουργίας. Με τη σπουδαία διάκριση «PEN/Pinter», o σερ Τομ Στόπαρντ, με την τσεχική καταγωγή, θεωρείται ο μεγαλύτερος σύγχρονος Βρετανός θεατρικός συγγραφέας μετά τον Πίντερ.

Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν με τα αστεία ονόματα και τις αθώες φάτσες, φίλοι και συμφοιτητές του Αμλετ, ζουν στην αυλή του Κλαύδιου, πατριού και θείου του πρίγκιπα, που σφετερίζεται τον θρόνο της Δανίας. Ο Κλαύδιος τους καλεί να συνοδέψουν τον Αμλετ στην Αγγλία και να μεταφέρουν μαζί τους ένα κλειστό γράμμα, με το οποίο απαιτείται η άμεση εκτέλεσή του. Ο Αμλετ αντικαθιστά το γράμμα με ένα νέο ζητώντας από τον Αγγλο βασιλιά να εκτελεστούν εκείνοι. Μέρες μετά, ο πρέσβης από την Αγγλία καταφτάνει στο παλάτι για να ανακοινώσει: «Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί».

Συμβατικοί και παραγκωνισμένοι στο έργο του Σέξπιρ, τώρα έρχονται στο προσκήνιο διηγούμενοι την ιστορία αλλιώς, ενώ οι μεγάλοι ήρωες του πρωτότυπου κάνουν σύντομα περάσματα προκειμένου να συνθέσουν θραύσματα από τις σκηνές. Προσπαθούν να υπάρξουν και να καταλάβουν τον κόσμο όπου κυριαρχεί η ίντριγκα της εξουσίας, το τυχαίο και το αίμα. Απέναντι στην παντοδυναμία των «ισχυρών» εκείνοι επιστρατεύουν το παιχνίδι, το χιούμορ, την επιστήμη, τη φιλοσοφία, την τέχνη και τελικά την ίδια την υποκριτική, καταστρώνοντας ένα νέο θέατρο εν θεάτρω με τη βοήθεια του θιάσου.

«Πρόκειται για μια κωμωδία με έντονο προβληματισμό, ένα κλείσιμο του ματιού στον φόβο του θανάτου, μια ελεγεία στη δύναμη που όλοι κρύβουμε μέσα μας, ικανή να μας οδηγήσει σε ανεξερεύνητα μονοπάτια», λέει ο σκηνοθέτης Δημήτρης Μυλωνάς.

«Αυτοί οι δύο “δευτερεύοντες” χαρακτήρες από τον Αμλετ τοποθετούνται στο επίκεντρο της δράσης και μέσα από τα μάτια τους παρακολουθούμε την ιστορία και τα πάθη του πρίγκιπα. Πρόκειται για ένα κείμενο που κινείται αριστοτεχνικά ανάμεσα στο γέλιο και το δάκρυ και συνδιαλέγεται εντέχνως με τα θέματα του σεξπιρικού αριστουργήματος. Με την εξής διαφοροποίηση: ήρωας στον Στόπαρντ είναι ο “καθημερινός” άνθρωπος της διπλανής πόρτας, ο κλεισμένος μέχρι εκείνη τη στιγμή στον μικρόκοσμο μιας “αθώας” ρουτίνας, ο οποίος με ξεναγό έναν παράξενο θίασο οδηγείται στον έξω κόσμο και κατ’ επέκταση στη γνώση και την ενηλικίωση».

• Στους δύσκολους καιρούς, πώς μια θεατρική ομάδα αναζητά χώρο, χρήματα για την παραγωγή;

«Δύσκολα. Οι κρατικές επιχορηγήσεις έχουν παγώσει, η ιδιωτική πρωτοβουλία αδιαφορεί, τα ΔΗΠΕΘΕ υπολειτουργούν, κάθε χρόνο έχουμε το θρίλερ αν θα γίνει το Φεστιβάλ Αθηνών και με ποιον καλλιτεχνικό διευθυντή. Ως εκ τούτου, ο καλλιτέχνης πρέπει να αγωνίζεται με τα δικά του, λίγα μέσα για να επιβιώσει, να παράξει έργο. Πιστεύω όμως ακράδαντα ότι με ισχυρό “θέλω”, πολλή δουλειά, λίγο τύχη και τη ζωτική ανάγκη ότι έχουμε κάτι να πούμε και να μοιραστούμε, τότε και ο δρόμος βρίσκεται και το όνειρο μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Σε καμιά περίπτωση τα λεφτά που θα βγουν δεν είναι ανάλογα των εργατωρών, σίγουρα όμως η αντι-αμοιβή για όποιον καταφέρει τους στόχους του είναι τεράστια.

»Αυτό που με προκάλεσε στο έργο του Στόπαρντ ήταν ακριβώς αυτό. Μέσα απ’ αυτό το σπουδαίο κείμενο ήθελα να δείξω ότι ο καθημερινός άνθρωπος έχει τη δύναμη να βγει από το καβούκι του, να ελευθερωθεί από τους φόβους που τον κρατάνε πίσω και τελικά να γίνει πρωταγωνιστής τόσο της προσωπικής όσο και της κοινωνικής πραγματικότητας που τον περιβάλλει».

• Εν όψει των εκλογών, δεν φοβάστε μήπως το πολιτικό τοπίο αλλάξει σε επίπεδο εξουσίας, χωρίς όμως να δούμε και την πραγματική κοινωνική ανάκαμψη;

«Οχι μόνο ελπίζω, αλλά πιστεύω ότι θα αλλάξει· είμαι υποχρεωμένος να πιστεύω. Μόνο με πίστη σ’ ένα όραμα η ανθρωπότητα κατάφερε να προχωρήσει. Αυτή η αλλαγή μπορεί να επιτευχθεί αν όλοι συμμετέχουμε έμπρακτα μέσα από τη θέση μας στα πράγματα και τη δράση μας στο σπίτι, στην οικογένεια, τη σχέση, τη δουλειά. Η κοινωνική ανάκαμψη δεν είναι προαπαιτούμενο, δεν θα συμβεί και τελείωσε· είναι όραμα, μια συνεχής διαδικασία για την οποία πρέπει να παλεύουμε αφού πάντα θα υπάρχει χώρος για επιπλέον βελτίωση, σύνθεση, ανακατασκευή. Βρισκόμαστε σε μια περίοδο συστηματικού εκφοβισμού όπου “τανκς” νέας γενιάς, τα δελτία ειδήσεων, κυκλοφορούν στις ζωές μας και μας αναγκάζουν να παραμείνουμε καθηλωμένοι στον καναπέ, να τρέμουμε οποιαδήποτε αλλαγή και τελικά μας αφοπλίζουν από το ισχυρότερο όπλο που έχουμε: το κοινό όραμα. Ας σπάσουμε επιτέλους τον φόβο και ας τολμήσουμε την ανατροπή».

Θέατρο Επί Κολωνώ (Ναυπλίου 12 και Λένορμαν 94 - Κολωνός, τηλ.: 210-5138067).

Μετάφραση: Ηλίας Ακριβόπουλος. Επιμ. μετάφρασης - Δραματουργική επεξεργασία: Δημήτρης Μυλωνάς & Αννα Ελεφάντη.

Σκηνικά - Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα. Μουσική: Παύλος Κατσιβέλης.

Παίζουν: Γεράσιμος Γεννατάς (Γκίλντενστερν), Γιώργος Παπαπαύλου (Ρόζενκραντζ), Θοδωρής Σκυφτούλης, Αννα Ελεφάντη, Σπύρος Χατζηαγγελάκης.