Η «ξεχασμένη» πλευρά του Youtube που κρατά κρυφή ο αλγόριθμος

Ένα τεράστιο αρχείο με «αθέατα» βίντεο υπάρχει στον «μυστικό κόσμο» YouTube. Από τα 14,8 δισεκατομμύρια διαθέσιμα βίντεο που υπάρχουν στην πλατφόρμα, η πλειοψηφία τους δεν έχει προβληθεί ποτέ, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC.

Το πρώτο βίντεο που αναρτήθηκε στις 23 Απριλίου 2005 είχε διάρκεια 19 δευτερόλεπτα και έδειχνε έναν από τους συνιδρυτές του YouTube να μιλά για τους ελέφαντες σε έναν ζωολογικό κήπο. Είκοσι χρόνια μετά, η πλατφόρμα έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια δύναμη ψηφιακής ψυχαγωγίας, και αυτοχαρακτηρίζεται ως το «νέο Hollywood».

Όπως εξηγεί στο BBC ο Ryan McGrady, ερευνητής στο Initiative for Digital Public Infrastructure του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, η εμμονή με το δημοφιλές και το viral περιεχόμενο έχει κάνει πολλούς από εμάς να χάνουμε την ουσία.

«Όταν εστιάζουμε μόνο στο τι είναι δημοφιλές, μας διαφεύγει η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που χρησιμοποιεί το YouTube και παραβλέπουμε τον ρόλο που παίζει στην κοινωνία μας. Το YouTube δεν είναι μόνο ένα μέσο για επαγγελματίες ... Είναι ένα κρίσιμο εργαλείο που χρησιμοποιούν οι απλοί άνθρωποι για να επικοινωνούν».

YouTube ή... προσωπικό ημερολόγιο

Ο McGrady και η ομάδα του δημιούργησαν ένα εργαλείο που εντοπίζει τυχαία βίντεο, αγνοώντας τον αλγόριθμο. Δοκίμασαν, μάλιστα, 18 τρισεκατομμύρια πιθανά URLs μέχρι να συλλέξουν αντιπροσωπευτικό δείγμα.

Όσα ανακάλυψαν έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Χαρακτηριστικά, ένα μέσο βίντεο έχει μόλις 41 προβολές, ενώ μόλις το 1/3 των βίντεο έχουν πάνω από 130 προβολές και συγκαταλέγονται στα «άγνωστα δημοφιλή» του YouTube.

Τα περισσότερα από αυτά τα αθέατα βίντεο δεν έχουν δημιουργηθεί για το ευρύ κοινό. Αντίθετα, λειτουργούν σαν ψηφιακό «προσωπικό ημερολόγιο» όπου απλοί άνθρωποι μοιράζονται αναμνήσεις, ιδέες ή στιγμιότυπα από την καθημερινότητά τους, τα οποία μετά από τόσα χρόνια έχουν... ξεχάσει εντελώς.

Ο Ethan Zuckerman, διευθυντής του Initiative for Digital Public Infrastructure, αναφέρει πως δεν θέλουν οι περισσότεροι να γίνουν influencers. «Οι περισσότεροι το χρησιμοποιούν για να επικοινωνήσουν, να αποθηκεύσουν ή να μοιραστούν κάτι με τους δικούς τους ανθρώπους».

Στη Νότια Ασία, για παράδειγμα, η πλατφόρμα λειτουργεί ακόμα και ως εργαλείο επικοινωνίας για ανθρώπους που δεν ξέρουν να γράφουν και να διαβάζουν.

Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυθεντικής δημιουργικότητας είναι ο Bill «The WoofDriver» Hellman, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στα σκυλιά του και έχει κατασκευάσει πάνω από 50 οχήματα για να τα πηγαίνει βόλτα. Έχει ανεβάσει, μάλιστα, σχεδόν 2.500 βίντεο στο YouTube, τα περισσότερα με ελάχιστες προβολές. Αλλά όπως λέει ο ίδιος «δεν με ενοχλεί. Το κάνω επειδή με γεμίζει χαρά».

Κι όμως, η πλατφόρμα που φιλοξενεί τέτοιου είδους θέματα είναι η ίδια που έχει κατηγορηθεί ότι προωθεί τη μισαλλοδοξία, την παραπληροφόρηση και το τοξικό περιεχόμενο. Η έρευνα εντοπίζει πως ο αλγόριθμος λειτουργεί έτσι ώστε να ενισχύει την αρνητικότητα και τα στερεότυπα. Με τα χρόνια, το YouTube έχει αντιμετωπίσει αυξανόμενη κριτική σχετικά με ανησυχίες για ρητορική μίσους, πολιτικό εξτρεμισμό και παραπληροφόρηση.

Σύμφωνα, ωστόσο, με το YouTube, μόνο οκτώ με εννέα προβολές στις 10.000 έχουν «παραβιαστικό περιεχόμενο» – μια σημαντική μείωση από το 2017. Παρ’ όλα αυτά, όπως λέει και ο McGrady, «δεν έχει σημασία πόσο σπάνιο είναι ένα βλαβερό βίντεο αν το βλέπουν εκατομμύρια».

Η συζήτηση για τη ρύθμιση του περιεχομένου στο YouTube επικεντρώνεται στα viral, αγνοώντας τη σιωπηλή πλειοψηφία. Και αυτή η πλειοψηφία είναι σημαντική, λέει ο McGrady. «Όταν δεις πώς χρησιμοποιούν πραγματικά οι άνθρωποι το διαδίκτυο, υπάρχει ακόμα η αίσθηση της παλιάς εποχής του ίντερνετ – της επικοινωνίας, της αυθεντικότητας, της ανθρώπινης έκφρασης».