Ο μαοϊκός που πολέμησε τον μαρξισμό

«Αντρέ Γκλικσμάν: με το μέρος της ελευθερίας». Αυτός είναι ο τίτλος-δήλωση του άρθρου με το οποίο αποχαιρέτησε χθες τον διάσημο φιλόσοφο ο διευθυντής της αριστερής «Liberation» Λοράν Ζοφρέν. Και έχει σημασία.

Γιατί ο Γκλικσμάν, που πέθανε την Τρίτη σε ηλικία 78 χρόνων, δεν ήταν και τόσο εύκολα αποδεκτή προσωπικότητα, τύπος που πέρασε τη ζωή του ήσυχα, σεβόμενος κανόνες και ορθοδοξίες.

Επιπλέον έκανε κάποια στιγμή μια τεράστια στροφή.

Από σύμβολο του μαοϊσμού και πρωταγωνιστής του Μάη του ’68, ο ωραίος Γκλικσμάν με τα μακριά μαλλιά, μετατράπηκε σε σφοδρό αντιμαρξιστή, κεντρικό πρόσωπο της ομάδας των «Νέων Φιλοσόφων», (Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, Μορίς Κλαβέλ) που κατέλαβαν ορμητικοί τη δεκαετία του ’70 ακόμη και τα τηλεοπτικά πλατό πρεσβεύοντας όχι τίποτα τετριμμένα περί καταπάτησης των ελευθεριών στα κομμουνιστικά κράτη.

Οχι. Οπως έγραψε πάλι ο Λοράν Ζοφρέν: «Εξήγησαν ότι το σκουλήκι είναι μέσα στο ίδιο το μαρξιστικό φρούτο. Οτι ο πραγματικός ένοχος είναι η ‘‘επιστημονική’’ σκέψη, χεγκελιανή ή πλατωνική, που ξεχύθηκε στον ‘‘ιστορισμό υλισμό’’, το απόλυτο δόγμα της μαρξιστικής Αριστεράς. Φρίκη και αποτροπιασμός, κόλαση και καταδίκη».

Ο Αντρέ Γκλικσμάν γεννήθηκε το 1937 σε μια οικογένεια Εβραίων με ρίζες στην Ανατολή και στην Κεντρική Ευρώπη.

Οι κομμουνιστές γονείς του είχαν καταφύγει στη Γαλλία το 1933. Ο πατέρας του πέθανε στον πόλεμο, η μητέρα του πήρε μέρος στην Αντίσταση.

Μετά την απελευθέρωση ο Γκλικσμάν σπούδασε στην École Normale Supérieure και, αυτός, ο μεγαλωμένος μέσα στις κομμουνιστικές ιδέες, συνάντησε και συνδέθηκε με τον κεντροδεξιό κορυφαίο διανοούμενο Ρεϊμόν Αρόν.

Ηταν βοηθός του ακριβώς την ίδια περίοδο που από τις γραμμές της Ακρας Αριστεράς καλούσε τους Eυρωπαίους να κάνουν επανάσταση, κατάγγελλε τον ρεβιζιονισμό των κομμουνιστών και τον φασισμό του γαλλικού κράτους.

Και μετά ήρθε η θεαματική του στροφή. «Ακροβατικό πεπρωμένο ενός αριστερισμού πολύ σίγουρου για τον εαυτό του», σχολιάζει ο Λοράν Ζοφρέν.

Ο Αντρέ Γκλικσμάν εκδίδει το 1974 το βιβλίο «Η μαγείρισσα και ο ανθρωποφάγος», που πούλησε σαν τρελό, και στη συνέχεια το «Οι δάσκαλοι της σκέψης» και «Το τέλος του Κομμουνισμού» κηρύσσοντας ανηλεή πόλεμο στον λενινισμό, τον σταλινισμό, τον μαρξισμό και τον σοσιαλισμό.

Κέντρο πια της σκέψης και της στράτευσής του είναι τα ατομικά δικαιώματα και οι ελευθερίες.

Για χάρη τους κατάφερε μια μέρα του 1979 να ενώσει Σαρτρ και Αρόν, τον επαναστάτη και τον συντηρητικό, και να τους πάρει μαζί του στο Ελιζέ επικεφαλής ομάδας διανοουμένων που ζητούσαν την προστασία των boat people, αυτών που δραπέτευαν από το κομμουνιστικό Νότιο Βιετνάμ μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων.

Συνέχισε στην ίδια γραμμή μέχρι το τέλος. Δεν έπαψε ποτέ, βέβαια, να δηλώνει αριστερός, ενώ την ίδια στιγμή είχε την τόλμη να διαφοροποιείται από κλασικές αριστερές πολιτικές.

Για παράδειγμα, υποστήριξε την επέμβαση στη Σερβία το 1999 και ήταν, γενικά, υπέρ των στρατιωτικών επεμβάσεων σε χώρες όπου καταπατούνταν τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το Ιράκ, τη Λιβύη και πιο πρόσφατα τη Συρία.

Μεγάλος του εχθρός έγινε ο πρόεδρος Πούτιν. Από την πρώτη στιγμή τάχθηκε στο πλευρό των αγώνων των Τσετσένων για την αυτονομία τους.

Τις γκάφες δεν κατάφερε να τις αποφύγει. Το 2007 με ένα κείμενό του στη «Μοντ» ανακοίνωσε ότι υποστηρίζει τον Νικολά Σαρκοζί για την Προεδρία.

«Εχει τις καλύτερες θέσεις για την ανεργία, είναι ο πιο αριστερός υποψήφιος», δήλωσε. Δεν άργησε να απομακρυνθεί από τον Σαρκό, όταν τον είδε να πλησιάζει πολιτικά τον Πούτιν.

«Η μεγάλη αρετή του Γκλικσμάν ήταν η ειλικρίνειά του, ακόμα και μέσα στα λάθη του», κατέληγε χθες στο άρθρο του ο Λοράν Ζοφρέν. «Η αντιαριστερή μεταστροφή του τον πήγε πολύ μακριά, μέχρι που τον έκανε δικηγόρο του Τζορτζ Μπους. Ηταν όμως πάντα τοποθετημένος στην πλευρά της ελευθερίας».

Info:

Στα ελληνικά εκδόθηκαν τα βιβλία του «Ο Ντοστογιέφσκι στο Μανχάταν» και «Φασισμοί».