Ας αναλογιστούμε τo εξής σενάριο: νεαρή σεφ με φρέσκες ιδέες και διάθεση ανανεωτική αγοράζει ένα καινούργιο σετ κατσαρόλες κι αρχίζει να δοκιμάζει συνταγές. Αρκετές εργατοώρες και μερικά καμένα γάντια αργότερα, έστω ότι έχει μαζέψει αρκετά λάικς και αυτοπεποίθηση ώστε να αναζητήσει εκδότη για το πρώτο της βιβλίο μαγειρικής. Τον βρίσκει, το βιβλίο εκδίδεται, τα λάικς πέφτουν βροχή, το ίδιο κι οι προτάσεις συνεργασίας από πρωινάδικα και εταιρείες ζυμαρικών.
O καιρός περνάει, ο τραπεζικός λογαριασμός της νεαρής σεφ φουσκώνει σαν καλοζυμωμένο ζυμάρι πίτσας, οι κουζίνες της πόλης αρχίζουν, δειλά δειλά, να γεμίζουν με μυρωδιές από τα πιάτα της και σε μια πολύ niche αγορά γκουρμεδιάρηδων η τάρτα με τσουκνίδες, ελιές και κινόα της συζητείται έντονα, εισπράττοντας ίσο μερίδιο διθυράμβων και λίβελων.
Η νεαρή σεφ συνεχίζει να ποστάρει συνταγές στα σόσιαλ, χωρίς να πτοείται από κάποια μεμονωμένα σχόλια που εμφανίζονται κάτω από τις αναρτήσεις της, όπου ενίοτε κάποιος ή κάποια χλευάζει την τάρτα με πλιγούρι, μελιτζάνες και κέιλ της και ταυτόχρονα εκθειάζει τη σπανακόπιτα της γιαγιάς ή της μάνας του/της, κι ας μην υπάρχει προφανής σύνδεση ανάμεσα στις δύο (πίτες ή μαγείρισσες).
Μέχρι που, μια μέρα, ή μάλλον νύχτα, οπλισμένη με την ίδια ανανεωτική διάθεση που σημάδεψε την πορεία της εξαρχής, κι ίσως λίγο τσαντισμένη με κάτι που διάβασε λίγο πριν κοιμηθεί κάτω από την ανάρτηση της καινούργιας συνταγής της (τηγανιά με τόφου, κατίκι Δομοκού και σταμναγκάθι), η νεαρή σεφ λυγίζει, ο θυμός της χτυπάει κόκκινο κι η ίδια καταφέρεται με πάθος εναντίον της πρωτοκαθεδρίας της τυρόπιτας στην ελληνική γαστρονομία. «Και τελοσπάντων», γράφει, «αν το απόγειο της ελληνικής γαστριμαργίας είναι η τυρόπιτα με milko στο νησί, εγώ προτιμώ να μεταναστεύσω στην Ολλανδία. Αμάν πια με τον κάθε Τζορτζ Φέτα, αμάν με την τυραννία του arnaki ladorigani και την υποχρέωση να πεθάνουμε όλοι μας αργά και παραδοσιακά μέσα σε μια θάλασσα από τριγλυκερίδια».
Την επόμενη μέρα, τα τηλεφωνήματα πέφτουν βροχή. Η εταιρεία έτοιμου φύλλου κρούστας με την οποία συνεργάζεται η νεαρή σεφ την καλεί να ανασκευάσει, να βοηθήσει να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Αλλά η νεαρή σεφ είναι ανένδοτη. Ετσι, οι προτάσεις για εμφανίσεις σε πρωινάδικα σταδιακά αραιώνουν και δεδομένου ότι τα ολλανδικά της ηρωίδας μας είναι, στην πραγματικότητα, ανύπαρκτα, η καριέρα της κι ο τραπεζικός της λογαριασμός παίρνουν την κατιούσα. Το niche κοινό που αποθέωσε την τάρτα με τσουκνίδες και κινόα εξακολουθεί να παρακολουθεί τις αναρτήσεις της, αλλά η μάχη του mainstream έχει χαθεί οριστικά.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη νεαρή σεφ της ιστορίας και την περίπτωση της Ρένας Λούνα, εκτός από τους χορηγούς και τα γενναία κέρδη που η δεύτερη πιθανολογώ ότι δεν είδε; Μία και ουσιαστική: ότι η νεαρή σεφ δεν κρίθηκε για το χρώμα των μαλλιών της, δεν της είπαν πως δεν έχει καταλάβει τίποτα από μαγειρική, ούτε δέχτηκε απειλές διορθωτικού βιασμού στα σχόλια του άρθρου ή στο ίνμποξ της. Το ότι η μία στάθηκε κριτικά απέναντι στην τυρόπιτα κι η άλλη στην πατριαρχία εξηγεί εν μέρει μόνο την ύπαρξη αυτή της διαφοροποίησης. Το άλλο μέρος της εξήγησης βρίσκεται στην ίδια την πατριαρχία.
Η Ρένα Λούνα δεν είναι η πρώτη που ασκεί φεμινιστική κριτική στον Καραγάτση (ο Μανόλης Αναγνωστάκης τον κατηγορούσε ήδη πως φιλολογεί πάνω στο «ζοριλίκι και τον φραστικό κουτσαβακισμό»). Και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία. Στην κριτική της είναι σαφές πως μπορεί επίσης να ασκηθεί κριτική, μάλλον όχι άδικα, χωρίς, απαραίτητα, να βγουν τα γάντια. Χωρίς να σβολιάσει η μπεσαμέλ.
Το πράγμα, όμως, αρχίζει να γίνεται πιο περίπλοκο και πιο ύποπτο όταν, με αφορμή την τοποθέτηση μιας συγγραφέα περί πατριαρχίας και κανόνα, περί πατριαρχίας στον κανόνα, οι απαντήσεις χρησιμοποιούν τα λεγόμενά της ως αφορμή για να βγάλουν όλα τα άγχη της/του συντάκτριας/συντάκτη τους για διαδικασίες που είμαστε πολύ μακριά από το να βιώνουμε στην Ελλάδα.
Στην Ελλάδα, όπου ακόμα δεν έχει κατοχυρωθεί ο όρος γυναικοκτονία, ποιος, αλήθεια, φοβάται πως το λόμπι (sic) των φεμινιστριών έχει παρεισδύσει στο υπουργείο Παιδείας ή στο Πολιτισμού, έχει καταλάβει κάποιο σκοτεινό υπόγειο κι ετοιμάζεται να σβήσει τον Καραγάτση (και γιατί όχι όλη τη γενιά του ’30, όλους τους άντρες, όλα τα βιβλία που στην εναρκτήρια πρόταση έχουν τη λέξη «ήλιος» ή «κατάστρωμα») από τα σχολικά συγγράμματα και τις δημοτικές βιβλιοθήκες;
Κανένας, βέβαια, στ’ αλήθεια, αλλά όπως είχαν καταλάβει πολύ καλύτεροι πατριάρχες από εκείνους που σέρνουν αυτές τις μέρες τον χορό και τον διάλογο, ο καλύτερος τρόπος για να βάλεις έναν εχθρό να δουλέψει για σένα είναι να τον δημιουργήσεις. Και αυτή φαίνεται πως ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία για δαιμονοποίηση. Είναι άλλο να λες πως εμένα μου αρέσει, βρε αδερφή, ο Καραγάτσης κι η παραδοσιακή τυρόπιτα, κι ας είναι η φέτα λιπαρή, κι ας στάζουν οι σελίδες πατριαρχία, κι άλλο να καλείς σε ιερό πόλεμο εναντίον μιας σκοτεινής θηλυκής δύναμης που υποτίθεται εκπροσωπεί ξενόφερτες τάσεις από τις οποίες κινδυνεύει με ψαλίδισμα ο λογοτεχνικός μας κανόνας. Οταν και αν προκύψει αυτό ως σοβαρό ενδεχόμενο, ας τοποθετηθούμε, ή και όχι, όλες, όλοι και όλα μας. Μέχρι τότε, όμως, ας αφήσουμε τα βιβλία χωρίς τους προστάτες που δεν χρειάζονται και τις νεαρές σεφ και λογοτέχνιδες στην ησυχία τους. Δημοκρατία έχουμε, άλλωστε, και μάλιστα νεοφιλελεύθερη. Το Σύνταγμά μας προστατεύει το δικαίωμά μας να εκφραζόμαστε ελεύθερα - ειδικά όταν πουλάνε σαν ζεστά ψωμάκια τα μίξερ κι οι πολυκόφτες κουζίνας.
ΥΓ.: Η φωτογραφία είναι δημιούργημα του ChatGPT, από το οποίο ζήτησα να μου σχεδιάσει έναν συγγραφέα με κεφάλι σε σχήμα φέτας δίπλα σε μία μελιτζάνα (είπα να μην του βάλω δύσκολα με πλιγούρια και κινόα). Δύο παρατηρήσεις: α) είναι πραγματικά παντοδύναμο! β) τα μουστάκια γάτου τα πρόσθεσε μόνο του. Τι να ξέρει;
*Η Νατάσα Σίδερη είναι θεατρική συγγραφέας, διηγηματογράφος και μεταφράστρια
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας