Ποιος προσκάλεσε το κλιμάκιο που διενήργησε αυτοψία στην Ακρόπολη;

H Francesca Cominelli, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ICOMOS, η Jyoti Hosagrahar, τέως καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και αναπληρώτρια διευθύντρια στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, και ο Pierre-Antoine Gatier, αρχιτέκτονας και γενικός επιθεωρητής Ιστορικών Μνημείων στη Γαλλία, ήταν τα μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής που αποφάσισε να στείλει η UNESCO (Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς) και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών - ICOMOS για αυτοψία στην Ακρόπολη.

Ο διεθνής αρνητικός αντίκτυπος που ακολούθησε τα έργα των διαστρώσεων από οπλισμένο σκυρόδεμα στον βράχο της Ακρόπολης, οι σφοδρές επιστημονικές αντιδράσεις και τα δύο διαβήματα που έκαναν με επιστολές τους προς τον διεθνή οργανισμό εκπρόσωποι του ελληνικού ICOMOS και μέλη της Επιτροπής προσωπικοτήτων «Ακρόπολη SOS» έφεραν με πρωτοβουλία τής UNESCO τη συμβουλευτική επιτροπή στην Αθήνα στις 27, 28 και 29 Απριλίου.

Στο ρεπορτάζ μας («Αναλαμβάνει πρωτοβουλία και στέλνει κλιμάκιο για τα έργα στην Ακρόπολη» 31.3.22), που δημοσιεύαμε αποκλειστικά την απάντηση της UNESCO στην ελληνική πλευρά με ημερομηνία αποστολής 15 Φεβρουαρίου 2022, αναδείξαμε το γεγονός ότι η UNESCO αποφάσισε την αποστολή κλιμακίου ειδικών προκειμένου «να επανεξεταστούν όλα τα θέματα που σχετίζονται με το Μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ακρόπολης στην Αθήνα».

Το υπουργείο Πολιτισμού απάντησε τότε στην «Εφ.Συν.» ότι η αποστολή προγραμματίστηκε κατόπιν πρόσκλησης που απηύθυνε το ίδιο προς την UNESCO και το ICOMOS, κάτι ωστόσο που δεν προέκυπτε από την επιστολή τής UNESCO που έχουμε στη διάθεσή μας. Δημοσιεύσαμε την απάντηση του ΥΠΠΟΑ και ζητήσαμε, τότε, τη δημοσιοποίηση της αλληλογραφίας της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη με τον διεθνή οργανισμό, κάτι που φυσικά δεν έγινε.

Την περασμένη εβδομάδα έβαλε «τα πράγματα στη θέση τους» το «Liberal» με το ρεπορτάζ του «Ειδικοί της UNESCO στην Ακρόπολη», στο οποίο αποκάλυψε ότι η πρόσκληση που απηύθυνε το ΥΠΠΟΑ στον διεθνή οργανισμό ήταν στις 17 Φεβρουαρίου 2022, δύο μέρες μετά δηλαδή την απαντητική επιστολή που είχε στείλει η γραμματεία τής UNESCO στους αρχαιολόγους, τους καθηγητές Πανεπιστημίου, τους πολίτες οι οποίοι ζήτησαν παρέμβαση (για δεύτερη φορά) από τις 27 Ιανουαρίου 2022. Στην επιστολή τους προς τον καινούργιο διευθυντή του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς, Lazare Eloundou, εξέθεταν τις ανησυχίες τους για τις επεμβάσεις στην Ακρόπολη που συντελεί το ΥΠΠΟΑ, παρακάμπτοντας τη νομοθεσία αλλά και τις διεθνείς αρχές τής UNESCO.

Η απόφαση της UNESCO να στείλει ειδικό κλιμάκιο στην Αθήνα αποκαλύπτει αφενός ότι δεν είχε ενημερωθεί για τα έργα που συντελέστηκαν, παρά τις αντίθετες διαβεβαιώσεις της υπουργού Πολιτισμού και αφετέρου τη μεγάλη σημασία που δίνει στις εκφρασμένες ανησυχίες για τις παρεμβάσεις που έγιναν σε μικρό χρονικό διάστημα, χωρίς αναλυτική μελέτη αλλά και για εκείνες που έπονται και αφορούν τη Δυτική Πρόσβαση της Ακρόπολης, έργο ενταγμένο μάλιστα στο Ταμείο Ανάκαμψης παρότι δεν έχει ολοκληρωθεί η μελέτη του.

«Κατά την άποψή μας η υλοποίηση όλων των έργων που σχετίζονται με τις εγκαταστάσεις των επισκεπτών σε ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς προϋποθέτει ένα σχέδιο διαχείρισης επισκεπτών και μια ενδελεχή μελέτη της φέρουσας ικανότητας στον χώρο. Τέτοιο σχέδιο δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή για την Ακρόπολη» είπε στην επιτροπή τής UNESCO o δρ Τάσος Τανούλας, αρχιτέκτονας μηχανικός και πρώην προϊστάμενος του τεχνικού γραφείου συντήρησης των Προπυλαίων. Μαζί με την κ. Σοφία Αυγερινού-Κολώνια, ομότιμη καθηγήτρια του ΕΜΠ, αντιπρόεδρο του ελληνικού ICOMOS και μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας ICOMOS, είχαν συνάντηση με τα μέλη της Επιτροπής όπου τους εξέθεσαν τους προβληματισμούς, τις επιστημονικές ανησυχίες και θύμισαν ότι αντίστοιχα ψηφίσματα έχουν εκδώσει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS, το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών, η Διεθνής Ενωση Αρχιτεκτόνων (UIA) κ.ά., ενώ το κείμενο-έκκληση κατά των επεμβάσεων «Ακρόπολη SOS» συγκέντρωσε μέσα σε τρεις μήνες 688 υπογραφές προσωπικοτήτων από διαφορετικούς χώρους.

Αυτές και άλλες κινητοποιήσεις είχαν ως αποτέλεσμα να «παγώσει» η δεύτερη φάση των διαστρώσεων γύρω από τον Παρθενώνα και το Ερέχθειο, αλλά και η ανακοίνωση ότι δεν θα χρησιμοποιηθεί το ίδιο υλικό, δηλαδή τσιμέντο, στην επόμενη φάση. Αυτό έγινε γνωστό κατά τη διάρκεια της 7ης Διεθνούς Συνάντησης για την Αποκατάσταση των Μνημείων της Ακροπόλεως με θέμα «Τα αναστηλωτικά έργα στην Ακρόπολη. Τα νέα Προγράμματα», που πραγματοποιήθηκε από το ΥΠΠΟΑ 11-13/11/21.

Σ' εκείνη τη συνάντηση, εκτός από τον κ. Τανούλα, στηλίτευσαν την πολιτική του υπουργείου Πολιτισμού για τα έργα στο κορυφαίο μνημείο και άλλοι επιστήμονες, όπως ο δρ Αθανάσιος Νακάσης, αρχιτέκτονας και πρόεδρος του ελληνικού τμήματος του ICOMOS, η Teresa Patricio, πρόεδρος του ICOMOS, η οποία είχε εκφράσει την άποψη ότι οι νέες παρεμβάσεις δεν συνάδουν με τα ισχύοντα κανονιστικά κείμενα για την αποκατάσταση και τη συντήρηση των μνημείων, και η αρχαιολόγος Δέσποινα Κουτσούμπα, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, που μεταξύ άλλων είχε πει: «[...] Είδαμε να εισάγεται στο ΚΑΣ μελέτη 4 σελίδων με 4 σχέδια για το κορυφαίο μνημείο της Ακρόπολης, τη στιγμή που κάθε συνάδελφος και στην πιο απομακρυσμένη Εφορεία Αρχαιοτήτων όταν ετοιμάζει μια μελέτη για να εντάξει έργο στο ΕΣΠΑ, δεν διανοείται να πάει με 4 σελίδες και 4 σχέδια στο ΚΑΣ. Οταν λοιπόν είδαμε ότι μια τέτοια μελέτη είχε εγκριθεί για την Ακρόπολη, ήταν για μας σαφές ότι το έργο δεν έπρεπε να έχει καν ξεκινήσει. Να συμφωνήσουμε ότι η δεύτερη φάση των έργων αυτών δεν θα εκτελεστεί με βάση την υπάρχουσα μελέτη, αλλά ότι θα έρθει μια τελείως καινούργια μελέτη».

Σύμφωνα με πληροφορίες μας πάντως, η Επιτροπή τής UNESCO ακολούθησε ένα «σφιχτό» πρόγραμμα που διαμόρφωσε το ΥΠΠΟΑ με εκπροσώπους της επιλογής του και εξαιρέσεις άλλων, όπως ο ΣΕΑ. Μετά την αυτοψία τα μέλη θα συντάξουν την έκθεσή τους η οποία θα κατατεθεί στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς και θα εξεταστεί στην ετήσια συνεδρίαση του Ιουνίου, που θα γίνει στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι και όχι στη Ρωσία όπως είχε προγραμματιστεί πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.