Εμπρός στον (ιδιωτικής χορηγίας) δρόμο που... έστρωσε η Ακρόπολη

Σύμβαση δωρεάς, ύψους 650.000 ευρώ, υπεγράφη από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και την ΑΜΚΕ «Οικογένεια ΝΣΛ», της οικογένειας Νικολάου και Ειρήνης Λαιμού.

Η σύμβαση της δωρεάς (η ΑΜΚΕ ιδρύθηκε πριν από έναν χρόνο) αφορά την εκπόνηση μελέτης αρχιτεκτονικού προσχεδίου «για την αναβάθμιση, ανάδειξη και υπόγεια επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, τη λειτουργία του σε συνδυασμό με το κτήριο του Ακροπόλ, καθώς και την πρόβλεψη δυνατότητας επικοινωνίας του με το συγκρότημα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και την ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου», σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ.

Ναι, πρόκειται για το έργο που έχει διαφημίσει ως «εμβληματικό» ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, το καλοκαίρι του 2019, αλλά δυόμισι χρόνια μετά βρίσκεται στο σημείο εκκίνησης.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: κοτζάμ κράτος δεν βρίσκει 650.000 ευρώ για την εκπόνηση μιας μελέτης η οποία αφορά ένα τόσο σοβαρό έργο χωροθέτησης στην καρδιά της πόλης; Η υπουργός Πολιτισμού κάνει λόγο για την «αναγέννηση» του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και της ευρύτερης περιοχής μέσω αυτού. Και το ζητούμενο είναι η διαφάνεια για ένα τόσο μεγάλο δημόσιο έργο. Οπως δήλωσε χθες η κ. Μενδώνη «...της εκπόνησης της μελέτης αρχιτεκτονικού προσχεδίου έπρεπε να προηγηθούν η μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας...».

Να θυμίσουμε ότι η εν λόγω μελέτη είχε ανατεθεί στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος και τον Οκτώβριο του 2019 με απόφαση της υπουργού Πολιτισμού συγκροτήθηκε πενταμελής επιτροπή για την εκπλήρωση της δωρεάς τού ΙΣΝ. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του ΥΠΠΟΑ η εκπόνηση της μελέτης όφειλε να έχει ολοκληρωθεί από τον Δεκέμβριο του 2019. Εκτοτε μέχρι και σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία επίσημη ενημέρωση, δεν έχει παρουσιαστεί πουθενά η μελέτη παρότι στις αρχές του 2021 έγινε γνωστό ότι ολοκληρώθηκε. Τον Μάρτιο, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζήτησε επισήμως «λόγω έννομου ενδιαφέροντος, να μας χορηγήσετε τη μελέτη ή τις μελέτες που παραδόθηκαν στο ΥΠΠΟΑ». Αλλά μάταια.

Τον Απρίλιο έφερε το θέμα στη Βουλή η τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σία Αναγνωστοπούλου, η οποία ζήτησε από την υπουργό Πολιτισμού «να καταθέσει στο Σώμα, εντός της προθεσμίας που ορίζει ο Κανονισμός της Βουλής, την μελέτη ή τις μελέτες που παραδόθηκαν στο ΥΠΠΟΑ για την επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του περιβάλλοντα χώρου, με δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχος». Πάλι επί ματαίω. Τι έγινε λοιπόν η μελέτη σκοπιμότητας; Εγκρίθηκε και από ποιο όργανο; Μήπως «εξαφανίστηκε» γιατί κάνει λόγο, σύμφωνα με πληροφορίες μας, για κόστος κατασκευής περί τα 300 εκατομμύρια ευρώ; Κάτι λιγότερο δηλαδή από τον ετήσιο προϋπολογισμό του υπουργείου Πολιτισμού και σχεδόν πέντε φορές μεγαλύτερο από το τελικό κόστος της Εθνικής Πινακοθήκης (59.029.102 ευρώ).

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού φαίνεται ότι ακολουθεί τα βήματα του Σωματείου «Διάζωμα» του Σταύρου Μπένου, που ζητάει την εκπόνηση μελετών, για αρχαία θέατρα και χώρους, ως δωρεές από ιδιώτες. Το ίδιο συνέβη με τα έργα στην Ακρόπολη και το Κοινωφελές Ιδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, που εκπόνησε τις μελέτες και τελικά ανέθεσε την υλοποίηση του έργου στη δική του εταιρεία και όχι στις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού.

Το έργο (με τα τόσα προβλήματα που ξεσήκωσαν θύελλες αντιδράσεων) υλοποιήθηκε από τον εργολάβο και με την απλή επίβλεψη των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ. Προσωπικότητες και φορείς έχουν υπογραμμίσει τους κινδύνους που εγκολπώνονται στην εμπλοκή των ιδιωτών στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Μήπως όμως η ανάθεση μελετών σε ιδιώτες με τη μορφή δωρεάς είναι κάτι περισσότερο; Μήπως έτσι παρακάμπτονται οι διαγωνισμοί, οι έλεγχοι και οι νόμιμες διαδικασίες του Δημοσίου;

Το έργο της ανάδειξης και της υπόγειας επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου αφορά την ευρύτερη περιοχή του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Πόσα χρόνια θα χρειαστεί και τι κόστος; Για πόσο διάστημα θα κλείσει το Εθνικό Αρχαιολογικό αλλά και η Πατησίων; Ποια χωροθέτηση θα γίνει για την Τοσίτσα;

Την ίδια πεπατημένη ακολουθεί το υπουργείο Πολιτισμού για άλλο ένα μεγάλο έργο. Τη μετατροπή του SILO σε Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στο Λιμάνι του Πειραιά. Στις 14 Δεκεμβρίου 2021 με έγγραφό της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη αποφάσισε η εκπόνηση Προμελέτης, μετά των Υποστηρικτικών Μελετών, να γίνει «με αποκλειστική δαπάνη του Κοινωφελούς Πολιτιστικού Ιδρύματος “Ιδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη”, με σκοπό τη δωρεά τους προς το Ελληνικό Δημόσιο, άνευ ουδεμίας οικονομικής συμμετοχής, ανταλλάγματος ή επιβάρυνσης αυτού». Τι περιλαμβάνει αυτή η μελέτη;

Εκτός από Τοπογραφικό Διάγραμμα, Αρχιτεκτονική Αποτύπωση, Αρχιτεκτονική προμελέτη και άλλα, μαζί με τη Μουσειογραφική Προμελέτη, τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και τον Προϋπολογισμό του έργου. Γιατί τόσο σοβαρά ζητήματα αφήνονται στη διαχείριση των ιδιωτών;

Πάντως Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός για τη μετατροπή του παλαιού SILO σε Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων και του περιβάλλοντος χώρου του σε ελεύθερο ανοιχτό χώρο υπαίθριας ψυχαγωγίας έχει γίνει. Τα αποτελέσματα (πέντε βραβεία) είχαν ανακοινωθεί τον Φεβρουάριο του 2013, όταν η νυν υπουργός ήταν γενική γραμματέας στο υπουργείο Πολιτισμού. Ακυρώθηκε ο διαγωνισμός; Παράλληλα το υπουργείο Πολιτισμού, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το 2018, είχε βάλει όρο να περάσει το κτίριο του SILO στο υπουργείο Πολιτισμού, αλλιώς ανήκει στην Cosco.

Ξεκαθάρισε η κυριότητα του κτιρίου ή θα φτιάξουμε Μουσείο Εναλίων στην επικράτεια ξένης χώρας; Οσο για τη σχέση της υπουργού Πολιτισμού με τον εφοπλιστή Πάνο Λασκαρίδη, συνεχίζεται απρόσκοπτα παρά το γεγονός ότι τον Αύγουστο του 2020 η «Εφ.Συν.» αποκάλυψε την ανέλκυση δυο αντικειμένων, μιας αρχαίας λίθινης άγκυρας και ενός σιδερένιου κανονιού των ιστορικών χρόνων, από τον βυθό των Αντικυθήρων και τη μεταφορά τους στην ιδιωτική αποθήκη του Πάνου Λασκαρίδη. Χωρίς εννοείται να έχουν τηρηθεί οι νόμιμες διαδικασίες και χωρίς να έχει δοθεί άδεια από την αρμόδια υπηρεσία, την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ. Τα αντικείμενα παραδόθηκαν στην ΕΦΑ Εναλίων μετά από έξι ημέρες και αφού είχαν γίνει καταγγελίες πολιτών.

Ακόμα και όταν ο Πάνος Λασκαρίδης αναγκάστηκε σε παραίτηση από την Ενωση Εφοπλιστών, στις αρχές του καλοκαιριού του 2021 μετά τις προσβλητικές δηλώσεις του για τη χώρα και τον πρωθυπουργό, η Λίνα Μενδώνη έσπευσε να συναντηθεί μαζί του για να συμφωνήσουν τη χορηγία του για τις αρχαιολογικές έρευνες στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων.

Τέλος, εγκρίθηκε με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Πολιτισμού, Χρήστου Σταϊκούρα και Λίνας Μενδώνη, η σύμβαση δωρεάς ύψους 95.000 ευρώ μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της «Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Πολιτιστικού και Κοινωφελούς Εργου ΑΙΓΕΑΣ». Αφορά, «την κατασκευή περίφραξης και την αντιπλημμυρική προστασία, την τοποθέτηση εξωτερικού φωτισμού και την προσθήκη συστημάτων ασφαλείας στις περιοχές που έχουν τοποθετηθεί οι προκατασκευασμένοι οικίσκοι στο πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου».