Εις χουν απελεύσει

-Είμαι λυπημένος γιατί πέθανε ο παππούς μου, είπε το πεντάχρονο αγόρι.

-Θα τον θυμάσαι και θα είναι σαν να μην έχει πεθάνει, είπαν οι μεγάλοι.

-Και οι δεινόσαυροι έχουν πεθάνει, είπε. Και μετά, σαν έτοιμος να συμβιβαστεί, συμπλήρωσε: Δεν τους σκέφτομαι κάθε μέρα.

Δεν θα τον θυμάται κάθε μέρα. Οι δικές του αναμνήσεις σαν ήχοι και εικόνες θα έρχονται πότε πότε στον νου του. Ο παππούς στον καναπέ, να του διαβάζει βιβλία, άλλοτε με τη σοβαρή, βαθιά φωνή του, άλλοτε παίρνοντας τις φωνές των ηρώων της ιστορίας: ο παππούς-σκύλος, ο παππούς-κότα ή λιοντάρι.

Θα μάθει και τις ιστορίες που λένε οι άλλοι, για τον παππού που δεν γνώρισε ποτέ. Ο παππούς ψηλόλιγνος χορεύει στη σκηνή, ο παππούς τραγουδάει πάνω στη σκάλα βάφοντας το ταβάνι του σπιτιού. Θα δει τις φωτογραφίες. Ο παππούς με τους συντρόφους του, ο παππούς να φωνάζει. Αν είναι έτσι η επανάσταση, σταματήστε την να κατέβω.

Κατέβηκε από το λεωφορείο σφυρίζοντας –γιατί έτσι έκανε: όταν δεν τραγουδούσε, σφύριζε.

Ηταν μετανάστης ο Χρίστος (με γιώτα από το χρίσμα και όχι με ήτα από το χρήμα, θα έλεγε). Η ξένη χώρα τού έδωσε την ευκαιρία να ζήσει χορεύοντας και τραγουδώντας και φιλοξενώντας σαν Ελληνας. Τον φρόντισε σαν δικό της παιδί και τώρα θα δεχτεί στο χώμα της τη στάχτη του.

Από το πέρασμά του στον κόσμο θα μείνει το πεντάχρονο παιδί με τα μαλλιά που χρυσίζει ο ήλιος. Παραξενεμένο με τους μεγάλους που δεν έχουν πάει στη δουλειά, αλλά κάθονται όλοι μαζί, αγκαλιάζονται, γελάνε και κλαίνε, παίρνει το τύμπανό του και αρχίζει να παίζει ρυθμικά. Τρία ακόμα κεφαλάκια σκύβουν πάνω του, έξι μικροσκοπικά ποδαράκια χορεύουν στον ρυθμό της αυτοσχέδιας μουσικής.

Ιδια ο παππούς τους. Ο πόνος είναι ανάμεικτος με τρυφερότητα και προσδοκία.

Τις ίδιες μέρες, περισσότεροι από διακόσιους είναι εκείνοι που πνίγηκαν στη Μεσόγειο. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης συγκρίνει αυτούς τους πνιγμένους, χωρίς όνομα, χωρίς ηλικία και χωρίς φύλο, με εκείνους τους επίσης ανώνυμους που πνίγηκαν το ίδιο χρονικό διάστημα –τις δύο πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου- πέρσι.

Μετά, περνάει σε άλλους αριθμούς: τόσοι βρήκαν τον δρόμο για την καινούργια πατρίδα που δεν τους θέλει, τόσοι πήραν τον δρόμο του γυρισμού στην παλιά πατρίδα που τους έδιωξε.

Οι αριθμοί στην εφημερίδα συνθέτουν έναν πολύπλοκο μαθηματικό γρίφο, ο αναγνώστης γυρίζει βιαστικά σελίδα. Αργότερα θα κάνει την εφημερίδα προσάναμμα για το τζάκι ή θα τη στρώσει στον πάτο της σακούλας να μη στάζουν τα αποφάγια του όταν θα κατεβάσει τα σκουπίδια.

Το 1976, στο Λαετόλι της Τανζανίας βρέθηκαν σωσμένα πάνω στην ηφαιστειακή τέφρα τα ίχνη ποδιών δύο ατόμων: άνθρωποι ή μάλλον ανθρωποειδείς, πιθανότατα ένας άντρας και μία γυναίκα. Το ένα πόδι της γυναίκας βυθίζεται βαθύτερα στην τέφρα.

Αυτό σημαίνει ότι κουβαλούσε στην αγκαλιά της το παιδί της; Τα ίχνη χρονολογήθηκαν στα 3,7 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Οι περιπατητές (φαίνεται πως) είχαν φύγει από τον τόπο τους μετά την έκρηξη του ηφαιστείου και κατευθύνονταν σ’ έναν πιο φιλόξενο τόπο. Δεν ξέρουμε αν έφτασαν και πού, όμως αυτό το ζευγάρι του Λαετόλι συγκαταλέχθηκε στην ιστορία των μετακινήσεων των πληθυσμών που έκαναν τη Γη αυτό που είναι σήμερα.

Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι μια αλυσίδα φτιαγμένη από το πέρασμα κάθε ανθρώπου στη Γη.

Για κάθε νήμα ζωής που κόβεται παράλογα, για κάθε ανώνυμο πρόσφυγα και μετανάστη που θάβεται στο χιόνι ή πνίγεται στη θάλασσα, χωρίς ν’ αφήσει πίσω του ίχνη, ένας κρίκος της ιστορίας σπάζει. Στον βαθμό που μας αναλογεί, επιτρέποντας αυτόν τον παραλογισμό, τραυματίζουμε την ανθρωπότητα, τη δική μας ιστορία και την ιστορία των παιδιών μας.

Χρειάζεται ένα φλιτζάνι αχνιστός καφές να συνοδεύει το κονιάκ στη μνήμη όσων φεύγουν…