Η λογική του φθινοπώρου

Χαίρεται το φθινόπωρο την κυριαρχία του στην επικράτεια του χρόνου, προβάλλει αυτάρεσκα τα ήπια φυσικά του φαινόμενα, τις άδειες παραλίες και τους γεμάτους δρόμους· πάει η τρέλα του καλοκαιριού· η λογική της ανάγκης είναι νόμος. Δεν υπάρχει, όμως, λογική έξω από το αίμα και το δέρμα (σάρκα) του ανθρώπινου κορμιού· όλα τ' άλλα είναι επινόηση της... νόησης.

Το κορμί είναι το μόνο που γνωρίζουμε, τα άλλα είναι γνώμες (Ξενοφάνης: δόκος επί πάσι τέτυκται). Ο εκ Κολοφώνος μέγας φιλόσοφος (ο πρώτος που διαχώρισε τη γνώση από τη γνώμη, από τους πρωτοπόρους του ελληνικού Διαφωτισμού) το είπε θαρρετά: ουδείς είδε ποτέ το ακριβές (το μεν σαφές ου τις ανήρ ίδεν).

Κοντά στον Ηράκλειτο (εξηπάτηνται οι άνθρωποι προς την γνώσιν των φανερών), στον Αναξαγόρα (όψις αδήλων τα φαινόμενα), στον Δημόκριτο (ετεή ουδέν ίδμεν· εν βυθώ γαρ η αλήθεια), δίκαια θεωρήθηκε γενάρχης του Σκεπτικισμού.

Οργώνεται και σπέρνεται η γη, πάνε όμως οι κραυγές χαράς των αγροτών· τώρα μόνο βλαστήμιες και εκρήξεις οργής: πουθενά η πληρότητα που τους συνέπαιρνε από τις μυρωδιές των φρέσκων αναζωογονημένων χωμάτων. Ετσι κι αλλιώς εκ γης τάδε πάντα και εις γην πάντα τελευτά - Ξενοφάνης.

Εκεί θ' αφήσουν τα κόκαλά τους, το ξέρουν - ξέρουν όμως επίσης ότι αυτό θα γίνει με χαμένη την αξιοπρέπειά τους. Και η δύναμη της σποράς; Ποια σπορά και ποια χαρά· ταπεινωμένα σαρκία οι άνθρωποι της γης, ανήμποροι πλέον να νιώσουν τη φθινοπωρινή ηπιότητα. Το κορμί τους είναι το μόνο που γνωρίζουν καλά· την απίσχνανση του κορμιού τους - αυτό μόνο νιώθουν...

Ρουφάγαμε κάποτε τη φυσική απλότητα του φθινοπώρου, βουλιμικά καταπίναμε την ηπιότητά του, το δροσερό του ψύχος, την υποφερτή του ζέστη. Σπάνια ήταν μαντατοφόρος κακών ειδήσεων, αντιθέτως όπλιζε με οράματα και με δύναμη για φλογοβόλα δραστηριότητα, εν όψει του χειμώνα. Πώς την κατάντησαν έτσι τη χώρα; Ερμη περιφέρεια, άνυδρο τόπο, ταπεινωμένη, ντροπιασμένη; (Διοχετεύουμε σε γενικολογίες τον πόνο για να τον αντέξουμε.)

Λυπημένες οι αισθήσεις, διότι -σύμφωνα με τον Αναξαγόρα- λειτουργούν με την προσβολή από αντίθετα στοιχεία. Αισθήσεις μετά λύπης τούτο το φθινόπωρο. Το αδηφάγο κράτος-τέρας εξαντλεί τους ανθρώπους της Ελλάδας.

Παρ' όλα αυτά υπάρχει πιο πολλή λογική στο σώμα μας απ' ό,τι στα ψεύδη του και στη σοφία του. Ας μην αποκλείσουμε αυτό το κράτος από τη συντροφιά μας· δεν έμαθε ακόμη το καημένο το γέλιο και την ομορφιά, τον πόνο και τη φιλία, δεν έμαθε (και ούτε πρόκειται) να χαμογελά στους καημούς και τα βάσανα των ανθρώπων [που δεν έχουν τέλος (Παπαδιαμάντης) - αλλά πότε είχαν;].

Ολες οι εκδηλώσεις των ανθρώπων και της φύσης είναι σφιχτά αγκαλιασμένες, τι να κάνουμε, θα αντέξουμε. Ακεφη -αν και τραγουδισμένη- η μελαγχολία των μηνών του.

Ο καθένας μας θα κάνει τον δικό του τον αγώνα τον καλό· με το κορμί του και με τους φίλους του, με τα δάκρυά του ίσως και τον πολιτισμό του - τιθασεύοντας τα πιο βαθιά και πιο σκοτεινά στρώματα της ψυχής του εξακολουθώντας να υμνεί το σώμα και να αντικρίζει θαρραλέα τη μοίρα (του). Να σταθεί όρθιο, αλύγιστο, γενναίο.

Γέφυρα είναι το φθινόπωρο εξάλλου - όχι, όχι σκοπός, μια ζείδωρη ταύτιση ψύχους και ζέστης, που προετοιμάζει την ανάβαση σε παγερές χειμωνιάτικες κορυφές. Με καλοσύνη, όχι με έχθρα, με αισιοδοξία, όχι με παραίτηση.

Γιορτινό ας είναι το φθινόπωρο και ας έχουν χάσει οι γιορτές την πρωταρχή τους, την ιερή και παρεκκλίνουσα σημασία της ύπαρξής τους. Δεν πειράζει που γνωρίζουμε τόσα λίγα για τις μετατροπές εξωτερικής και εσωτερικής φύσης - μάς τα 'χουν πει εδώ και αιώνες οι Προσωκρατικοί μας. Η φύσις -όντως- κρύπτεσθαι φιλεί - ας το σεβαστούμε.