Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει -τι μας συμβαίνει- σ’ αυτόν τον κόσμο τον όλο και περισσότερο μπερδεμένο και άγριο, αλλά και σε εμάς, τους όλο και περισσότερο αποπροσανατολισμένους και διαιρεμένους, πρέπει να βρούμε τη δύναμη να σηκώσουμε το κεφάλι και να κοιτάξουμε μακριά. Πρέπει να προσπαθήσουμε να βγούμε απ’ το απλό χρονικό, για να βρούμε την ολική αίσθηση, τη συνολική άποψη των θλιβερών μονοπατιών που ψηλαφιστά διατρέχουμε, για να ανακαλύψουμε πού οδηγούν και πόσα από αυτά είναι χωρίς επιστροφή.
Συνηθισμένοι να κινούμαστε στον στενό χώρο του κοντινού και του σύγχρονου, να ζούμε την καθημερινότητα, γίναμε αδιάφοροι για τα γενικά προβλήματα και για τους τελικούς σκοπούς: μια μονάδα στα πρωτογενή πλεονάσματα μας ενδιαφέρει περισσότερο από το μέλλον της ανθρωπότητας. Δεν πρόκειται, όπως πολλοί πιστεύουν, για έναν κατακλυσμό εγωισμού αλλά, απλά, για μια ολική τύφλωση.
Τη θέση της προσπάθειας για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και πού πάμε πήραν οι απλουστευτικές ιδεολογίες που, με τις καθησυχαστικές τους βεβαιότητες, εύκολα ικανοποιούν τους πολλούς που αποποιούνται την αγνή ανθρώπινη συνθήκη της πνευματικής αναζήτησης, της έρευνας χωρίς συγκεκριμένη προσέγγιση, της αμείωτης δίψας για αλήθεια και εμπειρία, της ατέρμονης διαθεσιμότητας στον επαναπροσδιορισμό, στην επιβεβαίωση, στην πειθώ.
Τρομοκρατημένοι από την ανασφάλειά τους ξεμπέρδεψαν γρήγορα από κάθε πρόβλημα και ταμπουρώθηκαν πίσω από τα μετερίζια με τις ακλόνητες βεβαιότητες.
Αυτές οι εύκολες βεβαιότητες δεν είναι αθώες. Δεν υπάρχει σύστημα δογμάτων που να μη γεννά το λεπτό δηλητήριο του φανατισμού και ο φανατισμός δημιουργεί μισαλλοδοξία. Για όποιον ψάχνει τις σχετικές και προσωρινές αλήθειες, ο διαφωνών αντιπροσωπεύει μια εναλλακτική υπόθεση.
Γι’ αυτόν που κατέχει τις απολιθωμένες βεβαιότητες, ο «διαφορετικός» είναι ένας εχθρός, ένας αιρετικός, ένας δόλιος φορέας λαθών, ένας διαρκής κίνδυνος μόλυνσης και διαφθοράς. Δεν αρκεί λοιπόν η προσπάθεια να τον πείσουμε, αλλά να τον εξοντώσουμε. Καμιά απόλυτη πίστη, πολιτική ή θρησκευτική, φιλοσοφική ή κοινωνική, δεν μπορεί να αποβάλει την παραγωγή μισαλλοδοξίας και γι’ αυτό θα πρέπει να την καταπολεμήσουμε σε όλες τις μορφές, να την αποκαρδιώσουμε, να την περιφρονήσουμε, να την καταστείλουμε.
Σε πολιτικό επίπεδο, ο διάλογος θα πρέπει να είναι ο κανόνας, η ίδια η βάση της δημοκρατίας, που θα διασφαλίζει στον καθένα το δικαίωμα να σκέφτεται με τον τρόπο του, να εκφράζει τις ιδέες του και να επιδιώκει τη συγκατάθεση των άλλων. Δεν είναι τυχαίο ότι στη ρίζα κάθε καταπίεσης, στον πιο απόκρυφο κόμβο βίας και τρόμου, φωλιάζει μια απόλυτη βεβαιότητα, μια προϋπόθεση που δεν δέχεται αμφισβήτηση.
Κι αν κάποτε οι φανατικοί το καταλάβουν αυτό καλά, θα νιώσουν φρίκη για τον ίδιο τους τον εαυτό.
*Ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας