Εξοχες στιγμές

Οσοι είναι έξω από τον χορό πολλά τραγούδια ξέρουν, έτσι και μπούνε, όμως, στον κύκλο του, δεν ξέρουν πού πατάν’ και πού πηγαίνουν, ειδικά όσοι εισέρχονται για πρώτη φορά, κραυγάζει η αδαημοσύνη τους, γίνονται περίγελως. Δεν είναι κακό να μπαίνει κανείς στον χορό και ας του λείπουν ορχηστικές δεινότητες· σημασία έχει η φιλομάθειά του, η επίδειξη θέλησης για μάθηση. Κοιτώντας τα βήματα των κορυφαίων (των οιονεί δαημόνων) μπορούν να χαράξουν βήματα ευμάθειας, να ανακαλύψουν τον ρυθμό των κυττάρων τους (πάντα υπάρχουν κύτταρα που χορεύουν, σε όλους τους ανθρώπους). Με επιμονή και θέληση μπορούν οι αδαείς να γίνουν καλοί χορευτές, παύουν να προκαλούν τον γέλωτα στους παρακολουθούντες.

Κάπως έτσι χορεύει η κυβέρνηση. Ως αντιπολίτευση κορδωνόταν ότι ξέρει πολλά τραγούδια, είχε λύσεις για το κάθε τι στραβό. Αποδεικνύεται τώρα ότι απλώς δικαιώνει τη βαθιά σοφία της λαϊκής παροιμίας. Είναι αλήθεια ότι πολλοί δείχνουν προθυμία να μάθουν, ξέρουν να ακούνε, διαβάζουν, εργάζονται· προσπαθούν σκληρά. Είναι όμως και μερικοί οι οποίοι θεωρούν ότι πέρα βρέχει... ότι δεν αφορά τους ίδιους η μπόρα που έχει ξεσπάσει· απολαμβάνουν εισέτι τον νήδυμό τους, οι καημένοι.

Είναι απολύτως φυσιολογικό να δέχεται η συγκυβέρνηση κριτικά πυρά, πανταχόθεν. Αυτά της αντιπολίτευσης βεβαίως είναι αστεία και άνευ παιδαγωγικής σημασίας, εκείνα όμως που προέρχονται από τα αριστερά είναι υποχρεωμένη να τα λάβει σοβαρά υπ’ όψιν, να θυμηθεί ότι και η ίδια ως αντιπολίτευση τα ίδια έλεγε· να μην ξεχάσει επίσης ότι όλα από το λαϊκό αίσθημα ξεκινάνε και η ίδια εξάλλου απ’ αυτό το αίσθημα αρύεται την πεποίθησή της ότι μπορεί να τα καταφέρει, καθώς και την αποφασιστικότητά της. Πολλά δείχνουν εντούτοις ότι η κυβέρνηση έχει ασθενική ή επιλεκτική μνήμη.

Είναι στρατοκρατικής υφής και δομής οι παρελάσεις για τις εθνικές εορτές ή δεν είναι; Είναι κατακριτέοι οι εμπνευστές τέτοιων μεγαλειωδών και πομπωδών εκδηλώσεων; Εάν απαντάνε θετικά, πώς ερμηνεύουν τα πανηγύρια που εκδηλώνουν; (Εδώ που τα λέμε οι μαθητικές παρελάσεις δεν θυμίζουν τίποτα από το βήμα της χήνας, οι μαθητές και οι μαθήτριες φαίνονται να το απολαμβάνουν, όπως και τα μικρά παιδιά -και οι γονείς τους- μάλλον χαίρονται αυτές τις περίεργες συγκεντρώσεις στο κέντρο των πόλεων ή στις πλατείες των χωριών). Οι στρατιωτικές είναι αυτές που προκαλούν σύγκρυο κι ανατριχίλα. Εξετάσεις στους ψηφοφόρους της δίνει η κυβέρνηση κι έτσι και το λησμονήσει αυτό, θα βρει αμέσως φίδια στον κόρφο της. Σε πολλά που έκανε πίσω (και ας λέει το αντίθετο) η κοινωνία δείχνει την ανοχή της, την κατανόησή της, όταν, όμως, υπερβαίνει το αίνιγμα του λαϊκού αισθητηρίου, την ατίθαση αυτή δύναμη, τότε αρχίζουν πολλές εσωτερικές δονήσεις...

Σε ό,τι αφορά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου: διαβάζω (και αναθαρρώ) την επιστολή προς μαθητές και μαθήτριες του υπουργού Παιδείας Αριστείδη Μπαλτά: «...Τέτοιοι εορτασμοί είναι συχνά δίκοπο μαχαίρι· από τη μια πλευρά, αποδίδουν την οφειλόμενη μνήμη και τιμή στο γεγονός, από την άλλη, όμως, κινδυνεύουν να υποβαθμιστούν σε ‘‘πανηγυρικό’’, που συχνά αποξηραίνει το καθοριστικό ιστορικό συμβάν...». Πώς θα αποδοθεί η οφειλόμενη τιμή και μνήμη δεν διευκρινίζεται. Αξίζει, όμως, να παρατεθούν λίγα ακόμη από την επιστολή.

«Η ελληνική επανάσταση υπήρξε ‘‘τέκνο’’ του Διαφωτισμού, ενός κινήματος που συνεπήρε τους ανθρώπους όπου Γης, καθώς συνειδητοποιούσαν ότι η καθεστηκυία τάξη δεν είναι γραμμένη στην πέτρα, διά παντός καθαγιασμένη και συνεπώς ακλόνητη. Ο κόσμος μπορούσε πλέον να γίνει, μέσα από τους αγώνες των ανθρώπων, κόσμος ισότητας, αδελφότητας και ελευθερίας. Η ελληνική επανάσταση υπήρξε μια έξοχη στιγμή εκείνης της άνοιξης των λαών...».

Εξοχο κείμενο, δεν λέω, απουσιάζει, όμως, το διά ταύτα. Είναι, νομίζω, γενικότερο πρόβλημα της κυβέρνησης. Εχει έξοχα στελέχη, που θα μπορούσαν να συντελέσουν στη συνοχή της, αλλά κάτι τους εμποδίζει. Η πραγματικότητα, μάλλον, ή η ίδια η έννοια της Αριστεράς. Τι σημαίνει, πλέον, Αριστερά;