Θα είναι «παροδικός» ο πληθωρισμός;

Για να αντιληφθεί κανείς τη σύνδεση του πληθωρισμού με τα μείζονα προβλήματα-προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης, δεν έχει παρά να παρακολουθήσει τον παγκόσμιο νομισματικό πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη, ο οποίος συνδέεται με τις γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις που σήμερα πλήττουν τον πλανήτη.

Μέχρι να ξεσπάσουν οι κρίσεις στην Ουκρανία, στην Ταϊβάν, στη θάλασσα της Νότια Κίνας, στην... κανείς δεν αμφισβητούσε την παντοδυναμία του δολαρίου. Στα τέλη του 2022 το δολάριο αντιπροσώπευε περίπου το 60% των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών σε σύγκριση με το 20% σε ευρώ και το 6% σε γεν. Μεμονωμένα, η βρετανική λίρα, το κινεζικό γουάν και το καναδικό και το αυστραλιανό δολάριο αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 5% των κυβερνητικών αποθεμάτων.

Η νομισματική κυριαρχία έδινε στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν το δολάριο ως εναλλακτική λύση στη στρατιωτική βία, στο πλαίσιο της αστυνόμευσης της διεθνούς τάξης. Ομως η επιστροφή στη λογική του Ψυχρού Πολέμου (γεωπολιτική) άλλαξε τα δεδομένα, καθώς η Κίνα, η Ρωσία και άλλες χώρες αποδύθηκαν σε μια προσπάθεια αποδόμησης του δολαρίου εφαρμόζοντας πολιτικές που έχουν στόχο να αυξήσουν την ελκυστικότητα εναλλακτικών νομισμάτων για διεθνείς οικονομικούς και αποθεματικούς σκοπούς (νομισματική αντιπαράθεση).

Σήμερα όλο και πιο συχνά διαβάζει κανείς στον διεθνή Τύπο αναλύσεις για το μέλλον του δολαρίου (νομισματική αστάθεια). Η Rana Foroohar, των Financial Times, έχει προειδοποιήσει για έναν «κόσμο μετά το δολάριο». Ο Martin Wolf ανησυχεί ότι η κυριαρχία του δολαρίου θα δώσει τη θέση της σε ένα διπολικό διεθνές νομισματικό σύστημα με τις Ηνωμένες Πολιτείες στο ένα άκρο και την Κίνα στο άλλο.

Η Gita Gopinath, αναπληρώτρια διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ, θεωρεί ότι οι κυρώσεις οδηγούν σε μια κατακερματισμένη, πολυπολική νομισματική τάξη. Φυσικά τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα δεν δείχνουν ότι το δολάριο κλυδωνίζεται, καθώς οι οικονομίες που έχουν παραταχθεί εναντίον της Ρωσίας αντιπροσωπεύουν πάνω από το 90% των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων, περίπου το 80% των παγκόσμιων επενδύσεων και το 60% του παγκόσμιου εμπορίου και της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής.

Αλλά τι μπορεί να γίνει αύριο, αν οι νομισματικές εντάσεις κορυφωθούν εν μέσω γεωπολιτικών συγκρούσεων, υγειονομικών κρίσεων και οικονομικών μετασχηματισμών, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής; Θα είναι παροδικός ο πληθωρισμός όπως διατείνονται ή διαρκής πραγματικότητα;

Η νομισματική σύγκρουση είναι μία από τις πολλές υποδόριες αντιπαραθέσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη. Μια άλλη εξίσου σοβαρή συνδέεται με τη μετάβαση σε μια οικονομία καθαρής ενέργειας και τις πιέσεις στις τιμές των πρώτων υλών και των ορυκτών που θα προκληθούν. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, το 2040 ο κόσμος θα χρειαστεί τέσσερις φορές περισσότερα κρίσιμα ορυκτά από όσα εξορύσσονται σήμερα (28 εκατομμύρια τόνους από περίπου επτά εκατομμύρια τόνους σήμερα).

Αυτό το επίπεδο παραγωγής προμηθειών δεν υπάρχει ακόμα, αλλά ακόμα χειρότερο είναι το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό της εξόρυξης βρίσκεται σε χώρες που φιλοδοξούν να αποσταθεροποιήσουν το υπάρχον γεωπολιτικό status.

Για παράδειγμα, η Κίνα εξευγενίζει το 59% του παγκόσμιου λιθίου, το 80% του μεγαλύτερου μέρους των άλλων κρίσιμων ορυκτών και κατέχει περισσότερα από τα τρία τέταρτα της παγκόσμιας προηγμένης παραγωγικής ικανότητας για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων. Ενώ οι μικρότερες, φτωχότερες χώρες μπορεί να διστάσουν να χρησιμοποιήσουν την ισχύ τους στα ορυκτά για να ασκήσουν πίεση σε πιο ισχυρές χώρες, η Κίνα έχει ήδη επιδείξει την προθυμία της να το κάνει.

Το εμπάργκο στις εξαγωγές κρίσιμων ορυκτών στην Ιαπωνία το 2010, στο πλαίσιο της αυξανόμενης έντασης στην Ανατολική Θάλασσα της Κίνας, θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι για όσα μπορεί να βρίσκονται μπροστά. Ηδη αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα σηματοδοτήσει μεγάλες ανατροπές και υψηλό πληθωρισμό καθώς ανακατασκευάζεται ολόκληρο το ενεργειακό σύστημα, το οποίο είναι η πηγή ζωής της παγκόσμιας οικονομίας και στηρίζει τη γεωπολιτική τάξη πραγμάτων.

Ολα αυτά δείχνουν ότι πιθανόν να είμαστε στην αρχή μιας περιόδου επίμονου πληθωρισμού, τον οποίο, αν οι ελίτ εξακολουθήσουν να τον εμφανίζουν ως «παροδική γρίπη», τότε το πιο πιθανόν είναι ότι τα χρόνια που έρχονται θα είναι τα χρόνια της απάνθρωπης μιζέριας και φτώχειας για τους πολλούς και απίστευτου πλούτου για τους λίγους.

Δημοσιογράφος, συγγραφέας