Την προηγούμενη εβδομάδα οι τράπεζες συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινής γνώμης. Η Deutsche Bank, οι μετοχές της οποίας κατέγραψαν σημαντική πτώση, σε συνδυασμό με την επιχείρηση διάσωσης της Credit Suisse αναβίωσαν τις τραυματικές μνήμες του Σεπτεμβρίου και του Οκτωβρίου του 2008, όταν άρχισε να ξεδιπλώνεται η χειρότερη οικονομική κρίση στην παγκόσμια ιστορία που κατέστρεψε τις ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Βολική «έκπληξη» που επιτρέπει στις πολιτικές εξουσίες να παρακάμψουν τις ευθύνες προσποιούμενες τις έκπληκτες. Υπάρχει όμως και η άλλη όψη. Οι τωρινοί τριγμοί στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν είναι ούτε κεραυνός εν αιθρία ούτε αποτέλεσμα της δράσης μεμονωμένων άπληστων τραπεζιτών, όπως τους εμφανίζουν οι «ευαίσθητοι» πολιτικοί ηγέτες.
Είναι ένα γεγονός που ήξεραν ότι θα συμβεί και δεν έκαναν τίποτα για να το αποτρέψουν. Για την τωρινή κρίση κανένας πολιτικός ηγέτης και κανένας κεντρικός τραπεζίτης δεν μπορεί να ισχυριστεί άγνοια, όπως έκαναν το 2008. Η κρίση που καταγράφεται σήμερα -όπως και εκείνη του 2008- είναι ένα κατασκεύασμα μετά το γεγονός.
Ενα κατασκεύασμα για το οποίο υπεύθυνες είναι οι πολιτικές ηγεσίες που αδιαφόρησαν για τα μαθήματα από την κρίση του 2008, σχετικά με την κλίμακα και την ταχύτητα με τις οποίες οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές κρίσεις μπορούν να ξεδιπλωθούν στον εικοστό πρώτο αιώνα. Ουσιαστικά τα προηγούμενα δεκαπέντε χρόνια τόσο οι πολιτικές εξουσίες όσο και οι κεντρικοί τραπεζίτες επιδόθηκαν σε μια συστηματική προσπάθεια αφενός να απενοχοποιήσουν τους βασικούς υπεύθυνους της οικονομικής τραγωδίας και αφετέρου να διευκολύνουν τα «λευκά κολάρα» να προετοιμάσουν την επόμενη.
Κατασκεύασαν αφηγήσεις με τις οποίες τόνιζαν τη μία ή την άλλη πτυχή της κρίσης, ώστε να παραδώσουν στη λήθη κρίσιμα στοιχεία της ιστορίας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες επικεντρώθηκαν στην κυβερνητική απερισκεψία και στην ιδιωτική εγκληματικότητα (σ.σ. πάλι το ανθρώπινο «λάθος»!) για να δικαιολογήσουν τη συντριβή.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αρχικά προσπάθησαν να προσπεράσουν τις ευθύνες κατηγορώντας τους Αμερικανούς. Το Σαββατοκύριακο 13-14 Σεπτεμβρίου 2008, όταν ο Henry Paulson προσπαθούσε να οργανώσει την πώληση της Lehman Brothers στην Barclays, ο Alistair Darling, ο τότε υπουργός Οικονομικών της Βρετανίας, είπε στους Αμερικανούς ομολόγους του ότι δεν ήθελε να «εισαγάγει» τον «καρκίνο» των Ηνωμένων Πολιτειών -αυτό παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου σκόνταφταν ήδη γύρω του. Τον Σεπτέμβριο του 2008, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Peer Steinbrück δήλωσε ότι ήταν «ένα αμερικανικό πρόβλημα» που θα είχε ως αποτέλεσμα «να χάσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τη θέση τους ως υπερδύναμη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος». Ο Σαρκοζί δήλωσε ότι το αμερικανικού στιλ «laissez faire» ήταν «τελειωμένο».
Οταν όμως ήρθε η ώρα της αλήθειας και αποκαλύφθηκε ο ρόλος των ευρωπαϊκών τραπεζών στην κρίση των ενυπόθηκων δανείων χαμηλής εξασφάλισης, αρχικά προσπάθησαν να αποκρύψουν την ευθύνη των τραπεζιτών και των κάθε λογής κερδοσκόπων του χρέους και στη συνέχεια μετέθεσαν τις ευθύνες και το κόστος της διάσωσης στον ευρωπαϊκό Νότο, στη μεσαία τάξη και στους πιο ευάλωτους. Θα περίμενε κανείς ότι μετά τη χρεοκοπία του «laissez faire» θα θέσπιζαν το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για να περιορίσουν την αχαλίνωτη απληστία των τραπεζιτών. Και τι έκαναν; Στο όνομα της ανάπτυξης, διευκόλυναν με κάθε τρόπο την ασυδοσία των κερδοσκόπων του χρήματος, αδιαφορώντας αν με τη στάση τους άνοιγαν τον δρόμο για την επόμενη κρίση.
Υπερβολές; Η πορεία της Deutsche Bank είναι το πιο κραυγαλέο παράδειγμα αυτής της στάσης. Το 2008 τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια (subprimes) ήταν η απαρχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Τέτοιου είδους «τοξικά» στεγαστικά δάνεια αγοράστηκαν και από την Deutsche Bank, η οποία στη συνέχεια τα «συσκεύαζε» σε πολύπλοκα χρηματοοικονομικά προϊόντα υψηλής ποιότητας και τα μεταπωλούσε ως σίγουρη επένδυση σε άλλες τράπεζες. Οταν η αμερικανική αγορά στεγαστικών δανείων κατέρρευσε, όλα αυτά τα πακέτα έχασαν την αξία τους αλλά τα «κεφάλια» είχαν προνοήσει, στοιχηματίζοντας τεράστια ποσά στην κατάρρευση της αγοράς. Λίγα χρόνια αργότερα, η Deutsche Bank και το αμερικανικό Δημόσιο συμβιβάζονταν σε πρόστιμο 14 δισ. δολαρίων, το οποίο εν τέλει περιορίστηκε στα 7,2 δισ.
Το 2015 αποκαλύφθηκε ότι η Deutsche Bank είχε ξεπλύνει την προηγούμενη τετραετία με τη βοήθεια αγοροπωλησίας μετοχών σε ρούβλια περίπου 10 δισ. δολάρια. Επειδή οι συναλλαγές έγιναν σε αμερικανικό νόμισμα, παρενέβησαν οι αμερικανικές εποπτικές αρχές επιβάλλοντας πρόστιμο 600 εκατομμυρίων δολαρίων. Ως αποτέλεσμα το γερμανικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα σταμάτησε να δραστηριοποιείται ως επενδυτική τράπεζα στη Ρωσία.
Τα επιτόκια Euribor και Libor είναι διατραπεζικά επιτόκια αναφοράς, με τα οποία οι τράπεζες δανείζονται χρήματα μεταξύ τους καθώς και για βραχυπρόθεσμα δάνεια ή μακροπρόθεσμες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, όπως υποθήκες ή παράγωγα.
Ειδικότερα το Libor είναι το μέσο επιτόκιο με το οποίο οι μεγαλύτερες -και φαινομενικά ασφαλέστερες- τράπεζες μπορούν να δανειστούν η μια από την άλλη. Η χειραγώγησή του επέτρεψε στους διαπραγματευτές να χειριστούν τις χρηματοπιστωτικές αγορές προς όφελός τους, αλλοιώνοντας την πραγματική αξία βασικών οικονομικών εργαλείων, όπως credit default swaps (σ.σ.: τα περίφημα CDS), παράγωγα κ.ά. Το 2013 η Κομισιόν επέβαλε σε έξι διεθνείς τράπεζες συνολικά πρόστιμα 1,7 δισ. ευρώ για χειραγώγηση των εν λόγω επιτοκίων. Το μεγαλύτερο πρόστιμο, ύψους 725 εκατ. ευρώ, επιβλήθηκε στην Deutsche Bank.
«Ηταν μεγάλο λάθος να δεχτούμε τον Επστάιν ως πελάτη το 2013», παραδέχτηκε η διοίκηση της Deutsche Bank όταν οι αμερικανικές αρχές τής επέβαλαν πρόστιμο 150 εκατομμυρίων δολαρίων.
H Deutsche Bank υπήρξε ο κύριος εταίρος της Danske Bank, η οποία μέσω υποκαταστημάτων στην Εσθονία ξέπλυνε από το 2007 μέχρι το 2015 περίπου 200 δισ. ευρώ. Οπως και στην περίπτωση Επστάιν, έτσι και σε αυτήν την υπόθεση η χρηματοπιστωτική ρυθμιστική αρχή της Νέας Υόρκης DFS επέρριψε ευθύνες στη γερμανική τράπεζα για «ελλιπή έλεγχο στους πελάτες της».
Ας μην υποδύονται λοιπόν οι ηγέτες της Ε.Ε. τους έκπληκτους και τους ανήσυχους, γιατί αυτοί -και οι προκάτοχοί τους- με την εκκωφαντική υποστήριξη στα αφεντικά των τραπεζών προκάλεσαν -και- αυτήν την κρίση.
Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας