Πριν από περίπου έναν μήνα εμφανίστηκαν στις τηλεοπτικές οθόνες αγανακτισμένοι εργοδότες του τουριστικού κλάδου για να πουν τον πόνο τους: «Δεν βρίσκουμε υπαλλήλους. Οι επιχειρήσεις μας κινδυνεύουν». Απορημένοι, ανήσυχοι και αγανακτισμένοι, υποδύονταν τους ανήξερους και τους... πατριώτες: κινδυνεύει η εθνική μας βιομηχανία, έλεγαν στις τηλεοπτικές κάμερες, στον υπέρτατο καταμετρητή της πραγματικότητας. Ο,τι καταγράφουν υπάρχει. Ο,τι αγνοούν είναι ανύπαρκτο.
Προσφάτως το BBC αναφέρθηκε στο χάος που επικρατεί στην αεροπορική βιομηχανία: εκατοντάδες ακυρώσεις πτήσεων, υπερπλήρεις επιβατικοί τερματικοί σταθμοί, πολύωρες αναμονές... Οι ειδικοί απέδωσαν το φαινόμενο στην έλλειψη εκπαιδευμένου προσωπικού, που τα τελευταία δύο χρόνια έχει αποσυρθεί από τον συγκεκριμένο κλάδο. «Αυτήν την περίοδο είναι σχεδόν αδύνατο να βρεθεί προσωπικό», είπε ο εκπρόσωπος του συνδικάτου GMB.
Γερμανικά ΜΜΕ κάνουν εκτενείς αναφορές στις μεγάλες ελλείψεις προσωπικού στα αεροδρόμια. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή της Ενωσης Αεροδρομίων ADV, «στο προσωπικό εδάφους λείπει το 20% σε σχέση με αυτό που απασχολούνταν προ κορονοϊού».
Στην Ιταλία, η κυβέρνηση αποφάσισε να επιτρέψει την είσοδο στη χώρα εργαζομένων από το εξωτερικό για να καλυφθεί το έλλειμμα των 350.000 εποχικών εργαζομένων στον τουρισμό. Η φυγή των Ιταλών εργαζομένων από τον τουρισμό, σύμφωνα με τη «La Stampa», οφείλεται στους χαμηλούς μισθούς και στην αυθαίρετη συμπεριφορά εργοδοτών που δεν τηρούν την εργατική νομοθεσία. Στο Πορτοφίνο, ένας σερβιτόρος κερδίζει 1.180 ευρώ, αλλά είναι υποχρεωμένος να νοικιάσει ο ίδιος δωμάτιο που κοστίζει τουλάχιστο 400 ευρώ. «Αναγκάστηκα να φύγω επειδή δεν πλήρωναν τις υπερωρίες και φέρονταν άσχημα», είπε στη «La Stampa» μια σερβιτόρα 25 χρόνων, με καταγωγή από το Περού. Κάποιοι Ιταλοί «σοφοί» (παντού υπάρχουν γιαλαντζί σοφοί) υποστήριξαν ότι αν δεν υπήρχαν τα επιδόματα ανεργίας οι εργαζόμενοι δεν θα τα παρατούσαν! (Α! ρε Χατζηδάκη, μήπως ανάμεσα στις άλλες «μεταρρυθμίσεις» σου θα πρέπει να εξετάσεις και αυτό;)
Τι αλήθεια μπορεί να συμβαίνει και εργαζόμενοι σε όλη την Ευρώπη ακούνε τουρισμό και το βάζουν στα πόδια; Οι λογικές του «καλού» και του «κακού» εργοδότη είναι βολικές για αφορισμούς. Το γεγονός όμως ότι το ίδιο πρόβλημα εμφανίζεται σε όλη την Ευρώπη και σε όλο το εύρος της τουριστικής βιομηχανίας είναι μία αρκετά ισχυρή ένδειξη για να σκεφτεί κάποιος ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια ηθική αντιπαράθεση, αλλά με μια πολιτική που αφορά τον τρόπο οργάνωσης της οικονομίας του «μαζικού τουρισμού». Ολα δείχνουν ότι το ευρωπαϊκό πρότυπο τόσο σε θεσμικό όσο και σε επιχειρηματικό επίπεδο έχει χαρακτηριστικά της... Ταϊλάνδης, όπου όλα αγοράζονται, όλα πωλούνται και όλα επιτρέπονται, αρκεί ο «πελάτης-τουρίστας» να καταβάλλει το αντίτιμο.
Ο τουρισμός έχει περάσει από την «εποχή της αθωότητας» και βρίσκεται στην εποχή του ψηφιακού «φορντισμού» (ο «φορντισμός» χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Γκράμσι για να περιγράψει την καθετοποιημένη μαζική παραγωγή, τη σταθερότητα στα κέρδη, τη συνεχή λειτουργία των επιχειρήσεων με πλήρη παραγωγή). Πλέον, το μεγαλύτερο μέρος του τουριστικού προϊόντος εξαρτάται από τις πολυεθνικές και τους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, με υπερτοπική δραστηριότητα, που καθετοποιούνται με στόχο τον περιορισμό του κόστους ώστε να μπορούν να προσφέρουν το «προϊόν» σε τιμές που να εξασφαλίζουν τη μαζικότητα και τη μεγιστοποίηση του κέρδους. Τα κενά που αφήνουν καλύπτονται από μικρότερους –όχι απαραίτητα μικρούς– επιχειρηματίες που ορμούν σε κάθε τόπο όπου διαβλέπουν ευκαιρίες.
Ετσι οδηγηθήκαμε σε «νομαδική» οργάνωση της τουριστικής αγοράς: νομάδες επιχειρηματίες που δεν έχουν καμία σχέση με την τοπική παραγωγική αλυσίδα και τις τοπικές κοινωνίες· νομάδες εργαζόμενοι που μετακινούνται από τη μία περιοχή στην άλλη και που πολλές φορές αναγκάζονται να δουλεύουν με απαράδεκτους όρους και συνθήκες. Κανόνες οικονομικής ζούγκλας που από τις τουριστικές «μητροπόλεις» μεταφέρονται στις λιγότερο προβεβλημένες τουριστικές περιοχές από τους «νομάδες-επιχειρηματίες», που παρακινούμενοι από το «άρωμα του τουριστικού χρήματος» αναζητούν κρυμμένους θησαυρούς.
Η φυγή των εργαζομένων είναι ένα από τα πολλά συμπτώματα της οργάνωσης της τουριστικής βιομηχανίας σε πρότυπα που παραπέμπουν σε κονκισταδόρες. Υπάρχουν όμως και άλλα. Η εγκατάλειψη της γεωργίας, η οικοπεδοποίηση και η καταστροφή του περιβάλλοντος, η δημογραφική, κοινωνική και πολιτιστική αλλοίωση των μικρών τοπικών κοινωνιών, η εμπορευματοποίηση του λαϊκού πολιτισμού, είναι πραγματικότητες τις οποίες οι πολιτικές ηγεσίες αποσιωπούν για να μην αμαυρωθεί το τουριστικό αφήγημά τους. Μία υπερκομματική συγκάλυψη που υπερβαίνει ιδεολογίες. Αλλά τα χειρότερα βρίσκονται μπροστά. Κοινωνίες που με την ευλογία και την παρότρυνση των πολιτικών ελίτ υποτάσσονται στις ανάγκες των «τουριστικών κατακτητών» σύντομα θα αναγκαστούν να απαρνηθούν την ταυτότητά τους για να μη χάσουν τους σύγχρονους Πιθάρο και το τσούρμο που κουβαλούν μαζί τους.
* δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας