«Οι δικλίδες της Συμφωνίας των Πρεσπών εξουδετερώνουν το δηλητήριο της εκατέρωθεν καχυποψίας»

Λίγο πριν από την επικύρωση του πρωτοκόλλου ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και την απαρχή της εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών, ο Γιώργος Κατρούγκαλος μίλησε στην «Εφ.Συν.» για τη στάση της Ν.Δ., τις ρήτρες που διασφαλίζουν τη συμφωνία, τον καθοριστικό ρόλο που θα έχει η Ελλάδα στην πορεία των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. και την αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού.

Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών υπογραμμίζει την ανάγκη να κρατηθούν ανοιχτοί στο ανώτατο επίπεδο οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Τουρκία, ενώ χαρακτηρίζει παντελώς ανύπαρκτο και κατασκευασμένο θέμα και συκοφαντία την υπόγεια κατηγορία της Ν.Δ. για δήθεν χρηματοδότηση του ΣΥΡΙΖΑ από την κυβέρνηση της Βενεζουέλας.

• Πώς διασφαλίζεται η εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών στο μέλλον; Μπορεί μια άλλη κυβέρνηση σε Αθήνα ή στα Σκόπια να την υπονομεύσει ή να την εφαρμόσει επιλεκτικά;

Εχουν ληφθεί όλες οι νομικές πρόνοιες ώστε η συμφωνία να αποτελεί το μόνιμο θεμέλιο της νέας περιόδου φιλίας και συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία, όπως, π.χ., προβλέψεις παροχής καλών υπηρεσιών μεσολάβησης από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ. Ειδικά σε ό,τι αφορά το ονοματολογικό, τη μεγαλύτερη εγγύηση αποτελεί η συνταγματική αναθεώρηση, η οποία εξασφαλίζει τη διάρκεια στον χρόνο της λύσης, αλλά και την ενσωμάτωση της λογικής της απόρριψης του αλυτρωτισμού στην καρδιά του θεσμικού συστήματος της γείτονος.

Πεποίθησή μου όμως αποτελεί ότι αλλού βρίσκεται το θεμέλιο της ασφαλούς εφαρμογής της συμφωνίας: όταν γίνει πλήρως κατανοητό από τους λαούς μας το περιεχόμενό της, ως ένας συμβιβασμός που ικανοποιεί την ουσία των εθνικών συμφερόντων και των δυο πλευρών, θα πάψει να υπάρχει το δηλητήριο της καχυποψίας που συντηρεί τις εστίες ακραίου εθνικισμού εκατέρωθεν. Αυτό θα αποτελέσει τη σημαντικότερη εγγύηση μακροημέρευσης της συμφωνίας.

Σε κάθε περίπτωση, μολονότι εγώ θεωρώ απίθανο παρόμοιο γεγονός, οποιαδήποτε παράβαση των όρων της συμφωνίας θα αποτελεί πρόδηλη παραβίαση των υποχρεώσεων καλής γειτονίας, η οποία θα μπλοκάρει τις προοπτικές ένταξης της γειτονικής χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία αποτελεί τον επόμενο σημαντικό της στόχο.

• Σύντομα θα έρθει στη Βουλή για κύρωση το πρωτόκολλο ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ. Αναμένετε διαφοροποίηση στη στάση των δυνάμεων που αντιτάχθηκαν στη Συμφωνία των Πρεσπών;

Η πάγια θέση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μετά το Βουκουρέστι ήταν ότι η ένταξη της γείτονος στο ΝΑΤΟ, εφόσον το επιθυμούσε, θα ακολουθούσε την επίλυση της μεταξύ μας διαφοράς: πρώτα λύση και μετά ένταξη, έλεγαν τότε τα κυβερνητικά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας. Δυστυχώς όμως η συνέπεια δεν χαρακτηρίζει τη σημερινή Νέα Δημοκρατία, η οποία παραμένει βαθιά διχασμένη ανάμεσα στην ακροδεξιά και την κεντροδεξιά συνιστώσα της.

Στη συζήτηση για το Μακεδονικό εμφανίστηκε με δύο γραμμές, την πάγια εθνική περί μη μονοπώλησης από άλλη χώρα του ονόματος και την προσωπική γραμμή Σαμαρά ότι «η Μακεδονία είναι μία και ελληνική». Ο κύριος Μητσοτάκης εξακολουθεί να είναι δέσμιος της τελευταίας και του εκ μετεγγραφής από τον ΛΑΟΣ αντιπροέδρου του. Φοβάμαι ότι ανάλογη πρόβλεψη θα κάνω και για το ΚΙΝ.ΑΛΛ. Το βλέπω να ευθυγραμμίζεται και πάλι με τη Ν.Δ., παγιδευμένο στη στείρα αντι-ΣΥΡΙΖΑ πολιτική της ηγεσίας του. Μία λέξη και για την κριτική που δεχόμαστε από τα αριστερά, ότι ξαφνικά γίναμε φιλοατλαντικοί: δεν ήταν δική μας επιλογή η ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, είναι επιλογή της δικής της κυβέρνησης.

• Τελικά το διαζύγιο ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝ.ΕΛΛ. δεν ήταν βελούδινο. Ο κ. Καμμένος χαρακτηρίζει προδοτική τη Συμφωνία των Πρεσπών και μιλάει για κυβέρνηση αποστασίας, ενώ συνεχίζει να κατηγορεί τον Νίκο Κοτζιά για ύποπτες σχέσεις με τον κ. Σόρος. Μέχρι τώρα η κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει με σαφήνεια.

Οι εξελίξεις αποδεικνύουν πόσο μακριά από την πραγματικότητα ήταν όσα ακούσαμε από τη Νέα Δημοκρατία –και όχι μόνον– για δήθεν σικέ διαζύγιο. Με τους ΑΝ.ΕΛΛ. είχαμε, πράγματι, μία τίμια συνεργασία, όσο κράτησε, στοχοπροσηλωμένοι και οι δύο στην έξοδο από τα μνημόνια και στον πόλεμο κατά της διαφθοράς. Ομως, στη νέα περίοδο της μεταμνημονιακής κανονικότητας οι πολιτικές αντιπαραθέσεις αρθρώνονται πάλι στον άξονα Δεξιά - Αριστερά και αυτό είναι απολύτως φυσικό.

Σε ό,τι αφορά το ύφος ορισμένων από τις πρόσφατες πολεμικές τοποθετήσεις των ΑΝ.ΕΛΛ., είναι προφανές ότι δεν πρόκειται να ακολουθήσουμε. Η αντιπαράθεση πρέπει να γίνεται πάντα επί της ουσίας. Και ως προς την ουσία ήμασταν και είμαστε σαφείς. Ο Νίκος Κοτζιάς δεν εφάρμοζε πολιτική δική του, αλλά κυβερνητική πολιτική. Και αυτή η κυβέρνηση δεν έχει σχέση με κέντρα οικονομικών συμφερόντων. Σορομαχίες και άλλες ανάλογες σκιαμαχίες δεν προωθούν τον πολιτικό διάλογο.

• Οι Πρέσπες αναδιέταξαν το πολιτικό σκηνικό και ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε νέο άνοιγμα στην Κεντροαριστερά. Πιστεύετε ότι είναι εφικτή μια συμπαράταξη ευρύτερων δυνάμεων με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ; Και με ποια μορφή;

Εχετε δίκιο. Το πολιτικό σκηνικό αναδιατάχτηκε τεκτονικά μετά τις Πρέσπες, αλλά με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά προσανατολίστηκε ανάλογα με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Στην Ευρώπη, στις επικείμενες ευρωπαϊκές εκλογές, θα συγκρουστούν δύο εντελώς διαφορετικές απόψεις για την Ευρώπη: η μία εκφράζει αυτόν τον παράδοξο γάμο μεταξύ νεοφιλελευθερισμού και Ακροδεξιάς και η άλλη την κοινωνική Ευρώπη, τις ανοιχτές κοινωνίες, τις ελευθερίες και τα δικαιώματα.

Ανάλογα λοιπόν, διπολικά, διαμορφώνονται τα διακυβεύματα αλλά και τα πολιτικά μέτωπα και στη δική μας χώρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί τον δημοκρατικό και προοδευτικό πόλο, εκφράζοντας τον μεγαλύτερο χώρο της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς. Επιδιώκουμε ταυτόχρονα την ένταξη ή οργανική συνεργασία με όσες συγγενικές δυνάμεις ή προσωπικότητες ταυτίζονται με τις στρατηγικές επιλογές μας, αλλά και την προγραμματική συνεργασία με κόμματα όμορων πολιτικών χώρων με το δικό μας.

Αυτό προϋποθέτει, βεβαίως, προγραμματικές συγκλίσεις και καθαρές απαντήσεις και επιλογές. Το ΚΙΝ.ΑΛΛ., για να γίνω πιο συγκεκριμένος, θα πρέπει να απαντήσει σαφώς και ξεκάθαρα πριν από τις εκλογές εάν είναι υπέρ συνεργασιών για μια προοδευτική διακυβέρνηση ή αν θα επιδιώξει εκ νέου μια αφύσικη σχέση με τη Νέα Δημοκρατία.

• Τι προσδοκά η κυβέρνηση από το επικείμενο ταξίδι του πρωθυπουργού στην Τουρκία;

Επιδιώκουμε να επανενεργοποιηθούν στο ανώτατο επίπεδο οι δίαυλοι επικοινωνίας, με άμεσο στόχο να μειωθεί η ένταση στο Αιγαίο. Επιδιώκουμε επίσης την επανέναρξη του διαλόγου επί της ουσίας για τα σοβαρά θέματα που μας χωρίζουν. Γι’ αυτό προφανώς, όπως και για το τανγκό, χρειάζονται δύο...

• Οι επόμενοι μήνες θεωρούνται κρίσιμοι για τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, με δεδομένη τη στάση της Αγκυρας σχετικά με την κυπριακή ΑΟΖ, όσο και με την επικείμενη υπογραφή της συμφωνίας για τον αγωγό East Med. Πώς μπορεί να προστατευτεί η Κυπριακή Δημοκρατία από ενδεχόμενη τουρκική επιθετικότητα;

Το βασικό όπλο μας σε όλες τις διμερείς διαφορές μας υπήρξε ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας και οι διεθνείς συμμαχίες που αναπτύσσουμε. Ανέκαθεν συντονίζουμε συστηματικά, με νηφαλιότητα και αποφασιστικότητα, τη δράση μας και τον βηματισμό μας σε αυτό, όπως και σε όλα τα άλλα θέματα, με πλήρη στήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Εχουμε δε από κοινού επιτύχει τη στήριξη των αυτονόητων κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση και από άλλους σημαντικούς εταίρους, όπως οι ΗΠΑ, για πρώτη φορά με τέτοια σαφήνεια και αυστηρότητα.

Περαιτέρω οι τριμερείς και άλλες συνεργασίες που έχουμε αναπτύξει στην περιοχή έχουν ιδιαίτερα ενισχύσει τη διπλωματική αλλά και την αμυντική μας θέση. Στο πλαίσιο αυτό προέχων είναι ο ρόλος του East Med, όχι μόνον από οικονομική αλλά κυρίως από στρατηγική άποψη. Ειδικά η προσθήκη των ΗΠΑ σε ένα σχήμα 3+1 στην τριμερή συνεργασία μας με το Ισραήλ και την Κύπρο και η παρουσία του υπουργού Εξωτερικών της στην υπογραφή της σχετικής διεθνούς συμφωνίας στην Κνωσό υπογραμμίζει την εμβέλεια του εγχειρήματος.

• Η Ν.Δ. σάς κατηγορεί ότι ταυτίζεστε πολιτικά με την κυβέρνηση Μαδούρο και μάλιστα αφήνει υπαινιγμούς ότι υπάρχει σκοτεινή χρηματοδότηση του ΣΥΡΙΖΑ από το Καράκας. Πώς απαντάτε σε αυτή την κατηγορία; Ποια στάση θα κρατήσουμε ως χώρα στην Ε.Ε. σχετικά με την πολιτική κρίση στη Βενεζουέλα;

Οι συκοφαντίες για τάχα χρηματοδότηση του ΣΥΡΙΖΑ διαδίδονται υπόγεια, με διαρροές και με υπαινιγμούς από τη Νέα Δημοκρατία, ακριβώς γιατί γνωρίζει πολύ καλά ότι είναι παντελώς ανύπαρκτο και κατασκευασμένο θέμα. Η ανακίνησή του, και μάλιστα με τον υποκριτικό και γκεμπελικό τρόπο που γίνεται, το μόνο που αποδεικνύει είναι την αδυναμία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης να αντιπαρατεθεί με πολιτικά επιχειρήματα επί των πραγματικών πολιτικών θεμάτων.

Επί της ουσίας του ζητήματος τώρα: από την αρχή δήλωσα ότι θεωρούμε βασικό θέμα η Ευρωπαϊκή Ενωση να έχει ενιαία θέση επί του θέματος, με σεβασμό στις καταστατικές της αρχές της δημοκρατίας, με στόχο να βρεθεί μία λύση που θα τερματίσει τον διχασμό μιας ακραία πολωμένης κοινωνίας και θα δώσει τη δυνατότητα στον ίδιο τον λαό της Βενεζουέλας να αποφασίσει για το μέλλον του.

Για τον λόγο αυτό προωθήσαμε από την αρχή την ιδέα της δημιουργίας μιας ομάδας κρατών που θα οργανώσει τον διάλογο και θα εξασφαλίσει τις αναγκαίες συνθήκες για τη διεξαγωγή τίμιων και αντιπροσωπευτικών εκλογών. Η πρότασή μας αυτή έγινε ομόφωνα δεκτή από το πρόσφατο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών και συγκροτήθηκε η διεθνής ομάδα επαφής με τη συμμετοχή ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και κρατών της Λατινικής Αμερικής, όπως η Βολιβία και το Μεξικό.