«Απομακρυνθήκαμε από τη λύση του Κυπριακού, αυτή είναι η αλήθεια»

• Μετά το Κραν Μοντανά, υπάρχει η αίσθηση ότι το Κυπριακό μπήκε σε μια νέα φάση, η οποία χαρακτηρίζεται από τη δήλωση που έκαναν οι Τούρκοι πως από εδώ και μπρος το Κυπριακό είναι εκτός παραμέτρων του ΟΗΕ και ότι θα προχωρήσουν με πλάνα Β και Γ, τα οποία ήδη βλέπουμε ότι υλοποιούν. Ποιες σκέψεις έχει η πλευρά μας για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κατάσταση; Πώς θα επανέλθουμε στις συνομιλίες, αν ποτέ επανέλθουμε;

Το πρώτο που θέλω να πω είναι ότι είναι πολύ επιεικής η φράση «εισήλθε σε νέα φάση». Απομακρυνθήκαμε από τη λύση στο Κυπριακό, αυτή είναι η πραγματικότητα. Κατά δεύτερον, να πω ότι ελλοχεύουν πάρα πολλοί κίνδυνοι για την πρόκληση νέων τετελεσμένων από την τουρκική πλευρά, τα οποία, αν εφαρμοστούν, θα προκαλέσουν ακόμα περισσότερη ζημιά στις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού.

Δηλαδή, η επιστροφή στα μαρωνίτικα χωριά, όπως τη ζητούν οι Τουρκοκύπριοι και η τουρκική πλευρά, το άνοιγμα της πόλης των Βαρωσίων που φημολογείται ότι θα γίνει, η αναβάθμιση της επιτροπής αποζημιώσεων, όλα αυτά θα δημιουργήσουν επί του εδάφους τετελεσμένα τα οποία θα δυσκολέψουν αφάνταστα την προσπάθεια για λύση του Κυπριακού.

Και να μην ξεχνάμε ότι ξεκινά μια εκστρατεία για τη λεγόμενη άρση της απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων που θα προκαλέσει πολλά προβλήματα στη δική μας πλευρά.

Θεωρώ λοιπόν ότι πέρα από τα μέτρα που θα λάβουμε για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την κατάσταση –και τα μέτρα είναι πολύ συγκεκριμένα κατά την άποψή μου, δηλαδή, άμεση προσφυγή στον ΟΗΕ και απαίτηση να μη γίνουν ενέργειες που να προκαλούν τετελεσμένα– το άλλο, το πιο σημαντικό, είναι η άμεση επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Γιατί το λέω; Το λέω διότι η εμπειρία μάς δείχνει ότι όποτε δεν είχαμε διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό, η Τουρκία προχωρούσε σε νέα τετελεσμένα εάν δεν της επιρριπτόταν εκείνης η ευθύνη από τη διεθνή κοινότητα, όπως είναι τα πράγματα τώρα.

Πώς θα πάμε σε επανέναρξη των διαπραγματεύσεων; Με αυτά που προτείνει ο κ. Αναστασιάδης με την πρόταξη, δεν πρόκειται να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. Εμείς επιμένουμε ότι πρέπει να πάμε με βάση το πλαίσιο που έχει καταθέσει ο γ.γ. του ΟΗΕ και με δεδομένη τη βούλησή μας να συζητήσουμε σοβαρά για όλα τα ζητήματα που θέτει ο κ. Γκουτέρες.

Και επιμένω: Στο θέμα της ασφάλειας το πλαίσιο, όπως το έχει θέσει ο κ. Γκουτέρες, μας καλύπτει. Δεν πρέπει να έχουμε ανησυχίες. Δεν χρειάζονται πρόσθετες προτάξεις, δηλαδή απαίτηση να δεσμευτεί σ’ εμάς η Τουρκία, γραπτώς ή με άλλο τρόπο, γι’ αυτά τα ζητήματα.

Η Τουρκία είτε θα δεχτεί το πλαίσιο που θέτει ο κ. Γκουτέρες ή θα εκτεθεί. Και αυτό έπρεπε να το διεκδικήσουμε από τον Κραν Μοντανά, χάσαμε την ευκαιρία τότε.

• Θεωρείτε ότι οι συνομιλίες στο Κραν Μοντανά ήταν τελικά μια χαμένη ευκαιρία;

Να πω το εξής: Δεν έγιναν συνομιλίες παρά μόνο παρουσία του γ.γ. και αυτό από μόνο του ήταν ένα μεγάλο μειονέκτημα. Διότι χάσαμε 10 μέρες χωρίς να γίνει ουσιαστικός διάλογος. Ο γ.γ. του ΟΗΕ την Παρασκευή 30 του Ιούνη, όταν ήρθε για πρώτη φορά, έθεσε ένα πλαίσιο. Οταν επέστρεψε, δεν είχε προηγηθεί καμιά συζήτηση στο πλαίσιο που είχε θέσει. Στο μεταξύ, όπως έχει λεχθεί και δημόσια πολλές φορές, έπαιζαν το παιχνίδι της κότας και του αυγού.

Με αυτόν τον τρόπο χάναμε πολύτιμο χρόνο. Κατά την άποψή μου, εμείς έπρεπε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες. Και το πιο σημαντικό είναι ότι στο δείπνο στις 6 Ιουλίου, δεν αξιοποιήσαμε τις τοποθετήσεις του γ.γ. για μηδέν επεμβατικά δικαιώματα, μηδέν εγγυητικά δικαιώματα από την πρώτη στιγμή, δραστική μείωση των στρατευμάτων από την αρχή, επιστροφή στα αγήματα της Συνθήκης Συμμαχίας, δηλαδή 650 Τούρκοι και 950 Ελλαδίτες στα δύο χρόνια και μετά να συζητήσουμε για το πώς θα αποχωρήσουν πλήρως από το νησί.

• Ποιος και πώς θα φέρει πίσω τους Τούρκους στο τραπέζι των συνομιλιών; Γιατί εκεί είναι το πρόβλημα. Από τη στιγμή που οι ίδιοι λένε ότι τελείωσε αυτή η φάση και εμείς πάμε σε άλλα πράγματα, ποιος θα τους φέρει πίσω στο τραπέζι των συνομιλιών;

Το πρώτο που θέλω να πω είναι ότι με βάση έγκυρες πληροφορίες, όταν ο κ. Τσαβούσογλου έθεσε στον κ. Ακιντζί θέμα επιδίωξης λύσης έξω από το πλαίσιο του ΟΗΕ, ο κ. Ακιντζί αρνήθηκε. Και όχι απλώς αρνήθηκε, αλλά είπε στον κ. Τσαβούσογλου ότι αν το θέσετε επίσημα, εγώ θα διαφωνήσω δημόσια με την τουρκική θέση. Αυτό πρέπει να το πιστώσουμε στον κ. Ακιντζί.

Οχι να αναδεικνύουμε μόνο αυτά που μας βολεύουν για να τον δυσφημούμε. Το δεύτερο που θέλω να πω είναι ότι μόνο αν εμείς επιδιώξουμε επιστροφή στις διαπραγματεύσεις, χωρίς προτάξεις θέσεων, τότε θα βρεθεί σε δυσκολία η τουρκική πλευρά και θα νιώσει ότι εάν και εφόσον ο γ.γ. καλέσει μια τέτοια συνάντηση δεν θα έχει περιθώρια να αρνηθεί.

• Αρα το κλειδί κατά κάποιον τρόπο αυτής της προσπάθειας είναι στα Η.Ε. Δηλαδή να αναλάβει κάποια πρωτοβουλία ο γ.γ., και αυτό πρέπει να επιδιώξουμε.

Από τη στιγμή που εμείς μένουμε αμετακίνητοι σε εκείνα που δηλώναμε στον Κραν Μοντανά, ο γ.γ. δεν πρόκειται να αναλάβει καμιά πρωτοβουλία. Πρέπει να καταστήσουμε ξεκάθαρο στον γ.γ. ότι εμείς ερχόμαστε να συζητήσουμε στη βάση του πλαισίου που έθεσε και να μην έχουμε άλλες απαιτήσεις. Αν τον πείσουμε γι’ αυτό, τότε θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

• Από τις δηλώσεις μετά το Εθνικό Συμβούλιο φάνηκε ότι υπήρχε ένα αλαλούμ στις θέσεις. Υπάρχει καθοδήγηση από το Εθνικό Συμβούλιο μέσω της κυβέρνησης, που οφείλει να φέρνει ιδέες, προτάσεις και εισηγήσεις; Δόθηκε κάποια καθοδήγηση στο πώς προχωράμε;

Οχι, και νομίζω ότι από τις δημόσιες τοποθετήσεις των πολιτικών κομμάτων αντικατοπτρίζεται και το τι λέχθηκε στην αίθουσα. Υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις, διαφορετικές αξιολογήσεις. Κι εμείς τοποθετηθήκαμε, όμως τις αποφάσεις τις παίρνει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας. Με βάση την τοποθέτηση του προέδρου της Δημοκρατίας στο Εθνικό Συμβούλιο, δεν είμαι αισιόδοξος ότι μπορεί να προκύψει κάτι θετικό.

• Πάμε στο θέμα των προεδρικών εκλογών. Εχετε επιλέξει έναν άνθρωπο, που κατά γενική ομολογία είναι και αξιόλογος και αξιοπρεπής, τον κ. Σταύρο Μαλά. Δεν θέλω να πάμε σε παρελθοντολογία, θέλω να μιλήσουμε για το μέλλον. Το κλειδί των προεδρικών εκλογών βρίσκεται στο να μπει ο όποιος υποψήφιος στον δεύτερο γύρο. Να προκριθεί εκεί. Αυτό είναι το πρώτο βήμα και το πιο αποφασιστικό κατά την άποψή μου. Πώς σχεδιάζετε τη στρατηγική του δεύτερου γύρου;

Οπως πολύ σωστά έχεις επισημάνει, το σημαντικό είναι να καταφέρει κάποιος να περάσει στον δεύτερο γύρο. Και εκεί πλέον τα πράγματα θα είναι εντελώς διαφορετικά. Πρώτα, όμως, να μου επιτρέψεις να πω γιατί επιλέξαμε τον Σταύρο Μαλά. Εχει αυτά τα χαρακτηριστικά που έχεις αναφέρει ως πολιτική προσωπικότητα.

Ομως και η πολιτική πλατφόρμα πάνω στην οποία στηρίζεται η υποψηφιότητά του μάς βρίσκει σύμφωνους, με την έννοια ότι στο Κυπριακό επιθυμεί λύση βασισμένη στις αρχές που έχουν συμφωνηθεί. Δεν κρύβεται πίσω από προσχήματα για να μην εκφράζει την ετοιμότητά του να προχωρήσει σε συζητήσεις σοβαρές, ουσιαστικές για λύση στο Κυπριακό.

Συμφωνούμε μαζί του και στις γενικές αρχές για τα κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα, τη φιλοσοφία με την οποία προσεγγίζουμε αυτά τα ζητήματα. Μιλά για δικαιότερη ανακατανομή του εθνικού πλούτου, καθώς επίσης και για στήριξη των στρωμάτων εκείνων που έχουν ανάγκη την Πολιτεία.

Είναι έτοιμος να προχωρήσει σε προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, είναι έτοιμος να συγκρουστεί με τα κατεστημένα διαπλοκής και διαφθοράς και ως εκ τούτου θεωρούμε ότι είναι μια υποψηφιότητα η οποία μπορεί να συσπειρώσει γύρω της ευρύτερες μάζες. Αισιοδοξούμε ότι θα περάσει στον δεύτερο γύρο.

Και εκεί, βέβαια, πρέπει να αναζητήσουμε συνεργασίες. Και οι συνεργασίες πρέπει να αναζητηθούν στη βάση αρχών και όχι στη βάση πάρε-δώσε. Αυτή είναι η ξεκάθαρη άποψή μας και χωρίς υποχωρήσεις σε ζητήματα βέβαια που ο Σταύρος Μαλάς θα έχει δεσμευτεί στον κυπριακό λαό.

• Σε σχέση με αυτά που αναφέρατε, πού βρίσκονται οι προετοιμασίες οργανωτικά; Εχει στηθεί επιτελείο;

Στήνεται αυτή τη στιγμή το επιτελείο, αλλά να πω ότι η οριστική απόφαση για τη στήριξη της υποψηφιότητας του Σταύρου Μαλά θα ληφθεί στο έκτακτο συνέδριο του ΑΚΕΛ γύρω στις 20 του Σεπτέμβρη.

Η υποψηφιότητα θα είναι ανεξάρτητη, προχωρά λοιπόν ο ίδιος να στήσει το επιτελείο του. Πέραν τούτου, ετοιμάζεται μια διακήρυξη αρχών και στη συνέχεια ένα εκλογικό πρόγραμμα το οποίο εμείς θα συζητήσουμε μαζί του.

Εκείνος θα το ετοιμάσει και εμείς θα εκφράσουμε κάποιες σκέψεις και κάποιες απόψεις. Θεωρώ ότι στις αρχές του Σεπτέμβρη, που θα αρχίσει επίσημα η προεκλογική εκστρατεία, θα είμαστε πανέτοιμοι. Η διακήρυξη αρχών σίγουρα, το εκλογικό πρόγραμμα μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο.

• Υπάρχει ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσετε, το οποίο είναι γενικότερο, δεν είναι του ΑΚΕΛ ή του κ. Μαλά. Το πρόβλημα είναι η απαξίωση των πολιτικών και η αδιαφορία που οδηγεί στην αποχή. Ο κόσμος της αποχής πρέπει να επανέλθει. Πώς θα το χειριστείτε;

Πολύ σωστά έχεις αγγίξει αυτό το θέμα. Ο μόνος τρόπος είναι να νιώσει ότι μια υποψηφιότητα τον εκφράζει, τον συγκινεί και τον εμπνέει, ότι μπορεί να την εμπιστευτεί για να γίνει καλύτερη η ζωή του.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το μεγάλο στοίχημα και για τον Σταύρο Μαλά και για εμάς. Και εδώ θα πρέπει να επικεντρωθεί η όλη προσπάθειά μας. Πώς θα εμπνεύσουμε αυτόν τον κόσμο, πώς θα τον πείσουμε ότι η εκλογή του Σταύρου Μαλά θα στοχεύει στο να κάνει καλύτερη τη ζωή του και πώς θα καταφέρουμε να τον σηκώσουμε από την πολυθρόνα για να πάει να ψηφίσει.

• Υπάρχει και ένα πρόβλημα εντός αυτού του προβλήματος και μιλώ για την αποστασιοποιημένη Αριστερά. Μιλώ για τους ανθρώπους που έχουν αποστασιοποιηθεί για διάφορους λόγους, παραμένουν αριστεροί και, κατά την αντίληψή μου, πρέπει να τους αγκαλιάσει η υποψηφιότητα Μαλά.

Συμφωνώ και υπερθεματίζω. Για διάφορους λόγους κάποιοι έχουν αποστασιοποιηθεί και θα πρέπει και ο Σταύρος Μαλάς και εμείς να τους πείσουμε όλους αυτούς. Δεν είναι εύκολο. Εχουμε κάνει μια μεγάλη μελέτη γιατί υπάρχει αυτή η υψηλή αποχή και θα προσπαθήσουμε να αξιοποιήσουμε τα ευρήματά της.

• Πάμε στην ενότητα Ελλάδα. Εχετε πάει εκεί, έχετε επαφές, έχετε αποκαταστήσει άριστες σχέσεις με τον πρωθυπουργό, με τον ΥΠΕΞ, με πλείστους παράγοντες και άλλους πολιτικούς. Ποια είναι η αίσθησή σας σε σχέση με τις πρόσφατες εξελίξεις στο Κυπριακό;

Το πρώτο που θέλω να πω είναι ότι η Ελλάδα αποτελεί το βασικότερο στήριγμά μας στην προσπάθεια για λύση και επανένωση. Και θα πρέπει να διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού την αρμονική συνεργασία που υπάρχει μεταξύ της Ελλάδας και της Κύπρου. Οντως είχα αυτές τις συναντήσεις, έχουμε ανταλλάξει σκέψεις και προβληματισμούς για τα ζητήματα όπως έχουν εξελιχθεί.

Η δική μας άποψη είναι ότι η σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας θέλει λύση στο Κυπριακό. Προσπαθεί με όλες της τις δυνάμεις να στηρίξει τις προσπάθειες για τη λύση. Δεν είναι ικανοποιημένη από το γεγονός ότι δεν είχαμε κατάληξη στο Κραν Μοντανά, επιμένει βέβαια στις αρχές λύσης του Κυπριακού και είναι έτοιμη να μας βοηθήσει σε όποιες πρωτοβουλίες χρειάζεται να αναληφθούν για επανέναρξη ουσιαστικού διαλόγου.

• Επειδή έχει τεθεί το θέμα της πιθανής σύγκλησης μιας πανεθνικής διάσκεψης για να δει τα ζητήματα αυτά, πώς το σχολιάζετε;

Εμείς διαφωνούμε και σήμερα, όπως έχουμε διαφωνήσει διαχρονικά με αυτό το ζήτημα. Δεν εξυπηρετεί σε τίποτα η σύγκληση πανεθνικής διάσκεψης. Εκείνο που χρειάζεται είναι να υπάρχει αρμονική συνεργασία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων και, εάν και εφόσον απαιτείται, εμείς δεν αποκλείουμε να παρευρεθεί ο Ελληνας πρωθυπουργός και σε συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου για να συζητήσουμε κάποια ζητήματα.

Το σημαντικό για μας είναι ότι η Ελλάδα στηρίζει τη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, δηλαδή στηρίζει λύση στο πλαίσιο που καθορίζεται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Αυτό είναι το σημαντικό. Από εκεί και πέρα θεωρώ ότι μια πανεθνική διάσκεψη με την παρουσία όλων των ελληνοκυπριακών και ελληνικών κομμάτων δεν έχει να προσθέσει τίποτα, αντιθέτως μπορεί να προκαλέσει περιπλοκές και προβλήματα.

• Υπάρχει κάποιο μήνυμα που θέλετε να στείλετε στους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας;

Νομίζω ότι το μήνυμα που πρέπει να στείλουμε στους Τουρκοκύπριους, όχι μόνο ως ΑΚΕΛ, αλλά όλοι οι Ελληνοκύπριοι, είναι ότι τους θεωρούμε παιδιά της ίδιας μάνας γης. Και ότι δικαιούνται να έχουν τα ίδια δικαιώματα ως άτομα με τα δικαιώματα που έχουμε εμείς στην κοινή μας πατρίδα.

Από εκεί και πέρα, σε ένα ομοσπονδιακό σύστημα θα υπάρχει η κεντρική κυβέρνηση, στην οποία θα πρέπει να συμμετέχουμε με βάση την αριθμητική αναλογία που υπάρχει, και θα υπάρχουν και οι δύο συνιστώσες οντότητες, η καθεμία από τις οποίες θα διοικείται από την αντίστοιχη κοινότητα και οι οποίες θα έχουν ακριβώς τις ίδιες εξουσίες και αρμοδιότητες στα γεωγραφικά τους όρια.

Νομίζω αυτό το μήνυμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο, για να νιώσουν ότι δεν τους θεωρούμε πολίτες δεύτερης κατηγορίας και ότι όπως εμείς θέλουμε να υπερασπιστούμε τα δικά τους δικαιώματα και εκείνοι θα πρέπει να υπερασπιστούν τα δικά μας δικαιώματα.