Τα εγκλήματα του Πούτιν κατά του περιβάλλοντος

Σύμφωνα με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, σχεδόν 2.900 άμαχοι έχουν σκοτωθεί από τον Απρίλιο στην Ουκρανία, αν και ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερος, ενώ περισσότεροι από 5,3 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.

Αν και αυτοί οι αριθμοί είναι από μόνοι τους συγκλονιστικοί, τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά του περιβάλλοντος δεν έχουν τύχει προσοχής. Κι ενώ η περιβαλλοντική ζημιά μπορεί να φαίνεται ασήμαντη μπροστά στον θάνατο και τον εκτοπισμό, ένα υγιές περιβάλλον θα είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της κοινωνικο-οικονομικής ανάκαμψης της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο.

Μέχρι σήμερα οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτού του πολέμου είναι σοβαρές, εκτεταμένες και πιθανόν να επηρεάσουν τις επόμενες γενιές Ουκρανών, λέει στην πλατφόρμα Μongabay η Olena Maslyukivska, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Περιβαλλοντικών Σπουδών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Κιέβου.

Οπως αναφέρει, οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές έπρεπε να καταγράψουν αυτές τις ζημιές στα κρυφά ενώ ο συνεχιζόμενος πόλεμος έθετε εμπόδια στη συλλογή και ανάλυση αυτών των δεδομένων. «Μας έχουν συμβουλεύσει ότι δεν πρέπει να αναφέρουμε δημόσια τις περιβαλλοντικές ζημιές εν μέσω πολέμου, έτσι ώστε ο εχθρός να μη γνωρίζει πόσο αποτελεσματικός ήταν ο βομβαρδισμός του», λέει.

Παρά αυτές τις δυσκολίες, άμαχοι και ειδικοί συγκέντρωσαν πληροφορίες καταγράφοντας περισσότερες από εκατό ξεχωριστές περιπτώσεις περιβαλλοντικών ζημιών που προκλήθηκαν μόνο τον πρώτο μήνα του πολέμου και συγκεντρώθηκαν από την ουκρανική μη κυβερνητική οργάνωση Ecoaction. Το κάλεσμα για καταγραφή των περιβαλλοντικών εγκλημάτων ξεκίνησε από το υπουργείο Οικολογίας και Φυσικών Πόρων της Ουκρανίας και υποστηρίχτηκε άμεσα από ΜΚΟ και άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

Ενώ η πλήρης κλίμακα των περιβαλλοντικών καταστροφών θα είναι υπολογίσιμη μόνο μετά τον πόλεμο, η Κρατική Περιβαλλοντική Επιθεώρηση της Ουκρανίας έχει δηλώσει ότι με μια προκαταρκτική εκτίμηση το κόστος τους ανέρχεται σε τουλάχιστον 77 εκατομμύρια δολάρια μόνο από τη ρύπανση των χερσαίων πόρων. Το μεγαλύτερο ποσοστό (30% έως 40%) των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μέχρι σήμερα έχει προέλθει από τους βομβαρδισμούς βιομηχανικών εγκαταστάσεων, αποθηκών πετρελαίου, σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και αγωγών φυσικού αερίου.

Οι πυρκαγιές που έχουν ξεσπάσει ως αποτέλεσμα αυτών των βομβαρδισμών έχουν προκαλέσει τεράστιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει τα θύματα του πολέμου. Στις 27 Φεβρουαρίου, για παράδειγμα, οι πυραυλικές επιθέσεις σε μια αποθήκη πετρελαίου στο Βασιλκίβ είχαν ως αποτέλεσμα την καύση 20.000 κυβικών μέτρων (5,3 εκατομμυρίων γαλονιών) βενζίνης και ντίζελ - καυσίμων που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν 200 με 300 πρατήρια καυσίμων.

Μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές απειλές ήταν η ρωσική στρατιωτική κατάληψη ουκρανικών πυρηνικών σταθμών. Σε διάστημα δύο εβδομάδων (14-28 Μαρτίου) καταγράφηκαν περισσότερες από 30 πυρκαγιές στη ζώνη αποκλεισμού του Τσερνομπίλ ως αποτέλεσμα βομβαρδισμών.

Σύμφωνα με τους New York Times, τα ρωσικά στρατεύματα, ενώ έσκαβαν χαρακώματα και αποθήκες και επέβαιναν σε τεθωρακισμένα οχήματα, μέσω του εξαιρετικά ακτινοβολημένου Κόκκινου Δάσους κοντά στο Τσερνομπίλ μάζεψαν ραδιενεργό υλικό, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου βρισκόταν στο έδαφος, στα παπούτσια και τα ρούχα τους. Αυτή η ραδιενεργή σκόνη φέρεται να έχει διαφύγει από τη ζώνη αποκλεισμού ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής δραστηριότητας.

Αλλά, ενώ το Τσερνομπίλ βρίσκεται και πάλι υπό ουκρανικό έλεγχο, η Ζαπορίζια, ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της ηπείρου, εξακολουθεί να παραμένει υπό ρωσική κατοχή. Με τη Ρωσία να παίρνει ομήρους το ουκρανικό προσωπικό στις πυρηνικές εγκαταστάσεις, όλος ο έλεγχος έχει παραδοθεί στα ρωσικά στρατεύματα, προκαλώντας μια άνευ προηγουμένου ανησυχία για την πυρηνική ακτινοβολία στην περιοχή.

Αλλά ίσως ακόμα πιο μακροχρόνιες μπορεί να είναι οι ανεπαίσθητες επιπτώσεις που προκύπτουν από τον πόλεμο. Το υπουργείο Οικολογίας και Φυσικών Πόρων έκανε μια προκαταρκτική εκτίμηση την 1η Απριλίου από την οποία προκύπτει ότι σχεδόν το ένα τρίτο (12.407 τετραγωνικά χιλιόμετρα ή 4.790 τετραγωνικά μίλια) των προστατευόμενων περιοχών της Ουκρανίας είναι επί του παρόντος κατεχόμενο από Ρώσους στρατιώτες. Η κυβέρνηση ανησυχεί ιδιαίτερα για τις τοποθεσίες Ραμσάρ της Ουκρανίας, υγροτόπους διεθνούς σημασίας, κατά μήκος των ακτών και των ποταμών της χώρας.

Tα οικοσυστήματα

Η Ουκρανία καταλαμβάνει το 6% της γης της Ευρώπης, αλλά και το 35% της βιοποικιλότητας της ηπείρου. Τμήματα της Ουκρανίας, όπως η περιοχή του Χάρκοβο, διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο ως σημεία ανάπαυσης για τα μεταναστευτικά παράκτια και τα υδρόβια πτηνά και περισσότερα από 800 είδη χλωρίδας και 500 είδη πανίδας προστατεύονται από τα 70.000 είδη της χώρας.

Οι υπηρεσίες των οικοσυστημάτων, τα οφέλη στα οποία βασίζεται η ανθρώπινη κοινωνία από τα υγιή οικοσυστήματα, έχουν επίσης διαταραχθεί σε μεγάλο βαθμό. Η Ουκρανία κατέχει το ένα τρίτο των πιο γόνιμων εδαφών μαύρης γης στον κόσμο και η γεωργία αποτελεί το 45% των εξαγωγών της χώρας. Μόνο η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας εξάγει περισσότερο από το 12% των θερμίδων των τροφίμων που διακινούνται στον κόσμο, καθιστώντας την Ουκρανία «σιτοβολώνα του κόσμου».

Ομως στις 9 Μαρτίου η Ουκρανία απαγόρευσε τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων λόγω του πολέμου, πλήττοντας πολλές χώρες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική με δραστικά σοκ στις τιμές των τροφίμων. Λόγος για τον οποίο οι ειδικοί επιμένουν ότι ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμια επισιτιστική κρίση.