SOS για την αποπλαστικοποίηση του πλανήτη

Λιγότερο από το 10% του πλαστικού που παράγεται σε όλο τον κόσμο είναι κατασκευασμένο από ανακυκλωμένο υλικό, σύμφωνα με την πρώτη λεπτομερή παγκόσμια ανάλυση του κύκλου ζωής του πλαστικού. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι το μεγαλύτερο μέρος του πλαστικού που παράγεται είναι κατασκευασμένο από ορυκτά καύσιμα, κυρίως άνθρακα και πετρέλαιο, παρά τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς από παραγωγούς, σούπερ μάρκετ και εταιρείες ποτών σχετικά με το πλαστικό που ανακυκλώνεται («Τα ψέματα για την ανακύκλωση πλαστικών», «Εφ.Συν.», 11/3/2024).

Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού έχει αυξηθεί σημαντικά από τους 2 εκατομμύρια τόνους που παρήχθησαν το 1950 σε 400 εκατ. τόνους το 2022, με ετήσιο ρυθμό αύξησης 8,4%, και προβλέπεται να φτάσει τους 800 εκατ. τόνους ετησίως έως το 2050.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν βασικές τάσεις στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού πλαστικών. Από τους 400 εκατ. τόνους πλαστικού που παρήχθησαν κατά τη διάρκεια του 2022, λίγο λιγότεροι από 38 εκατ. τόνοι (9,5%) παρήχθησαν από ανακυκλωμένο πλαστικό. To 98% από τους υπόλοιπους 362 εκατομμύρια τόνους παρήχθη από ορυκτά καύσιμα, κυρίως άνθρακα (44%) και πετρέλαιο (40%).

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Communications Earth Environment», δείχνει μια σημαντική αύξηση στην ποσότητα πλαστικού που απορρίπτεται και αποτεφρώνεται αντί να ανακυκλώνεται, με μόλις το 27,9% των πλαστικών απορριμμάτων που απορρίφθηκαν το 2022 στην πραγματικότητα να ανακυκλώνονται.

Ενώ η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός και καταναλωτής πλαστικού, οι Αμερικανοί καταναλώνουν το περισσότερο πλαστικό κατά κεφαλή, που ισοδυναμεί με 216 κιλά ανά άτομο τον χρόνο. Οι 28 χώρες της Ε.Ε. και η Ιαπωνία καταγράφουν επίσης υψηλή κατά κεφαλήν κατανάλωση πλαστικού, στα 86,6 κιλά και 129 κιλά αντίστοιχα.

Πρώτη η Κίνα, δεύτερες οι ΗΠΑ

Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι δημιουργήθηκαν συνολικά 267,68 μεγατόνοι (Mt) πλαστικών απορριμμάτων το 2022 (1 μεγατόνος ισούται με 1 εκατ. τόνους). Η Κίνα είναι υπεύθυνη για τη μεγαλύτερη ποσότητα πλαστικών αποβλήτων που παρήχθησαν και αντιπροσωπεύουν 81,5 Mt (30%) των παγκόσμιων αποβλήτων. Οι ΗΠΑ παρήγαγαν συνολικά 40,1 Mt πλαστικών απορριμμάτων, τα περισσότερα από πλαστικές συσκευασίες, ακολουθούμενες από την περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας (35 Mt), την Ε.Ε.28 (30 Mt) και την Ινδία (9,48 Mt).

Η Ιαπωνία, η Μέση Ανατολή και η Αφρική παρήγαγαν σχετικά μικρές ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων. Ο υπόλοιπος κόσμος παρήγαγε τους υπόλοιπους 63,47 Mt των συνολικών παγκόσμιων απορριμμάτων πλαστικών.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η υγειονομική ταφή παραμένει ο κύριος προορισμός των πλαστικών απορριμμάτων με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον, όπου εκεί καταλήγουν 103,37 Mt ή το 40%.

Μόνο στις ΗΠΑ, η συνολική υγειονομική ταφή πλαστικών απορριμμάτων παραμένει υψηλή, με 30,47Mt (76%) να καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής, το 12% να αποτεφρώνεται, το 4% να καταλήγει σε κακή διαχείριση και μόνο το 5% να ανακυκλώνεται. Το ποσοστό ανακύκλωσης πλαστικών στις ΗΠΑ μειώθηκε σημαντικά σε σύγκριση με το 2015, όταν έφτασε το 9%. Ιστορικά, οι ΗΠΑ βασίζονταν στην Κίνα ως τον μεγαλύτερο αποδέκτη πλαστικών απορριμμάτων.

Ωστόσο, όταν η Κίνα επέβαλε την απαγόρευση εισαγωγής πλαστικών απορριμμάτων το 2018, η διαχείρισή τους στις ΗΠΑ διαταράχθηκε, με αποτέλεσμα τη σημαντική πτώση των τάσεων ανακύκλωσης πλαστικών. Επιπλέον, τα πλαστικά απόβλητα στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα αυξηθούν περαιτέρω στο μέλλον φτάνοντας τους 86 Mt έως το 2050.

Από την άλλη, τα παγκόσμια πλαστικά απόβλητα που διακινήθηκαν το 2022 ανήλθαν σε 6,66 Mt ακολουθώντας έναν παράδοξο δρόμο εξαγωγών και παράλληλων εισαγωγών. Η Ε.Ε.28 εξήγαγε το 49% και εισήγαγε περισσότερο από το 52% των παγκόσμιων πλαστικών απορριμμάτων.

Ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας πλαστικών απορριμμάτων ήταν η Ιαπωνία (10%), ακολουθούμενη από την περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας (9%), τις ΗΠΑ (4%), την Αφρική (2%) και τον υπόλοιπο κόσμο (24%).

Η απαγόρευση της Κίνας στις εισαγωγές πλαστικών απορριμμάτων το 2018 άλλαξε την παγκόσμια τάση εισαγωγών και εξαγωγών πλαστικών απορριμμάτων. Κι αυτό, διότι η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πλαστικών απορριμμάτων εδώ και 25 χρόνια.

Ετσι, το 2022, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας πλαστικών απορριμμάτων ήταν η Ε.Ε.28 (3,48 Mt), ακολουθούμενη από τη νοτιοανατολική Ασία (1,45 Mt), τη Μέση Ανατολή (0,7 Mt) και τις ΗΠΑ (0,36 Mt).

Αλλες χώρες της Ασίας συνεχίζουν να κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά εμπορίου πλαστικών ως χώρες-αποδέκτες. Η Μαλαισία, με συνολικές εισαγωγές απορριμμάτων 0,35 Mt, κατέγραψε το μεγαλύτερο μερίδιο εισαγωγής πλαστικών στην περιοχή (24%), ακολουθούμενη από το Βιετνάμ (21%), την Ινδονησία (13%) και την Ταϊλάνδη (12%).

Παζαρεύουν για Παγκόσμια Συνθήκη

Εν μέσω της κορυφούμενης παρουσίας του πλαστικού ανά τον κόσμο, συνεχίζονται οι προσπάθειες ώστε να επιτευχθεί μια Παγκόσμια Συνθήκη για τα πλαστικά απόβλητα, για την αντιμετώπιση της μάστιγας των πλαστικών απορριμμάτων, για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

Οι σχετικές συνομιλίες στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας κατέληξαν σε αποτυχία τον περασμένο Δεκέμβριο, αφού τα κράτη που παράγουν ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας, αντιστάθηκαν στις προσπάθειες να συμπεριληφθούν στη συνθήκη ανώτατα όρια παραγωγής.

Περισσότερες από 100 χώρες υποστήριξαν ένα προσχέδιο κειμένου που περιλάμβανε νομικά δεσμευτικές παγκόσμιες μειώσεις στην παραγωγή πλαστικών και τη σταδιακή κατάργηση ορισμένων χημικών και πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης. Οι συνομιλίες πρόκειται να επαναληφθούν στη Γενεύη τον Αύγουστο.