Η «πράσινη» ενέργεια χτίζει νέες υπερδυνάμεις

Φανταστείτε έναν κόσμο όπου κάθε χώρα όχι μόνο θα συμμορφωνόταν με τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. αλλά και θα απομακρυνόταν εξ ολοκλήρου από τα ορυκτά καύσιμα. Πώς θα επηρέαζε την παγκόσμια πολιτική μια τέτοια αλλαγή;

Ο 20ός αιώνας κυριαρχήθηκε από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά η στροφή προς την παραγωγή και μεταφορά ενέργειας μηδενικών εκπομπών συνεπάγεται ότι ένα νέο σύνολο ορυκτών στοιχείων θα καταστεί ζωτικής σημασίας.

Η ηλιακή ενέργεια, για παράδειγμα, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί κυρίως τεχνολογία πυριτίου, για την οποία η κύρια πρώτη ύλη είναι ο χαλαζίτης.

Το λίθιο αντιπροσωπεύει τον βασικό -αλλά περιορισμένο- πόρο για τις περισσότερες μπαταρίες, ενώ για τους μαγνήτες στις γεννήτριες των ανεμογεννητριών απαιτούνται μέταλλα σπανίων γαιών, ιδιαίτερα «λανθανίδες» όπως το νεοδύμιο.

Και ο χαλκός είναι ο αγωγός που έχει επιλεγεί για την αιολική ενέργεια.

Ποιος κερδίζει και χάνει με τη μετάβαση από την εποχή του άνθρακα στην εποχή του πυριτίου, του χαλκού, του λιθίου και των μετάλλων των σπανίων γαιών;

Ο κατάλογος των χωρών που θα γίνουν οι νέες «υπερδυνάμεις των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας» περιέχει ορισμένα γνωστά ονόματα. Τα μεγαλύτερα αποθέματα του χαλαζίτη (για την παραγωγή πυριτίου) βρίσκονται στην Κίνα, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, αλλά και τη Βραζιλία και τη Νορβηγία.

Οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι επίσης σημαντικές πηγές χαλκού, αν και τα αποθέματά τους μειώνονται, γεγονός που ώθησε στο προσκήνιο τη Χιλή, το Περού, το Κονγκό και την Ινδονησία.

Η Χιλή έχει, επίσης, τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου, ευρισκόμενη μπροστά από την Κίνα, την Αργεντινή και την Αυστραλία. Ωστόσο, αν συνυπολογιστούν οι πόροι χαμηλότερου βαθμού –οι οποίοι δεν μπορούν ακόμη να εξαχθούν– ανεβάζουν στον κατάλογο τη Βολιβία και τις ΗΠΑ.

Τέλος, οι πόροι σπανίων γαιών είναι μεγαλύτεροι στην Κίνα, τη Ρωσία, τη Βραζιλία και το Βιετνάμ.

Από όλες τις χώρες παραγωγής ορυκτών καυσίμων, οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία και ο Καναδάς θα μπορούσαν εύκολα να μεταβούν σε «πράσινους» ενεργειακούς πόρους.

Η ειρωνεία που προκύπτει είναι ότι οι ΗΠΑ, ίσως η χώρα που αντιδρά περισσότερο πολιτικά σε αυτή τη μετάβαση, μπορεί να είναι οι λιγότερο επηρεασμένες όσον αφορά την ανεύρεση αυτών των πρώτων υλών.

Αλλά είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ένα εντελώς νέο σύνολο χωρών θα διαπιστώσει πως οι φυσικοί πόροι τους είναι σε μεγάλη ζήτηση.

Ενας νέος «ΟΠΕΚ»;

Ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών (ΟΠΕΚ) είναι μια ομάδα δεκατεσσάρων εθνών που μαζί συγκεντρώνουν σχεδόν το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και τα περισσότερα από τα αποθέματά του.

Οπως υποστηρίζει ο Αντριου Μπάρον από το Πανεπιστήμιο Σουόνσι, είναι πιθανό να δημιουργηθεί μια ανάλογη ομάδα για τους κυριότερους παραγωγούς υλικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μετατοπίζοντας την εξουσία από τη Μέση Ανατολή προς την Κεντρική Αφρική και ιδιαίτερα τη Νότια Αμερική.

Αυτό είναι απίθανο να συμβεί ειρηνικά. Ο έλεγχος των πετρελαϊκών πεδίων αποτελούσε τη κινητήρια δύναμη πίσω από πολλές συγκρούσεις του 20ού αιώνα και, προχωρώντας περισσότερο, ο ευρωπαϊκός αποικισμός προήλθε από την επιθυμία για νέες πηγές τροφίμων, πρώτων υλών, ορυκτών και αργότερα πετρελαίου. Η μετάβαση στην ανανεώσιμη ενέργεια μπορεί να προκαλέσει κάτι παρόμοιο.

Καθώς μια νέα ομάδα χημικών στοιχείων γίνεται πολύτιμη για τις ανεμογεννήτριες, τους ηλιακούς συλλέκτες ή τις ηλεκτρικές μπαταρίες, οι πλούσιες χώρες μπορούν να εξασφαλίσουν ότι θα έχουν ασφαλείς προμήθειες μέσω μιας νέας εποχής αποικισμού.

Η Κίνα έχει ήδη ξεκινήσει αυτό που μπορεί να χαρακτηριστεί «οικονομικός αποικισμός», επιτυγχάνοντας σημαντικές εμπορικές συμφωνίες για να εξασφαλίσει την προσφορά πρώτων υλών.

Την περασμένη δεκαετία πραγματοποίησε μαζικές επενδύσεις σε εξορύξεις στην Αφρική, ενώ πιο πρόσφατες συμφωνίες με χώρες όπως το Περού και η Χιλή έχουν εξαπλώσει την οικονομική επιρροή του Πεκίνου στη Νότια Αμερική.

Ετσι, με βάση αυτά τα δεδομένα, μπορούν να προβλεφθούν δύο εκδοχές για το μέλλον. Το πρώτο ενδεχόμενο είναι η εξέλιξη μιας νέας οργάνωσης τύπου OΠEΚ με τη δύναμη να ελέγχει ζωτικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένου του πυριτίου, του χαλκού, του λιθίου και των λανθανιδών. Το δεύτερο ενδεχόμενο αφορά τον αποικισμό των αναπτυσσόμενων χωρών του 21ου αιώνα με τη δημιουργία υπερ-οικονομιών.

Και στα δύο ενδεχόμενα υπάρχει η πιθανότητα ότι τα αντίπαλα έθνη θα μπορούσαν να διακόψουν την πρόσβαση σε ζωτικούς ανανεώσιμους ενεργειακούς πόρους, όπως και οι μεγάλοι παραγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν πράξει στο παρελθόν.

Δεν είναι τυχαίο ότι το υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ θεωρεί την πράσινη ενέργεια το κλειδί για την εθνική ασφάλεια. Μια χώρα που δημιουργεί πράσινη ενεργειακή υποδομή, προτού ο πολιτικός και οικονομικός έλεγχος μετατοπιστεί σε μια νέα ομάδα «παγκόσμιων δυνάμεων», θα διασφαλίσει ότι είναι λιγότερο ευαίσθητη σε μια μελλοντική εξάρτηση ή από μια «ομηρία» ενός γίγαντα λιθίου ή χαλκού.

Αυτό που θα έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να διαφανεί θα είναι αν οι χώρες που κατέχουν αυτούς τους πόρους θα τους πωλούν φτηνά στον πρώτο ενδιαφερόμενο, προσδοκώντας να βγάλουν γρήγορα χρήματα, καθώς όπως θα διαπιστώσουν και οι μεγαλύτεροι παραγωγοί πετρελαίου τις επόμενες δεκαετίες, τίποτα δεν διαρκεί για πάντα.