Εχει η γυναίκα τη δική της γλώσσα σε έναν κόσμο όπου οι διαδικασίες σημασιοδότησης και εννοιοδότησης οργανώνονται γύρω από τον άξονα της πατριαρχικής εξουσίας; Μπορεί να αφηγηθεί τη δική της ιστορία; Πώς απεικονίζεται η γυναίκα όταν κατέχει μια θέση στην πολιτική;
Η ιστορία με τον Αλέξη Γεωργούλη έχει να μας διδάξει πολλά για το φύλο που είναι το κυρίαρχο υποκείμενο όχι μόνο στο γλωσσικό σύστημα αλλά και στην κοινωνία. Και δεν αναφερόμαστε στο σκέλος της υπόθεσης που είναι αρμοδιότητα της δικαιοσύνης. Αναφερόμαστε ξεκάθαρα στον τρόπο με τον οποίο ο ηγεμονικός λόγος, ο οποίος είναι γένους αρσενικού, κάνει τον λόγο των γυναικών να χαρακτηρίζεται διαχρονικά ως συναισθηματικός ή υστερικός και το πως η γυναίκα αντιμετωπίζεται διαχρονικά υπό το πρίσμα κλασικών στερεοτύπων.
Η ιστορία με την Ελένη Χρονοπούλου έχει να μας μάθει αρκετά για το πόσο εγκλωβισμένη έχει υπάρξει η γυναίκα μέσα στη γλώσσα και πόσο το ετεροφυλοφιλικό σύστημα συνεχίζει να υπηρετεί οικονομικοκοινωνικές πολιτικές του ανδρικού φύλου. Ενας γοητευτικός άντρας με καριέρα δεν μπορεί να είναι βιαστής. Μία όμορφη γυναίκα με καριέρα μπορεί, ωστόσο, να είναι ψεύτρα γιατί οι γυναίκες δεν μπορούν είναι επιτύχουν την ολοκλήρωση μέσα από την εργασία τους. Η γυναίκα οφείλει «να κάνει τα πάντα», να συνδυάσει την καριέρα, την οικογενειακή ζωή και τη μητρότητα για να έχει το δικαίωμα να διεκδικήσει ένα τίτλο επιτυχίας. Αλλά και πόσο ψηλά μπορεί στην πραγματικότητα να φτάσει; Υπάρχει και η γυάλινη οροφή. Κι όταν τη σπάει, η επιτυχία της θα αποδοθεί (και) σε κάτι άλλο.
Οι γυναίκες είναι υπερβολικές, υστερικές, πλανεύτρες, κουτσομπόλες και ψεύτρες. Δεν υπάρχουν γυναικείες φιλίες και ο λόγος είναι πάντα αντρικός. Το ίδιο και η τιμή. Τις πατριαρχικές αυτές αντιλήψεις δεν τις ενστερνίζονται, ωστόσο, μόνο άντρες. Τις ενστερνίζονται και οι ίδιες οι γυναίκες. Και γνωρίζουμε, πλέον, πως ο γλωσσικός σεξισμός είναι κοιτίδα των έμφυλων διακρίσεων καθώς οδηγεί σταδιακά σε κανονικοποίηση και κοινωνική νομιμοποίηση της υποτίμησης και των διακρίσεων.
Η κατασκευή της γυναίκας ως δεύτερου φύλου είναι λοιπόν εμπεδωμένη στον ψυχισμό όλων μας. Ετσι οι ιστορίες που απεικονίζουν γυναίκες διαφέρουν σημαντικά από αυτές όπου απεικονίζονται άνδρες. Οι στερεοτυπικές αντιλήψεις, σχετικά με τις ικανότητές και τις αρμοδιότητες των ανδρών και γυναικών, περιορίζουν τις προσπάθειες των γυναικών για να διεκδικήσουν μια σημαντική θέση σε έναν οργανισμό, ένα αξίωμα, μία θέση στην πολιτική. Κι όταν το κάνουν -όπως γράφει η Pippa Norris- υπάρχουν τρεις διαφορετικές οπτικές, στις οποίες η γυναίκα απεικονίζεται όταν κατέχει μια θέση στην πολιτική: Αρχικά, μπορεί να αντιμετωπιστεί ως κάτι πρωτοποριακό και ως μια σημαντική πρόοδος ή ως ένα αουτσάιντερ και ίσως και ως άτομο που σηματοδοτεί την αλλαγή.
Η πολιτική και η θηλυκότητα αντιμετωπίζονται, δηλαδή, ως δύο αντίθετοι όροι. Οι γυναικείες αναπαραστάσεις των πολιτικών χαρακτήρων επικεντρώνονται κυρίως στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, ιδίως στον ρόλο τους ως συζύγων και μητέρων. Σε καμία περίπτωση, δηλαδή, η γυναίκα πολιτικός δεν θα αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζεται ένας άντρας πολιτικός. Και αυτή η ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος μεταξύ θηλέων και αρρένων είναι ο πυρήνας της έμφυλης βίας, μιας βίας που συχνά δεν αναγνωρίζεται καν ως τέτοια. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που αντανακλούν και ταυτόχρονα δημιουργούν τις κυρίαρχες αντιλήψεις παραχωρούν στις γυναίκες ηγετικούς ρόλους που έχουν ένα μικρό φάσμα αποδεκτής συμπεριφοράς.
Εστιάζουν είτε στον ρόλο τους ως μητέρων είτε τις αντιμετωπίζουν ως σεξουαλικά αντικείμενα. Οταν είναι δυναμικές, παρουσιάζονται ως «απειλητικές» ή «σκύλες» και όταν είναι «ελκυστικές» υπονοείται πως «προωθούνται μέσω της σεξουαλικότητάς τους». Και αυτές είναι κάποιες από τις πολλές όψεις υποτίμησης της γυναικείας ετερότητας. Ακόμα και ο ιδρυτής της ψυχανάλυσης είχε προσεγγίσει κάποτε τη θηλυκότητα από μια σκοπιά πατριαρχική μέσα από τη θεωρία της «σκοτεινής ηπείρου». Αρκετά αργότερα η ψυχανάλυση προσπάθησε και πάλι να αρθρώσει έναν λόγο που θα «μιλούσε» σε όλα τα πλάσματα τα οποία έχουν έρθει αντιμέτωπα με τον υποταγμένο τους εαυτό.
Στη θέση των γυναικών μπορούμε να βάλουμε το χρώμα, την κοινωνική τάξη, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη φυλή, την εθνικότητα. Αν πρέπει να κρατήσουμε, λοιπόν, κάτι από όλο αυτό είναι πως σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία, όταν απαρνιόμαστε τη θηλυκότητα, απαρνιόμαστε την παθητική θέση προς την πραγματικότητα του Αλλου. Και αυτό αφορά όλα τα φύλα, όλες τις φυλές και όλες τις τάξεις. Γιατί η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετερόφυλες σχέσεις, ενώ παράλληλα κάνει μεταστάσεις. Οσο δεν επανεξετάζουμε, συνεπώς, σε τι παραπέμπει το περιεχόμενο της γυναικείας ταυτότητας και σε τι παραπέμπει το περιεχόμενο του ανδρισμού, δεν θα έχουμε υγιή συντροφικότητα και συναισθηματική ολοκλήρωση.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας