«Να μη μπει σε καραντίνα η Ελλάδα» για το προσφυγικό

Έκκληση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει η Human Rights Watch-Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ζητώντας «να μη μπει σε καραντίνα η Ελλάδα και να μη συνεχιστεί η πρακτική που εμποδίζει τη μετακίνηση των ανθρώπων αιτούντων άσυλο».

Όπως σημειώνει σε ανακοίνωση που εξέδωσε σήμερα, οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες στην Ελλάδα «αντιμετωπίζουν χαοτικές διαδικασίες εγγραφής, σοβαρά εμπόδια στην εφαρμογή του ασύλου, καθώς και ανεπαρκείς συνθήκες υποδοχής, γεγονός που οφείλεται στα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αλλά και στην κωλυσιεργία της Ε.Ε.».

Η Εύα Κιοσσέ, ειδικός για την Ελλάδα της Human Rights Watch, ανέφερε πως «είναι βαθύτατα ανησυχητικό να ακούμε τους ηγέτες της Ε.Ε. να συζητούν σχέδια για να παγιδεύσουν τους ανθρώπους στην Ελλάδα με τη σφράγιση των βόρειων συνόρων της χώρας, ενώ οι άνθρωποι εξακολουθούν να διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να φτάσουν στην Ευρώπη, και χιλιάδες άλλοι υποφέρουν στην Ελλάδα».

Όπως τόνισε, η Ελλάδα «έχει μερίδιο της ευθύνης για την κατάσταση στην περιοχή, αλλά η μετατροπή της χώρας σε αποθήκη δεν είναι λύση για την κρίση των προσφύγων στην Ευρώπη».

Ελλείψεις στο σύστημα ασύλου

Η Human Rights Watch επισημαίνει τις ελλείψεις στο σύστημα ασύλου στην Ελλάδα, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσει «για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με την Ε.Ε. και τα διεθνή πρότυπα». 

Από την άλλη πλευρά όμως, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της «θα πρέπει να λάβει αποτελεσματικά μέτρα για τη δίκαιη κατανομή ευθύνης στην κρίση των προσφύγων, κατά τρόπο που να σέβεται τα δικαιώματα όλων των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών».

Η ανακοίνωση αναφέρει επίσης πως οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να κινηθούν γρήγορα «για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο του σχεδίου μετεγκατάστασης και να ελαφρύνουν το βάρος από την Ελλάδα. Επίσης, να βοηθήσουν, ώστε οι άνθρωποι που φτάνουν στην Ελλάδα να διευκολύνονται να συμμετάσχουν μέσω της καλύτερης ενημέρωσης και ταχύτερης επεξεργασίας απογραφής, και να διασφαλίσουν την ορθή λειτουργία των hotspots με πλήρη σεβασμό των δικαιωμάτων των μεταναστών». 

Να αντικατασταθεί το «Δουβλίνο»

Στην έκθεση τονίζεται πως το σύστημα του Δουβλίνου θα πρέπει «να αντικατασταθεί με πιο δίκαιους μηχανισμούς για τον προσδιορισμό του κράτους-μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση κάθε συγκεκριμένης αίτησης διεθνούς προστασίας» και η Ε.Ε. πρέπει να επεκτείνει «τα ασφαλή και νομικά περάσματα στους ανθρώπους που ταξιδεύουν στην Ευρώπη, στοχεύοντας, μεταξύ άλλων, στην αύξηση της επανεγκατάστασης, την υποδοχή για ανθρωπιστικούς λόγους, την έκδοση βίζας για διάφορες περιπτώσεις, και τη διευκόλυνση της οικογενειακής επανένωσης».

«Η παγίδευση των αιτούντων άσυλο σε υποτυπώδεις συνθήκες στην Ελλάδα θα ήταν καταστροφικές γι’ αυτές τις γυναίκες, άνδρες και παιδιά, και είναι το ακριβώς αντίθετο από το είδος της κατανομής των ευθυνών που πρέπει να δούμε», είπε η κ. Κιοσσέ. «Θα σημάνει επίσης την παντελή έλλειψη ηγεσίας από την ΕΕ στη συνεχιζόμενη παγκόσμια κρίση προσφύγων», εξήγησε.

850.000 άνθρωποι πέρασαν στα ελληνικά νησιά

Η έκθεση της HRW τονίζει ότι πάνω από 800.000 άνθρωποι πέρασαν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά το 2015 και μόνο μέχρι σήμερα, «πάνω από 44.000 έχουν κάνει το ταξίδι», ενώ τουλάχιστον 158 γυναίκες, άνδρες και παιδιά έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο Πέλαγος από την αρχή του 2016. 

Τονίζει ότι εξ αυτών χιλιάδες παραμένουν στην Ελλάδα,« αφότου η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έκλεισε τα σύνορά της το Νοέμβριο σε όλους, εκτός από μια χούφτα εθνικοτήτων».

Επανεγκατάσταση από την Τουρκία

Η οργάνωση υποστηρίζει πως θα βοηθούσε πολύ η πρακτική της επανεγκατάστασης κατευθείαν από την Τουρκία προς την Ε.Ε. 

Έτσι θα μπορούσαν έτσι να «εδραιωθούν ασφαλείς και νόμιμες εναλλακτικές λύσεις για τους αιτούντες άσυλο, αλλά δεν θα πρέπει να ζητείται από την Ελλάδα να επιστρέφει με συνοπτικές διαδικασίες τους αιτούντες άσυλο στην Τουρκία».

Αποτυχία της ελληνικής κυβέρνησης

«Στην Ελλάδα, η αποτυχία των διαδοχικών κυβερνήσεων να υιοθετήσουν συνεκτική πολιτική μετανάστευσης και ασύλου, τα χρόνια κακής διαχείρισης του συστήματος ασύλου, και, πιο πρόσφατα, η βαθιά οικονομική κρίση και η δραματική αύξηση στις αφίξεις μέσω θαλάσσης από την Τουρκία, δημιούργησαν μια ανθρωπιστική κρίση.

»Η κυβέρνηση έχει αποτύχει να προβλέψει τις πιο βασικές ανάγκες και τα δικαιώματα των χιλιάδων αιτούντων άσυλο και των μεταναστών στα νησιά του Αιγαίου, στην Αθήνα ή στα βόρεια σύνορά της με την ΠΓΔΜ,» υποστηρίζει η οργάνωση.

Όπως εξηγεί, «οι περισσότερες νέες αφίξεις δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες που προβλέπονται από το ελληνικό δίκαιο, και η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη, τόσο στα νησιά όσο και στην Αθήνα, για ευπαθή άτομα όπως έγκυες γυναίκες, μονογονεϊκές οικογένειες, ασυνόδευτα παιδιά και άτομα με αναπηρίες».

Ο νόμος προβλέπει πως οι κινητές μονάδες πρώτης υποδοχής θα εντοπίζουν τις ευάλωτες ομάδες, θα πραγματοποιούν ιατρικές εξετάσεις, θα παρέχουν κοινωνικο-ψυχολογική στήριξη και πληροφόρηση σχετικά με τα δικαιώματα των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο, και θα υποβάλει τα ευάλωτα άτομα στις κοινωνικές υπηρεσίες.

Αλλά μόνο δύο μονάδες λειτουργούν, στη Λέσβο και Σάμο, και σύμφωνα με την Human Rights Watch, είναι ανεπαρκείς.

Σημειώνει πάντως ότι «οι Αρχές στην Αθήνα αγωνίζονται να βρουν εγκαταστάσεις για να φιλοξενήσουν προσωρινά χιλιάδες ανθρώπους. Πολλοί αιτούντες άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, βρίσκονται αβοήθητοι, άποροι, άστεγοι ή ζουν σε ακατάλληλες συνθήκες». 

Ανεπαρκής και η Ε.Ε.

Αναφερόμενη στις επικρίσεις που δέχεται η Ελλάδα για τις καθυστερήσεις στη δημιουργία των πέντε hotspots για τους εισερχόμενους μετανάστες και αιτούντες άσυλο, σημειώνει ότι την ίδια στιγμή οι χώρες της Ε.Ε. έχουν διαθέσει μόλις πάνω από το μισό προσωπικό που απαιτείται για τη Frontex και το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης για το Άσυλο για να βοηθήσει το προσωπικό και τη λειτουργία αυτών των κέντρων.

Επιπλέον, τονίζει «οι χώρες της Ε.Ε. έχουν δεχθεί μόνο 4.237 θέσεις, λιγότερο από το 3% του στόχου των 160.000 για τα επόμενα δύο χρόνια, ενώ ορισμένες κυβερνήσεις θέτουν όρους στις μετεγκαταστάσεις βάσει των προτιμήσεών τους. Μόνο Σύροι, Ιρακινοί, και πολίτες της Ερυθραίας έχουν δικαίωμα να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα». 

«Οι Αφγανοί, οι οποίοι αποτελούν το ένα τέταρτο από αυτούς που έχουν φθάσει Ελλάδα από τη θάλασσα μέχρι στιγμής φέτος, και οι οποίοι έχουν ένα υψηλό ποσοστό αναγνώρισης ασύλου σε ολόκληρη την Ε.Ε., εξαιρούνται», εξηγεί η Human Rights Watch.

Το «Δουβλίνο» δεν λειτούργησε

Επίσης, η Human Rights Watch αναφέρει ότι «η πίεση στην Ελλάδα να περιορίσει τη ροή των ανθρώπων βασίζεται στον Κανονισμό του Δουβλίνου- τους κανόνες της Ε.Ε. που απαιτούν γενικά από την πρώτη χώρα εισόδου να αναλάβει την ευθύνη για τις αιτήσεις ασύλου». 

«Υπάρχει ευρεία συναίνεση ότι το σύστημα του Δουβλίνου δεν λειτούργησε, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει πρόταση για την αναθεώρηση των κανονισμών και για δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού διανομής, ώστε να εξασφαλιστεί η δικαιότερη κατανομή της ευθύνης για τους αιτούντες άσυλο», καταλήγει η έκθεση.