Με φόρα αντιπροσφυγική ο Μητσοτάκης αλλάζει συμμάχους

Ούτε λέξη για τη μετεγκατάσταση προσφύγων από τα κράτη πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα, σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη δεν περιέχουν οι προτάσεις για το προσφυγικό και μεταναστευτικό που απευθύνει στις Βρυξέλλες ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από κοινού με τους επικεφαλής των κυβερνήσεων άλλων επτά ευρωπαϊκών κρατών.

Σε κοινή τους επιστολή με ημερομηνία 6 Φεβρουαρίου 2023 προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, οι επικεφαλής των κυβερνήσεων Δανίας, Λιθουανίας, Ελλάδας, Λετονίας, Σλοβακίας, Μάλτας, Εσθονίας και Αυστρίας (με τη σειρά που υπογράφουν την επιστολή) ζητούν να ενταθεί η αντιπροσφυγική πολιτική της Ε.Ε. με περισσότερα μέτρα αποτροπής στα σύνορα, συμπεριλαμβανομένων τεχνικών μέσων (βλέπε φράκτη), με ενίσχυση των απελάσεων, με εξωτερίκευση της διαδικασίας ασύλου στις χώρες προέλευσης και με ενθάρρυνση της συνεργασίας με τις χώρες αυτές για την αντιμετώπιση της αναχώρησης προσφύγων από το έδαφός τους. Πρόκειται για το γνωστό κοκτέιλ αμφιλεγόμενων σκληρών αντιπροσφυγικών πολιτικών για τις οποίες πιέζουν εδώ και χρόνια οι συντηρητικές δυνάμεις της Ευρώπης, σκοντάφτοντας άλλοτε στο ευρωπαϊκό δίκαιο και άλλοτε στο γεγονός ότι έχουν αποδειχτεί ανεφάρμοστες ή ατελέσφορες.

Η υπογραφή του Ελληνα πρωθυπουργού εμφανίζει την Ελλάδα να συμπλέει σε μια νέα και ετερόκλητη συμμαχία βαλτικών, σκανδιναβικών, κεντροευρωπαϊκών και νοτιοευρωπαϊκών χωρών με σκληρή αντιπροσφυγική ατζέντα. Από τη νέα αυτή ομάδα απουσιάζουν οι μεσογειακές χώρες (πλην Μάλτας), με τις οποίες είχε διαμορφώσει κοινή γραμμή και αιτήματα μέχρι πρότινος η Ελλάδα στην Ευρώπη. Προκαλεί επίσης αίσθηση ότι από τις προτάσεις που υπογράφει ο Ελληνας πρωθυπουργός λείπει η οποιαδήποτε αναφορά στην αλλαγή του Κανονισμού του Δουβλίνου, που αποτελεί κεντρική θέση της χώρας μας στην κατεύθυνση της υποχρεωτικής συμμετοχής των ευρωπαϊκών κρατών στις διαδικασίες υποδοχής και ασύλου, μέσω της αναλογικής μετεγκατάστασης προσφύγων.

Κατά τα άλλα, ο κυνισμός ξεχειλίζει από το κείμενο της επιστολής. Οι οκτώ ηγέτες κάνουν λόγο για μεγάλη έξαρση της ροής των προσφύγων στην Ευρώπη, χρησιμοποιώντας βέβαια παραπειστικά τον όρο «παράτυπη μετανάστευση», αν και είναι σαφές ότι αναφέρονται εξίσου, αν όχι κυρίως, σε ανθρώπους που έχουν κάθε λόγο να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη. Παραδέχονται επίσης ότι τη ροή των προσφύγων τη δημιουργούν οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, ο πόλεμος και η κλιματική αλλαγή, από τις οποίες προσπαθούν να αναζητήσουν προστασία οι άνθρωποι. Προτείνουν ωστόσο μέτρα για να τους στερήσουν την πρόσβαση στην ευρωπαϊκή προστασία, με το υποκριτικό επιχείρημα ότι τα μέτρα αυτά έχουν σκοπό να προστατεύσουν τη ζωή τους.

«Κατά τη διάρκεια του 2022, οι παράτυπες συνοριακές διελεύσεις αυξήθηκαν σημαντικά και ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου αυξάνεται σε πολλά κράτη-μέλη. Μερικά κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν μάλιστα επίπεδα αφίξεων και αιτήσεων ισοδύναμα ή και υψηλότερα από εκείνα που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης το 2015 και το 2016. […] Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του Κόβιντ 19, που τώρα ενισχύονται από τις υψηλότερες τιμές ενέργειας, τον πληθωρισμό και μια πιθανή οικονομική ύφεση, θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την παράτυπη μετανάστευση. Επιπλέον, δομικοί παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή, η αύξηση του πληθυσμού και οι συγκρούσεις, όπως επίσης οι υβριδικές επιθέσεις και η εργαλειοποίηση της μετανάστευσης από απολυταρχικά καθεστώτα είναι πιθανό να αυξήσουν τις μεταναστευτικές πιέσεις στο μέλλον. Στον βαθμό που το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου και το πολύ μικρό ποσοστό επιστροφής συνιστούν παράγοντα έλξης, πολίτες τρίτων χωρών που δεν βρίσκονται σε ανάγκη διεθνούς προστασίας θα συνεχίσουν να βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους στα επικίνδυνα ταξίδια τους προς την Ευρώπη», αναφέρει η επιστολή (σε πρόχειρη μετάφραση).

Με άλλα λόγια, για να μην κινδυνεύσουν να πεθάνουν στο ταξίδι οι πρόσφυγες -επικίνδυνο εξ ανάγκης αφού έχουν κλείσει όλοι οι νόμιμοι και ασφαλείς δρόμοι προσφυγιάς για τους μη Ουκρανούς- θα πρέπει να μείνουν στο έλεος του πολέμου και της δυστυχίας. Κι αν δεν καταλαβαίνουν οι ίδιοι το καλό τους, θα τους το επιβάλει η Ευρώπη, μέσω της Frontex που «πρέπει να αναλάβει πλήρως τον κεντρικό της ρόλο στη διαχείριση των ευρωπαϊκών συνόρων […] και μέσω μέτρων της Frontex σε τρίτες χώρες με τον σκοπό της παρεμπόδισης και εντοπισμού μη εξουσιοδοτημένων συνοριακών διελεύσεων σε χερσαία και θαλάσσια σύνορα», με θέσπιση «νέων προτύπων προστασίας των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων» και «με πρόσθετη οικονομική υποστήριξη μέσω του υπάρχοντος Πολυετούς Χρηματοδοτικού Πλαισίου [που] πρέπει να συμβάλει στην εφαρμογή σχετικών επιχειρησιακών και τεχνικών μέτρων αποτελεσματικού συνοριακού ελέγχου».

Αυτά και άλλα τέτοια προτείνουν οι οκτώ για αύξηση των απελάσεων σε «ασφαλείς» χώρες διέλευσης και προέλευσης, για συμφωνίες στο πρότυπο της αμφιλεγόμενης ευρωτουρκικής κοινής δήλωσης και για εκστρατείες ενημέρωσης, προπαγάνδας δηλαδή, σε τρίτες χώρες για τους κινδύνους που διατρέχουν οι πολίτες τους που θέλουν να τις εγκαταλείψουν.

Βέμπερ υπέρ φράκτη

Λέξη για τη μετεγκατάσταση προσφύγων από κράτη πρώτης υποδοχής δεν είπε ούτε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ, που επισκέφτηκε τη χώρα μας τη Δευτέρα και συναντήθηκε με τον υπουργό Μετανάστευσης Νότη Μηταράκη.

Παρόλο που προς το τέλος των δηλώσεών του ο υπουργός σημείωσε ότι «χρειάζεται επίσης να υπάρχει υποχρεωτική αναγκαστική αλληλεγγύη με μετεγκαταστάσεις μέσα στην Ε.Ε.», ο κ. Βέμπερ δεν περιέλαβε στις δικές του δηλώσεις καμία αναφορά.

Τάχθηκε όμως υπέρ της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης φράκτη στα σύνορα, κάτι που αρνείται σθεναρά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επειδή δεν συμβαδίζει με την ευρωπαϊκή πολιτική, πυλώνας της οποίας είναι, τουλάχιστον στα χαρτιά, η πρόσβαση στο άσυλο. «Το πρώτο πιο σημαντικό ερώτημα είναι πώς μπορούμε να εγγυηθούμε ότι η προστασία των συνόρων λειτουργεί πραγματικά και επομένως τα τεχνικά μέτρα, καθώς και ένας φράκτης θα μπορούσε να είναι μια επιλογή, πρέπει να είναι ή είναι δυνατή επιλογή και θα πρέπει να χρηματοδοτούνται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Η Ομάδα του ΕΛΚ, το Κόμμα του ΕΛΚ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει δεσμευτεί πλήρως γι’ αυτήν την προσέγγιση», σημείωσε. Και έθεσε άλλες δύο προτεραιότητες του ΕΛΚ, την ενίσχυση των απελάσεων και «έναν κοινό κώδικα επαφής στη Μεσόγειο μεταξύ των κρατικών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων των ΜΚΟ ότι συμβαδίζουν, ότι η διάσωση ζωών βρίσκεται στο επίκεντρο».

Renew: «Θυμίζουν Τραμπ»

Σκληρή απάντηση στην τοποθέτηση του κ. Βέμπερ αλλά και στην επιστολή των επικεφαλής των οκτώ ευρωπαϊκών κυβερνήσεων έδωσε ο επικεφαλής της Ευρωομάδας της Αναγέννησης, του γνωστού Renew, Στεφάν Σεζουρνέ. Μιλώντας στο Politico, ο κ. Σεζουρνέ δήλωσε ότι οι εκκλήσεις στην Ευρώπη να κατασκευάσει τείχη «θυμίζουν Τραμπ» και σημείωσε: «Οι πολιτικοί έχουν την ευθύνη να πολιτεύονται σ’ αυτό το θέμα με πολιτική ωριμότητα, σεβασμό και σοβαρότητα. […] Είναι καιρός να αποκαλυφθεί αυτό που είναι πραγματικά η στρατηγική της Δεξιάς: ένας πολιτικός χειρισμός».