Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης: Ελλιπής η προστασία των ασυνόδευτων ανήλικων στην Ελλάδα

Τη δραματική κατάσταση την οποία βιώνουν τα ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά που έχουν φτάσει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια αναδεικνύει η έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής Διάσωσης (IRC) που δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα, καθώς καταγράφει ανεπαρκή μέτρα προστασίας τους, αλλά και έλλειψη μέριμνας για το μέλλον τους.

Σύμφωνα με την έκθεση, που φέρει τον τίτλο «Ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον: Ανεξάρτητη υποστηριζόμενη διαβίωση και προστασία των ασυνόδευτων παιδιών στην Ελλάδα», τα τελευταία τέσσερα χρόνια, 37.000 ασυνόδευτα παιδιά έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα. Ωστόσο από αυτά, σε μόλις 469 επιτράπηκε να ενωθούν με τις οικογένειές τους σε άλλα μέρη της Ευρώπης, αριθμός που αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο όλων όσα υπέβαλαν σχετική αίτηση.

Από την πλευρά της η ελληνική κυβέρνηση, που να θυμίσουμε διαφημίζει με κάθε τρόπο κάθε αεροσκάφος με παιδιά που φεύγουν για τη δυτική Ευρώπη, υποστηρίζει ότι πίσω από τους αριθμούς αυτούς κρύβεται η χαμηλή ανταπόκριση από άλλες χώρες της Ε.Ε.

Στην έκθεση σημειώνεται ότι μεταξύ των προσφύγων και μεταναστών, μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες είναι τα παιδιά, λόγω των σύνθετων αναγκών τους, που προϋποθέτουν ένα ασφαλές και σταθερό περιβάλλον, πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες, εκπαίδευση και προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους υπηρεσίες. Ειδικά τα παιδιά που για διάφορους λόγους έχουν χωριστεί από τους γονείς τους και άλλους συγγενείς στο ταξίδι τους είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε κινδύνους όπως η βία, η κακοποίηση και η εκμετάλλευση.

Στις 15 Οκτωβρίου στην Ελλάδα βρίσκονταν 2.159 ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, στην πλειονότητά τους αγόρια άνω των 16 ετών, ενώ τους προηγούμενους 18μήνες περίπου 1.000 επανεγκαταστάθηκαν σε άλλες χώρες της Ε.Ε. στο πλαίσιο του εθελοντικού προγράμματος για την αποσυμφόρηση των ασφυκτικά γεμάτων κέντρων φιλοξενίας.

Το γεγονός, σημειώνει η έκθεση, ότι από το 2016 είχε αναφερθεί η ανάγκη για εξεύρεση στέγης σε 37.000 ασυνόδευτα παιδιά στη χώρα, είναι ενδεικτικό των αναγκών και των πολλαπλών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, όταν σε όλη την Ε.Ε. έχουν «εξαφανιστεί» περίπου 18.000 παιδιά και έφηβοι από τις κρατικές υπηρεσίες φροντίδα την περίοδο 2018-2020. Εξ αυτών, τα 2.188 στην Ελλάδα.

Η έκθεση αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα δεν είχε τις δυνατότητες να αντιμετωπίσει μια τέτοιας κλίμακας πρόκληση, ωστόσο διαπιστώνει τη σοβαρή έλλειψη κατάλληλων για την ηλικία, ποιοτικών ρυθμίσεων περίθαλψης, σύμφωνα με το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού. Επίσης, χιλιάδες παιδιά έμειναν εκτός στέγασης για μεγάλα χρονικά διάστήματα, σε επισφαλείς συνθήκες, άστεγα, ενώ βρέθηκαν ακόμη και υπό κράτηση. 

Διαπιστώνει επίσης ανεπαρκή πρώτη υποδοχή των ανηλίκων, υπηρεσιών αναγνώρισης και καταγραφής και της έλλειψης διορισμένων κηδεμόνων. Εάν τα παιδιά δεν αναγνωριστούν επίσημα ως παιδιά μετά το στάδιο της ταυτοποίησης, τότε αναγκάζονται να ζουν με άγνωστους σε αυτά ενήλικες, σε συνθήκες ανεπαρκούς στέγασης, χωρίς προστασία και υπηρεσίες που χρειάζονται και δικαιούνται.

Από τον Νοέμβριο του 2019, που ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεσμεύτηκε δημόσια για την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών μέσω του προγράμματος «No Child Alone», η έκθεση διαπιστώνει «καλοδεχούμενες» βελτιώσεις όσον αφορά την προστασία των ασυνόδευτων παιδιών, ιδίως στην παροχή ποιοτικής διαμονής και φροντίδας, αλλά για όσον αφορά την κατάργηση της «προστατευτικής επιμέλειας» και τη σταδιακή κατάργηση των «ασφαλών ζωνών» και των ξενοδοχείων ως μέσων διαμονής, με τη δημιουργία υποστηριζόμενων διαμερισμάτων ανεξάρτητης διαβίωσης. Ωστόσο, επισημαίνει ότι υπάρχουν παραμένουν σοβαρά κενά στην προστασία των ασυνόδευτων παιδιών.

Επισημαίνει ότι η παροχή επαρκούς ασφάλειας και υποστήριξης στα ασυνόδευτα παιδιά είναι κοινή ευθύνη Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης, και θα πρέπει να διασφαλίζονται βάσει των δικαιωμάτων των προσφύγων και του ευρωπαϊκού δικαίου και των αξιών της Ε.Ε.

Η έκθεση επισημαίνει ότι πέρα από τη μετεγκατάσταση πάνω από 1.000 παιδιών σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει να γίνουν περισσότερα και τα κράτη μέλη της Ε.Ε. πρέπει να επιτρέψουν στα παιδιά να επανενωθούν με τις οικογένειές τους.

Το 2020, τα 3/4 όλων των αιτημάτων οικογενειακής επανένωσης ασυνόδευτων παιδιών στην Ελλάδα απορρίφθηκαν από άλλες χώρες της Ε.Ε. επισημαίνει η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης (IRC), που παρέχει υπηρεσίες παιδικής προστασίας για τους αιτούντες άσυλο, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Ελλάδα από το 2016.

Καλεί το ελληνικό κράτος πρέπει να λύσει όλα τα σοβαρά ζητήματα που επηρεάζουν την πρόσβαση των παιδιών στη διαδικασία χορήγησης ασύλου, στην υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση, να τα βοηθήσει να βρουν εκπροσώπηση από τους κατάλληλους κηδεμόνες και κυρίως να τα βοηθήσει να επανανεωθούν με τις οικογένειές τους.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση μιας κοινωνικής λειτουργού, που εργάζεται σε διαμερίσματα υποστηριζόμενης στέγασης ασυνόδευτων προσφυγόπουλων, και η οποία παρατίθεται στην έκθεση. Όπως λέει η Μαρία Θεοδώρου, «υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου το ταξίδι προς την ασφάλεια για τα ασυνόδευτα παιδιά δεν τελειώνει με την είσοδό τους στην Ελλάδα, αλλά η άφιξή τους σηματοδοτεί έναν ακόμη δύσκολο αγώνα για επιβίωση. Κατά την είσοδό τους στην Ελλάδα, μπορεί να μείνουν άστεγα, να μείνουν υπό κράτηση σε αστυνομικά τμήματα για μεγάλο χρονικό διάστημα ή να ζουν σε επισφαλείς συνθήκες, όπως σε προσφυγικούς καταυλισμούς με ενήλικες. Συχνά δεν έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, και βασικά αγαθά και υπηρεσίες που πρέπει να παρέχει η κοινωνία σε κάθε παιδί όχι μόνο για την ευημερία του, αλλά και ως δικαίωμα».

Ολόκληρη η Έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής Διάσωσης (IRC)