Ο δάσκαλός μου, ο Παζολίνι

Από τη μέρα της δολοφονίας του Ιταλού σκηνοθέτη ήθελε ο εκρηκτικός Αμερικανός να γυρίσει μια ταινία για τη ζωή του. Αργησε, αλλά τα κατάφερε. «Δεν θέλω να τον θεοποιήσω», μας λέει, «αλλά είναι δύσκολο να το αποφύγω, ήταν ο πιο γλυκός, ο πιο καλός από τους μικρούς ανθρώπους»

Ο Νεοϋορκέζος σκηνοθέτης δεν αγαπά τις βιογραφίες. Παρ' όλ’ αυτά, μετά τον Στρος Καν, καταπιάνεται με ακόμα μία, του Ιταλού δημιουργού Πιερ Πάολο Παζολίνι, αναθέτοντας στον Γουίλεμ Νταφό να τον ενσαρκώσει με υπαρξιακό αέρα στην τελευταία μέρα της ζωής του. Χειμαρρώδης, βρομόστομος, αφοριστικός, αλλά, όπως μας λέει, πια βουδιστής και καθαρός από τα ναρκωτικά, ο Φεράρα μάς δίνει έναν οδηγό δέκα σημείων για τη δική του άποψη για τη ζωή και την τέχνη.

► Τις ταινίες τις αγαπάς όταν είσαι νέος. Υπήρχε μια περίοδος που έβλεπα ταινίες ασταμάτητα, τώρα δεν ισχύει αυτό. Οταν κάνεις ταινίες, ο κινηματογράφος είναι όλη σου η ζωή. Για μένα μια εξαιρετική χρονιά ήταν το ’73, ειδικά για το ιταλικό σινεμά και για το γερμανικό, αλλά και το αμερικανικό ήταν απίστευτο τότε. Ή ίσως φταίει η αθωότητά μου που μου φαινόταν έτσι. Πάντως υπάρχει μια ηλικία για να βλέπεις ταινίες, τότε που είναι το σημαντικότερο πράγμα στον κόσμο για σένα, κάπου μεταξύ σχολείου και σπουδών. Κι εγώ κάνω ταινίες από τα 16 μου.

► Ο Παζολίνι πίστευε ότι με τις ταινίες μπορεί κανείς να αλλάξει τον κόσμο. Εγώ πήγα να δω δικές του ταινίες, θεωρώντας ότι είναι γενικά σαν τις άλλες. Ωσπου είδα το «Δεκαήμερο» κι είπα, holy shit!

► Εχεις πολλές ιδέες, δεν προχωράς με μία μόνο. Η ιδέα της ταινίας για τον Παζολίνι μού ήρθε τη μέρα που έμαθα ότι πέθανε. Δουλεύεις με τον σεναριογράφο, με τον ηθοποιό σου και περιμένεις να έρθει η σωστή στιγμή. Το ίδιο συνέβη με τον «Στρος Καν», αν ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ δεν ήταν διαθέσιμος, δεν θα την έκανα την ταινία. Αυτή τη στιγμή, αν δεν έχω κλεισμένο τον ηθοποιό δεν ξεκινάω καν το σενάριο. Εχω παράλληλα τέσσερις – πέντε ιδέες που κινώ και περιμένω να δω ποια είναι πιο πιθανό να γίνει σωστά, με τα λεφτά της, με τα όλα της. Κάποιες γίνονται πραγματικότητα, άλλες όχι, δεν κολυμπάς αντίθετα στο ρεύμα, εγώ δεν επιμένω σε μια ταινία όταν όλοι μού λένε ότι δεν γίνεται. Κάνω κάποια άλλη.

► Χρησιμοποίησα κομμάτια από το τελευταίο σενάριο του Παζολίνι γιατί… κάποιον τρόπο πρέπει να βρεις να τον πλησιάσεις τον τύπο. Εντάξει, είχαμε τις συνεντεύξεις του που αναπαραγάγαμε κατά λέξη. Αλλά είναι συνεντεύξεις, δεν είναι και ποίηση. Ενώ το σενάριό του είναι το όραμα –πρέπει ν’ ακούσετε τις ηχογραφήσεις, τον Παζολίνι να αφηγείται τη νέα του ταινία, είναι πανέμορφο, λυρικό, ιδιοφυές, τεχνικά άψογο. Οι σκηνές από το σενάριό του που γυρίσαμε είναι τέλειες. Δεν ξέρω αν φανήκαμε αντάξιοι ή όχι, αλλά ως γραμμένες σκηνές ήταν εκπληκτικές. Εκεί βρισκόταν στην τελευταία φάση της ζωής του. Γιατί ο τύπος άλλαζε πολύ, βρισκόταν σε διαρκή ροή, προχωρούσε συνέχεια στο επόμενο σχέδιο.

► Ο θάνατος βάζει τη ζωή του σε προοπτική. Ο,τι κι αν σημαίνει αυτό. Κι έτσι χρησιμοποιήσαμε τον θάνατο του Παζολίνι για να μιλήσουμε για τη ζωή του. Ηξερα ότι θα ξεκινούσαμε με τον θάνατό του. Επίσης γυρίζουμε… στο μέλλον την ταινία που ήθελε να κάνει, το βιβλίο που έγραφε. Δεν τρελαίνομαι για βιογραφικές ταινίες, η μόνη που έχω δει νομίζω είναι το «Οργισμένο είδωλο».

► Καλύτερα να κάνεις μια ταινία για κάποιον που αγαπάς, παρά για κάποιον που δεν αγαπάς, έτσι δεν είναι; Εγώ τον θεωρώ δάσκαλό μου τον Παζολίνι. Μου έμαθε την αφοσίωση, το να μην κάνεις ποτέ βήματα προς τα πίσω, να πιστεύεις στον εαυτό σου, μου έμαθε το πάθος του και τη συμπόνια του. Ηταν ένας καλός, γλυκός άνθρωπος, ήταν ο πιο καλός απ’ τους μικρούς ανθρώπους. Ποτέ δεν ύψωνε τη φωνή του. Εγώ στο γύρισμα είμαι σαν μανιακός. Θέλησα να μάθω απ’ αυτόν, να γίνω σαν αυτόν, ν’ αποκτήσω αυτήν την ικανότητα να επικοινωνώ, να γράφω, να είμαι cool. Δεν θέλω να τον θεοποιήσω, αλλά είναι δύσκολο να το αποφύγεις, ακόμα περισσότερο όσο μαθαίνεις λεπτομέρειες γι’ αυτόν. Αλλά κι εγώ τώρα είμαι βουδιστής κι αλλάζω. Να το ξέρετε, όταν σταματάω το ποτό και τα ναρκωτικά, είμαι μια χαρά άνθρωπος.

► Φυσικά και δείξαμε στην ταινία την πολιτική πλευρά του Παζολίνι! Το λέει, «το σεξ είναι πολιτική», οι ταινίες του είναι πολιτική, η ποίησή του είναι πολιτική. Τι δεν είναι πολιτικό, αν δεν είναι αυτά; Κατάλαβες; Η θέση του για το ότι τον πέταξαν έξω από το Κομμουνιστικό Κόμμα εκείνη την εποχή; Το ότι τάχθηκε με την αστυνομία ενάντια στους διαδηλωτές το ’68; Αυτή η συνέντευξη που έδωσε με τον Κολόμπο είναι η πολιτική πλευρά του. Κι αυτό είναι το θεμέλιο της ταινίας. Λέει, κλείστε τις τηλεοράσεις, βγάλτε τα παιδιά απ’ τα σχολεία, όλα όσα μαθαίνουν είναι λάθος. Γιατί τα ακραία γεγονότα χρειάζονται ακραία μέτρα.

► Ο παππούς μου ήταν απ’ τη Νάπολη. Ο θείος μου τού αγόρασε μια τηλεόραση, μία από τις πρώτες που κυκλοφόρησαν, μικρή και πολύ ακριβή. Ο παππούς μου δεν ήταν καθόλου μορφωμένος. Την κοίταξε καλά, πήγε και την κοίταξε κι από την πίσω μεριά για να δει μήπως ήταν κανείς μέσα και μετά την πέταξε από το παράθυρο του δευτέρου ορόφου, μια ολοκαίνουργια τηλεόραση που κόστιζε μια περιουσία. Γι’ αυτό κι ο Παζολίνι έλεγε, κλείστε τις τηλεοράσεις γιατί δεν βοηθούν κανέναν. Αυτό είναι ριζοσπαστική πολιτική. Η ιδέα του ήταν ότι αν βαράς συνέχεια το ίδιο καρφί, θα πέσει το σπίτι. Πίστευε στη δύναμη του ατόμου και στη δέσμευση στην αλλαγή των πραγμάτων. Είχε αηδιάσει με το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Ενιωθε ενοχές που είχε αφήσει, κι αυτός μαζί με άλλους, να καταλάβουν την εξουσία της χώρας, να πάρουν τη χώρα του οι φασίστες. Αλλά πίστευε ότι απ’ όλα αυτά το χειρότερο ήταν ο καταναλωτισμός. Αυτό τον σκότωσε.

► Μια ταινία είναι ένας πόλεμος. Κάθε κομμάτι της. Πόλεμος με τον κόσμο, πόλεμος για να πραγματοποιήσεις το όραμά σου. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις. Εγώ νόμιζα ότι ο «Στρος Καν» θα ήταν σκέτη ταλαιπωρία. Και καταλήξαμε να πάρουμε λεφτά απ’ τους Τσετσένους. Ο «Παζολίνι» νόμιζα ότι θα ήταν το πιο φυσικό πράγμα του κόσμου. Και δεν πήραμε μία από την Ιταλία ώς την τελευταία στιγμή. Εντάξει; Αλλά όταν ξεκινήσουμε να προχωράμε προς μια κατεύθυνση, δεν θ’ αφήσω κάτι τέτοιο να με σταματήσει. Τι θα κάνω; Θ’ ανησυχώ για το πώς θα φανεί η ταινία στον Στρος Καν; Δεν μπορώ ν’ αγχωθώ γι’ αυτό. Αν πιστεύω ότι αυτό είναι ένα πλούσιο θέμα, κάτι σωστό για μένα και την ομάδα μου, τότε πρέπει να το κυνηγήσω. Είμαι σκλάβος της φαντασίας μου. Δεν μ’ ανησυχεί το αποτέλεσμα. Οτι θα ήθελα να αρέσει σε όλους είναι βέβαιο. Αυτή είναι κι η πρώτη μου ερώτηση πάντα, «σου άρεσε η ταινία;». Είναι μια χαζή ερώτηση. Τόσο χαζή όσο το «γιατί έκανες αυτήν την ταινία».

► Στη Νέα Υόρκη γενικά δεν μ’ αγαπούν. Οσο πιο πολύ απομακρύνομαι από τη δική μου πόλη, τόσο με συμπαθεί ο κόσμος. Οσο πιο μακριά απ’ τη Νέα Υόρκη, όσο πιο ανατολικά ή νότια απ’ την Αμερική, είμαι σκέτος χρυσός.

info:

Η ταινία «Παζολίνι» βγαίνει σήμερα στις αίθουσες από τη StraDa Films.