«Η δουλειά ενός μαέστρου είναι να αναδεικνύει το καλύτερο στους άλλους»

Μια φημισμένη, πολύ νεανική ορχήστρα, οι μουσικοί της οποίας έχουν ηλικία από 12 έως 21 χρόνων. Μόλις δέκα χρόνια ζωής μετρά κι όμως εμφανίζεται τακτικά σε γνωστές συναυλιακές αιθουσες του κόσμου, έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές από τον διεθνή Τύπο, έχει τα διαπιστευτήρια θρύλων της παγκόσμιας μουσικής όπως ο Σάιμον Ράτλ και ο Γιο-Γιο Μα. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής της είναι ο περίφημος αρχιμουσικός Μπέντζαμιν Ζάντερ, διάσημος για την οξεία αντίληψη όσο και για τις ηχογραφήσεις του που θεωρούνται σημείο αναφοράς.

Για τη Φιλαρμονική Ορχήστρα Νέων της Βοστόνης ο λόγος, που έρχεται για ένα καλοκαιρινό μουσικό ταξίδι στην Ελλάδα, αρχίζοντας τις εμφανίσεις της από απόψε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ενώ ακολουθούν πέντε ακόμα σταθμοί. Κατά την περιοδεία της θα συμπράξει με ελληνικά σχήματα, όπως η ορχήστρα El Systema Greece (Αθήνα), η MOUSA Συμφωνική Ορχήστρα Νέων του Μεγάρου Μουσικής στη Θεσσαλονίκη, οι Φιλαρμονικές στην Κέρκυρα, ενώ θα γιορτάσει την Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής στις 21 Ιουνίου στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης.

Το πρόγραμμα στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» περιλαμβάνει «Το βαλς» του Μορίς Ραβέλ, το Κοντσέρτο για βιολοντσέλο και ορχήστρα του Εντουαρντ Ελγκαρ, με σολίστ τον ραγδαία ανερχόμενο τσελίστα Zlatomir Fung -σε ηλικία 19 ετών έγινε ο νεότερος νικητής του Διεθνούς Διαγωνισμού Τσαϊκόφσκι στην κατηγορία του βιολοντσέλου- και τη Συμφωνία αρ. 5 του Σοστακόβιτς.

Ο Μπέντζαμιν Ζάντερ και οι νεαροί μουσικοί αδημονούν για την πολλά υποσχόμενη περιοδεία στη χώρα μας: «Αυτό το ταξίδι θα αλλάξει τη ζωή όλων μας», τονίζει ο ίδιος. «Μου είναι δύσκολο να περιγράψω τον ενθουσιασμό που νιώθουν τα παιδιά στην ορχήστρα. Κανείς μας δεν έχει έρθει ποτέ στην Ελλάδα (εκτός από την Αθηνά, μια βιολονίστριά μας που είναι Ελληνίδα!) και πολλοί δεν έχουν φύγει ποτέ από τις Ηνωμένες Πολιτείες! Ενας από τους λόγους για τους οποίους η Αμερική έχει τόσες συγκρούσεις και πολιτικές διχόνοιες είναι ότι μεγάλος αριθμός πολιτών δεν έχουν εγκαταλείψει ποτέ τη χώρα ή ακόμη και τις πόλεις της μέσης Αμερικής. Οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν έχουν καν διαβατήριο. Πώς μπορούν να αναπτύξουν μια προοπτική για τη ζωή αν το μόνο που ξέρουν είναι η δική τους μικρή κοινότητα;».

Ο ίδιος είναι σίγουρος ότι «τα πάντα σε αυτό το ταξίδι θα είναι συναρπαστικά – τα αξιοθέατα, οι ήχοι, οι μυρωδιές, το φαγητό, πάνω από όλα οι άνθρωποι. Η ιστορία, φυσικά, προκαλεί δέος, το ότι θα έρθουν σε επαφή με τις ίδιες τις απαρχές της δημοκρατίας από τις οποίες κρατιόμαστε με τόση δύναμη αυτές τις μέρες. Υστερα, τα παιδιά κάνουν συναυλίες σε σπουδαίους χώρους – το Μέγαρο στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, την Κέρκυρα, τους Δελφούς, την Πάτρα, καθώς και το αρχαίο θεατρο της Δωδώνης. Αυτά τα παιδιά θα αγαπούν την εμπειρία τους από το ταξίδι στην Ελλάδα για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Το υπέροχο όμως είναι ότι ο ελληνικός λαός που έρχεται να τους ακούσει να παίζουν και να τους συναντήσει στους δρόμους θα επηρεαστεί εξίσου από τη δεξιοτεχνία τους και από την ακεραιότητά τους ως προσωπικοτήτων. Φέρνουν μια ζεστή, ενθουσιώδη, ανοιχτόκαρδη, θετική άποψη για τη ζωή όπου κι αν πάνε, “περπατώντας με πνεύμα και αγάπη” – είναι ό,τι καλύτερο έχει να προσφέρει η Αμερική και θα εμπνεύσουν όλους όσους συναντήσουν».

● Το σλόγκαν της ορχήστρας είναι «Διαμορφώνοντας τους αυριανούς ηγέτες μέσα από τη μουσική» και σε αυτό το πνεύμα κινείται το βιβλίο «The Art of Possibility», που γράψατε μαζί με τη σύζυγό σας, την ψυχοθεραπεύτρια Ρόζαμουντ Ζάντερ, και έχει μεταφραστεί σε 22 γλώσσες. Πρέπει να υπάρχουν ηγέτες και ακόλουθοι στη μουσική;

Νομίζω ότι ο κόσμος λειτουργεί καλύτερα όταν όλοι αισθάνονται υπεύθυνοι για το κοινωνικό σύνολο, επομένως όλοι είναι ηγέτες. Οι άνθρωποι είναι πεινασμένοι για ηγεσία που αναδεικνύει το καλύτερο στους άλλους. Αυτή είναι άλλωστε η δουλειά του μαέστρου μιας ορχήστρας. Κανείς δεν ακούει τον μαέστρο! Ακούμε τους μουσικούς. Το αν είναι απελευθερωμένοι, ελεύθεροι, εκφραστικοί και χαρούμενοι εξαρτάται από το στιλ ηγεσίας του μαέστρου.

● Πώς μελετάτε, αποκωδικοποιείτε την παρτιτούρα;

Μελετάω σε βάθος για πολλές ώρες. Ποτέ δεν αρκεί. Μερικές φορές ανακαλύπτω πράγματα στη μουσική κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Επίσης, μελετώ τόσο τη ζωή όσο και την ιστορία πίσω από τον συνθέτη για να μάθω το μουσικό του ύφος. Μου αρέσει να λέω όλες αυτές τις ιστορίες στην ορχήστρα γιατί βοηθά να ζωντανέψει τη μουσική και τους εμπνέει να μεταδώσουν το μήνυμα στο κοινό.

● Ποια οδηγία που σας έχουν δώσει οι Μπέντζαμιν Μπρίτεν, Ιμοτζεν Χολστ ή ο σπουδαίος Γκασπάρ Κασαντό δεν θα ξεχάσετε;

Δεν πήρα συμβουλές από κανέναν τους - ήταν υπερβολικά σοφοί για να δώσουν συμβουλές. Αλλά έμαθα πολλά για να με καθοδηγούν, παρατηρώντας την προσέγγισή τους στη ζωή, στη δουλειά τους και στους ανθρώπους. Πάνω απ’ όλα εμπνεύστηκα από την εξαιρετική μουσική τους δημιουργία. Ας μην αρχίσω να μιλάω γι’ αυτό...

● Ποια είναι τα συστατικά μιας επιτυχημένης ηχογράφησης; Μεταξύ άλλων τα μέλη της ορχήστρας έχουν πάρει κορυφαία βραβεία για τις ηχογραφήσεις συμφωνιών του Μάλερ...

Η πρωτοτυπία – πρέπει να έχεις να πεις κάτι σημαντικό και νέο για ένα έργο, καθώς και να διαθέτεις μεγάλη πίστη στο παίξιμο. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι η Φιλαρμονική Ορχήστρα Νέων της Βοστόνης έχει κυκλοφορήσει τρεις εμπορικές ηχογραφήσεις – ειδικά η Εκτη και η Ενατη του Μάλερ έχουν συγκριθεί με τις καλύτερες στον τομέα τους. Αυτό λέει πολλά για την κατανόηση αυτής της δύσκολης μουσικής και την απόλυτη πεποίθηση των μουσικών στην εκτέλεση. Η νέα μου ιστοσελίδα, benjaminzander.org, είναι γεμάτη από καταπληκτικές ηχογραφήσεις τους, καθώς και πολλές ιστορίες και επεξηγήσεις για το πώς λειτουργεί αυτός ο φορέας.

● Τι εύχεστε και τι φοβάστε για το μέλλον της κλασικής μουσικής;

Παρατηρώ ότι πολλές από τις ερωτήσεις κρύβουν πίσω τους φόβο και άγχος. Ο κόσμος φοβάται και θέλει να μάθει τι πρόκειται να συμβεί. Οταν ασχολείσαι με την τέχνη, αντιστέκεσαι σε αυτές τις παρορμήσεις.

📌 ΙNFΟ:  Μέγαρο Μουσικής, αίθουσα «Χρ. Λαμπράκης», τηλ. 210 7282333. Τετάρτη 15 Ιουνίου, στις 20.30. Εισιτήρια από €8 (φοιτητικό) έως €40.