Η ματιά, η σκέψη και η προσφορά ενός ανεπανάληπτου

Μετά τα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς για τη ζωή και το έργο του Λάκη Παπαστάθη («Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα»), ξεκινάει αύριο και στην Ταινιοθήκη σχετικό αφιέρωμα με αφορμή τη συμπλήρωση δύο χρόνων από τον θάνατο του πρωτοπόρου αυτού Ελληνα σκηνοθέτη. Και οι δύο διοργανώσεις «συνομιλούν» μεταξύ τους, καθώς στο σύνολό τους τόσο μέσω αρχειακού υλικού (φωτογραφίες, προσωπικά αντικείμενα, πίνακες, αφίσες, οπτικοακουστικό υλικό) που θα δει κάποιος στο Μουσείο Μπενάκη όσο και των ταινιών που θα προβληθούν στην Ταινιοθήκη αλλά και των συζητήσεων που θα γίνουν με αφορμή αυτές ο θεατής θα μπορεί να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για έναν άνθρωπο και καλλιτέχνη που το ίχνος του μένει και θα μένει μοναδικό όχι μόνο στον σύγχρονο πολιτισμό της χώρας, αλλά και στην ιστορική της παρακαταθήκη καθώς κατέγραψε με την κάμερά του ακριβώς αυτή την Ιστορία (ειδικά μέσω των επεισοδίων του «Παρασκηνίου» που συνδημιούργησε με τον Τάκη Χατζόπουλο).

Συγκεκριμένα στην Ταινιοθήκη (με την οποία ο Παπαστάθης είχε μια σχέση ζωής αρχικά ως μαθητής της ιδρύτριάς της Αγλαΐας Μητροπούλου και μετά ως μέλος της Γ.Σ.) θα παιχτούν τέσσερις ταινίες μυθοπλασίας του Λάκη Παπαστάθη: «Τον καιρό των Ελλήνων» (1981), «Θεόφιλος» (1987), «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» (2001) και «Ταξίδι στη Μυτιλήνη» (2010). Παράλληλα θα προβληθεί μια επιλογή ταινιών μικρού μήκους του σπουδαίου δημιουργού, εφτά επεισόδια από το θρυλικό «Παρασκήνιο» της ΕΡΤ και ένα επεισόδιο από τη σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ «Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα».

● Πιο συγκεκριμένα έχουν επιλεγεί τα εξής επεισόδια από το «Παρασκήνιο»: «Μανόλης Αναγνωστάκης» (1983, 52’), «Παναγιώτης Φειδάκης - Το ανθισμένο χέρι» (2006, 51’), ‘‘Ο δράκος’’ του Νίκου Κούνδουρου» (2012, 66’), «Η αναβίωση του αρχαίου δράματος - Οι Δελφικές Γιορτές του 1927» (1998, 51’), «Βασίλης Μάρος - Ο εθνικός καταγραφέας» (2005, 50’), «Αλέξης Δαμιανός» (1993, 50’), «Σπαράγματα ελληνικής ιστορίας από την Ταινιοθήκη της Ελλάδας» (2006, 50’). Θυμίζουμε πως ήταν πριν από 50 χρόνια οι νεαροί σκηνοθέτες Λάκης Παπαστάθης και Τάκης Χατζόπουλος εγκαινίασαν στην ΕΡΤ μια εκπομπή που έμελλε να μείνει στην Ιστορία ως η μακροβιότερη εκπομπή πολιτισμού της ελληνικής τηλεόρασης, απ’ όπου πέρασαν εκατοντάδες Ελληνες σκηνοθέτες και (για πρώτη φορά) δόθηκε το βήμα και σε δεκάδες σκηνοθέτριες να απαθανατίσουν γεγονότα, συμβάντα και προσωπικότητες των δεκαετιών που πέρασαν έως και πρόσφατα. Η εκπομπή διήρκεσε 40 ολόκληρα χρόνια καλύπτοντας περισσότερα από 900 διαφορετικά θέματα. Τα εφτά επεισόδια που επελέγησαν από την Ταινιοθήκη είναι όλα σε σκηνοθεσία του Λάκη Παπαστάθη και αποτυπώνουν το βλέμμα του πάνω σε κινηματογραφιστές, λογοτέχνες, εικαστικούς αλλά και πολιτιστικούς θεσμούς από τη μεταπολίτευση και μετά.

● Με τον τίτλο «Αναζητώντας τη χαμένη εικόνα» και πάλι ο Λάκης Παπαστάθης θέλησε μέσω ιστορικών ντοκιμαντέρ στην κρατική τηλεόραση να αναδείξει όσα τον ενδιέφεραν σε σχέση με το παρελθόν της Ελλάδας. Στο παρόν αφιέρωμα θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα από τα επεισόδια, με τίτλο «Ο ελληνικός κινηματογράφος του μεσοπολέμου» (1995, 27’). Σε αυτό ο Παπαστάθης συνέρραψε δημιουργικά σκηνές ελληνικών ταινιών του μεσοπολέμου, μεταφέροντάς μας πλάνα από τις «Περιπέτειες του Βιλλάρ», τον «Μάγο της Αθήνας», το «Δάφνις και Χλόη» του Ορέστη Λάσκου και τον «Μακεδονικό γάμο» των αδελφών Μανάκη έτσι όπως αποκαταστάθηκαν τα φιλμ στα χρόνια του ’90 από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος (τότε στην οδό Κανάρη του Κολωνακίου), ενώ παρέβαλε και αποσπάσματα από συνέντευξη του Λάσκου στη Σούλα Αλεξανδροπούλου στα οποία εκείνος αναφέρεται στα περιστατικά του εντοπισμού των πρωταγωνιστών του για το «Δάφνις και Χλόη» και στα γυρίσματα της σκηνής του γυμνού στην Αγιάσο της Μυτιλήνης –πραγματικά κάτι που είναι δύσκολο να το δει ο θεατής οπουδήποτε αλλού!

Και είναι δύσκολο να μας δοθεί η δυνατότητα να έρθουμε ως θεατές σε επαφή με όλο αυτό το υλικό, γι’ αυτό και το συγκεκριμένο αφιέρωμα είναι πολύτιμο. Οπως ακριβώς και το ίδιο το έργο του Παπαστάθη. Ενός «ποιητή της εικόνας» όπως τον χαρακτήρισε η πρόεδρος της Ταινιοθήκης, Μαρία Κομνηνού. Του ανθρώπου που «στην τριλογία του «Τον καιρό των Ελλήνων», «Θεόφιλος» και «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» στέκεται με πάθος στην ανάγκη μιας προσωπικής ματιάς. Ματιάς που συγκροτεί ένα παλίμψηστο με στοιχεία από τη λαϊκή και τη λόγια παράδοση καθώς και τον βωβό ελληνικό κινηματογράφο» όπως συνέχισε η ίδια. «Του ανθρώπου που μαζί με τον Τάκη Χατζόπουλο δημιούργησαν μια υποδειγματική εκπομπή στη δημόσια τηλεόραση που κάλυψε όλες τις όψεις της τέχνης και του πολιτισμού –μια εκπομπή φυτώριο για πολλές γενιές Ελλήνων σκηνοθετών, διευθυντών φωτογραφίας, μουσικών: το θρυλικό ‘‘Παρασκήνιο’’. Το ‘‘Παρασκήνιο’’ ξεκίνησε το 1976, ανάθεση από τον τότε αναπληρωτή γενικό διευθυντή της ΕΡΤ, Ροβήρο Μανθούλη, και συνέχισε για 38 χρόνια». Ενός ανθρώπου που ήδη λείπει πολύ...

♦ Πληροφορίες: Το αφιέρωμα στον Λάκη Παπαστάθη στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος πραγματοποιείται σε συνεργασία του Αρχείου της ΕΡΤ και του ΕΚΚΟΜΕΔ-CreativeGreece. Είναι τετραήμερο (24-27/4 –αναλυτικά το πρόγραμμα στο tainiothiki.gr) με γενική είσοδο 6 ευρώ και κάποιες προβολές δωρεάν. Ανά ημέρα θα υπάρχει και διαφορετικός ομιλητής, όλοι άνθρωποι που είχαν συνεργαστεί στενά ή είχαν συνδεθεί φιλικά με τον Λάκη Παπαστάθη. Θα μιλήσουν η Εύα Στεφανή, σκηνοθέτρια και καθηγήτρια κινηματογράφου στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ, η δημοσιογράφος Βένα Γεωργακοπούλου, ο ηθοποιός Δημήτρης Καταλειφός, η πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, καθώς και οι ηθοποιοί Μαρία Ζορμπά και Χρήστος Χατζηπαναγιώτης.