«Οι νέοι μού άνοιξαν την όρεξη να τραγουδήσω λαϊκά τραγούδια»

Εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Εκατό ολόκληρα χρόνια από τον ξεριζωμό των εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων, που άφησαν πίσω το βιος τους κι έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα. Μια μνήμη μακρινή πια, που όμως είναι και τόσο κοντά, μέσα από τις μελωδίες, τα τραγούδια και τις αφηγήσεις. Οι Βρυξέλλες τιμούν αυτή την επέτειο με ένα διήμερο αφιέρωμα στη Σμύρνη.

Την Παρασκευή προβλήθηκε η ταινία «Σμύρνη μου αγαπημένη», παρουσία της πρωταγωνίστριας και σεναριογράφου Μιμής Ντενίση (στο W-hall Auditorium του Woluwe-Saint-Pierre, ώρα 8). Σήμερα, Σάββατο, στον ίδιο χώρο, πραγματοποιείται η παγκόσμια πρεμιέρα της παράστασης «Πατρίδα μου λέω τα τραγούδια».

Θα είναι ένας συνδυασμός με τραγούδια της Σμύρνης και μαρτυρίες του ξεριζωμού από τη σπαρακτική φωνή της Ελένης Τσαλιγοπούλου και τη συγκλονιστική διήγηση της Κόρας Καρβούνη. Εξι δεξιοτέχνες μουσικοί θα πλαισιώσουν τις δύο κορυφαίες στον χώρο τους γυναίκες που θα συναντηθούν για πρώτη φορά επί σκηνής για να μας μεταφέρουν νοητά ακριβώς 100 χρόνια πίσω.

Μια παράσταση για τη μνήμη που πατρίδα της λέει τα τραγούδια. Για τους συμβολισμούς και τη σημασία της παράστασης μιλήσαμε με την Ελένη Τσαλιγοπούλου.

• Γιατί πρώτη παρουσίαση της παράστασης στις Βρυξέλλες;

Μιλούσαμε με τον παραγωγό στις Βρυξέλλες (σ.σ.: Χρήστο Παναγιωτακόπουλο) για να οργανώσουμε μια παράσταση λίγο διαφορετική. Θέλαμε να βγούμε στο εξωτερικό και συζητούσαμε τι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα project ξεχωριστό, που να έχει σημασία για όλους μας. Και κάπως έτσι, προέκυψε η ιδέα για τη Σμύρνη.

Τα 100 χρόνια είναι αφορμή, όπως και η καταγωγή μου - κατάγομαι από τη Μικρά Ασία και από τον Πόντο που ήταν οι γονείς του πατέρα μου. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τα τραγούδια που υπεραγαπώ όλα αυτά τα χρόνια και δεν μπορούσα να βρω μια ευκαιρία, ώστε να τραγουδήσω σε μια παράσταση μόνο με αυτά τα τραγούδια.

Και τώρα, η παραγωγή στις Βρυξέλλες συνδύασε την παράσταση και την παρουσίαση της ταινίας, οπότε γίνεται πραγματικά μεγάλο γεγονός. Και πάρα πολύ το χαίρομαι.

• Αλλά και τα ίδια τα τραγούδια, φαίνεται ότι σας συγκινούν ιδιαίτερα.

Εχω μεγάλη αγάπη σ’ αυτή τη μουσική της Ιωνίας, πιστεύω ότι από αυτή τη μουσική επηρεάστηκε ολόκληρο το ελληνικό τραγούδι. Ακόμα και σήμερα, στην πιο λαϊκή και ποπ μουσική εγώ ανακαλύπτω, ακούω, βάζω μέσα αυτή την υπέροχη σχολή που εξελίσσεται μέσα στα χρόνια και έχει επηρεάσει τους πιο σημαντικούς Ελληνες δημιουργούς από την αρχή.

Επίσης, στην παράσταση ξεκινάμε με Απόστολο Καλδάρα. Συνδέομαι με τα τραγούδια αυτού του ανθρώπου γιατί τον γνώρισα μέσα από τις ιστορίες του γιου του, Κώστα Καλδάρα, στις αρχές του ‘90. Τολμώ να πω ότι ο Καλδάρας εξελίχθηκε περισσότερο από όλους τους συνθέτες της εποχής του.

Αλλά η ουσία όλων αυτών, η σημασία της παράστασης και ο λόγος της θα είναι πάντα οι ανθρώπινες ζωές. Η προσφυγιά, η Σμύρνη, ο πόνος, η Συρία, η Ουκρανία. Δηλαδή πάντα υπάρχει ο πιο σπουδαίος λόγος που είναι οι ανθρώπινες ζωές, οι άνθρωποι, οι ιστορίες τους. Κι αυτό ακριβώς θα κάνουμε με την Κόρα Καρβούνη. Θα σας διηγηθούμε με όλους τους τρόπους αυτές τις ιστορίες, τις πονεμένες ιστορίες, τις ιστορίες που διαμόρφωσαν πολύ μεγάλο κομμάτι του Ελληνισμού.

• Είναι μια παράσταση που απευθύνεται στο ελληνικό κοινό της πόλης και του Βελγίου ή πιστεύετε πως είναι μια πιο διεθνής, μια πιο εξωστρεφής καλλιτεχνική συνάντηση;

Πάντα είναι εξωστρεφής, γιατί η σμυρναίικη μουσική εμπεριέχει ένα κομμάτι της Ανατολής που δεν υπάρχει πουθενά αλλού. Είναι μεταξύ Δύσης και Ανατολής, δεν είναι με βαριά μακάμια, που λέμε εμείς οι μουσικοί (σ.σ.: μακάμια=«δρόμοι» της αραβοπερσικής μουσικής συγγενικοί με τους βυζαντινούς «ήχους»). Εχει μια ευγένεια και ένα κοσμοπολίτικο άρωμα. Κρατάμε την Ανατολή μέσα από τη Σμύρνη, τη Μικρά Ασία γενικώς, μ’ έναν πολύ δικό μας και ξεχωριστό τρόπο.

• Τι προσδοκάτε από την πρεμιέρα στις Βρυξέλλες;

Ο Ελληνας έχει μια σχέση ιερή με τα τραγούδια, «θεϊκή». Αυτό που θέλω και προσδοκώ είναι να καταλάβει ο κόσμος των Βρυξελλών τη δική μου αισθητική. Διάλεξα πολύ συγκεκριμένους υπέροχους μουσικούς - αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά δώρα στην καριέρα μου, οι ίδιοι μουσικοί. Μαζί τους εμπνεύστηκα, εξελίχθηκα. Και σε αυτή την περίπτωση, έχω επιλέξει τρεις μουσικούς από τη δική μου γενιά, ας πούμε, αλλά και τρεις πολύ νεότερους, που δείχνουν το μέλλον στους Ελληνες μουσικούς.

Οι συγκεκριμένοι λοιπόν μπορούν να παίξουν άψογα την παραδοσιακή, σμυρναίικη μουσική, τη λαϊκή μουσική μπορούν να παίξουν σε όλα τα φεστιβάλ του εξωτερικού. Και το κάνουν. Οπότε λέμε υπέροχα τραγούδια με έναν δικό μας τρόπο. Αυτό θέλω να ακουστεί στο κοινό των Βρυξελλών. Κρατάμε την υπέροχη μουσική και τους νόμους της, αλλά και τη δική μας αισθητική πειράζοντάς τα λίγο.

• Εχετε δηλώσει ότι περίπου κάθε 10 χρόνια κάνετε και μια επανάσταση. Ποια θα είναι η επανάστασή σας της επόμενης δεκαετίας;

Εχω φωνή ακόμα και θέλω να τραγουδήσω όσα δεν έχω τραγουδήσει μέχρι σήμερα. Οπως για παράδειγμα τώρα θα τραγουδήσω για τη Σμύρνη και μετά τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα με τον Γιώργο Νταλάρα.

Επίσης, θα ήθελα να τραγουδήσω τραγούδια του Γιάννη Σπανού. Κι έπειτα, θα ήθελα να καταφέρω να τραγουδήσω τους πολύ νέους τραγουδοποιούς και συνθέτες, που έχουν ξεκινήσει να γράφουν λαϊκότροπα.

Η προηγούμενη γενιά δεν ασχολήθηκε με το λαϊκό, δηλαδή με τους δρόμους. Την κέρδισε η έντεχνη μουσική. Μιλάω για τον Καραμουρατίδη, τη Νατάσσα (σ.σ.: Μποφίλιου), την Ελεονώρα Ζουγανέλη, τον Γιάννη Χαρούλη, στους οποίους βλέπουμε ότι υπάρχει εξέλιξη της έντεχνης γραφής.

Τώρα, βλέπω ότι πιτσιρικάδες ασχολούνται με το λαϊκό. Τους γνωρίσαμε μέσα από την παράσταση που κάναμε τον χειμώνα, τη «Λαϊκή Βραδινή» με τον Μανώλη τον Πάπο και κάθε φορά καλούσαμε κάποιον να συμμετάσχει.

Αυτή η γενιά μού άνοιξε την όρεξη να τραγουδήσω λαϊκά τραγούδια. Τα παιδιά έχουν γνώση και βάθος και δεν το κάνουν για λεφτά. Είμαι σίγουρη ότι η γενιά των σημερινών 20άρηδων και 30 και κάτι θα γράψει πολύ σπουδαία λαϊκά τραγούδια.