Από την εγκατάλειψη στη νέα εποχή

Είναι το κορυφαίο ωδείο της χώρας, είναι όμως και ένα κτίριο στο οποίο φιλοξενήθηκαν εκατοντάδες δημιουργοί από όλο το καλλιτεχνικό φάσμα. Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αρχιτεκτονήματα της πόλης αλλά επί δεκαετίες κανείς δεν ασχολήθηκε σοβαρά με τη συντήρησή του.

Το συγκρότημα φέρει την υπογραφή του Iωάννη Δεσποτόπουλου, είναι εξαίρετο δείγμα της σχολής Μπάουχαους. Εχει συνολική επιφάνεια 13.000 τ.μ., αλλά οι περισσότεροι χώροι του παρέμεναν επί δεκαετίες ανεκμετάλλευτοι.

Είναι πολλοί οι λόγοι που επί σειρά ετών το Ωδείο Αθηνών ταυτίστηκε με μια αίσθηση εγκατάλειψης και παρακμής. Συμπληρώνοντας 150 χρόνια προσφοράς και συμβολής στη ζωή της πόλης, ήρθε η στιγμή να αναβαθμίσει τις υποδομές του, να αποκτήσει επιτέλους τους χώρους που του αξίζουν, πιο ανοιχτό χαρακτήρα και με τη νέα φυσιογνωμία να μπει στη νέα του εποχή.

Το έργο αποπεράτωσης και εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων του Ωδείου Αθηνών ολοκληρώθηκε με τη συγχρηματοδότηση της Περιφέρειας Αττικής, του ΕΣΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης (περί τα 7 εκατ. ευρώ).

«Η ολιστική προσέγγιση υπαγορεύεται από την αρχιτεκτονική η οποία ενσωματώνεται σε αυτό το κέλυφος. Το κτίριο μιλάει μόνο του αν μάθεις να το ακούς. Σου υπαγορεύει τα πράγματα που μπορείς να κάνεις ή να φανταστείς εδώ μέσα.

Η όλη ιστορία ξεκίνησε με μια μεγάλη απορία: Πώς είναι δυνατόν στο κέντρο μιας μεγάλης ευρωπαΐκής πρωτεύουσας, 150 μέτρα από το προεδρικό μέγαρο, να υπάρχει ένα αληθινό μνημείο σύγχρονης αρχιτεκτονικής, ενυπόγραφο από ένα σπουδαίο αρχιτέκτονα το οποίο σαπίζει ημιτελές και εγκαταλειμμένο;»

Με την απορία αυτή ο Νίκος Τσούχλος, πρόεδρος του Δ.Σ. του Ωδείου Αθηνών, άρχισε να ξετυλίγει τη διαδρομή που ακολούθησαν τα τελευταία χρόνια προκειμένου να φτάσουν σήμερα στις επίσημες ανακοινώσεις και το χρονοδιάγραμμα που υπόσχεται πως το σύνολο του έργου αναμένεται εντός του 2021.

«Το έργο συμπίπτει με τον εορτασμό 150 ετών λειτουργίας του Ωδείου. Με αυτό ολοκληρώνεται μια εκκρεμότητα πολλών χρόνων της πολιτείας, καθώς ήδη από τη δεκαετία του 1970 το ελληνικό κράτος είχε αναλάβει την υποχρέωση της ολοκλήρωσης των οικοδομών.

Το εμβληματικό κτίριο αποκαθίσταται με τρόπο υποδειγματικό προκειμένου να καταστεί λειτουργικό για να εξυπηρετήσει τις σύγχρονες ανάγκες της εκπαίδευσης και της τέχνης. Πολύ κοντά στην Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, σε μικρή απόσταση από το Μέγαρο Μουσικής και σε άμεση γειτνίαση με το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο αποτελεί ένα πολύτιμο κρίκο στο πολιτιστικό δίκτυο που υπάρχει και αναπτύσσεται στο κέντρο της πρωτεύουσας», ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Τι αλλάζει, λοιπόν, στη φυσιογνωμία των εγκαταστάσεων συνολικής έκτασης 14.000 τ.μ.;

«Η άδεια του κτιρίου αναφέρει ότι πρόκειται για την κατασκευή μιας διώροφης οικοδομής που θα λειτουργήσει ως μουσική ακαδημία. Εμείς διατηρούμε αυτή τη στόχευση, όμως οφείλαμε να λάβουμε υπ’ όψιν τους σύγχρονους παράγοντες.

Η απάντηση σε όλον αυτό τον προβληματισμό δόθηκε μέσα από τη συνεργασία με το γραφείο της κ. Νανοπούλου και η κατεύθυνση είναι η εξής: προτεραιότητα δίνεται στους νέους καλλιτέχνες και στα παιδιά που σπουδάζουν είτε εδώ είτε αλλού», εξήγησε ο Νίκος Τσούχλος, ξεκαθαρίζοντας πως η στόχευση είναι η δημιουργία μιας καλλιτεχνικής θερμοκοιτίδας.

Για την ιστορία να πούμε πως το Ωδείο είναι το μόνο ολοκληρωμένο μέρος ενός φιλόδοξου πολιτιστικού προγράμματος που συντέθηκε το 1959 από την κυβέρνηση για την Αθήνα και μάλιστα τότε κέρδισε το κορυφαίο αρχιτεκτονικό βραβείο της εποχής του. Η κατασκευή του άρχισε το 1969 και σταμάτησε το 1976, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης αφήνοντας το κτίριο ημιτελές.

Ως αποτέλεσμα, το Ωδείο λειτουργούσε μεν από τη δεκαετία του 1970 αλλά μεγάλο κομμάτι των δυνατοτήτων του (κτιριακών, εκπαιδευτικών, καλλιτεχνικών) παρέμενε ανεκμετάλλευτο.

Οι χώροι

Σήμερα, μετά την αποπεράτωση του έργου ολοκληρώνεται το αμφιθέατρο των 600 θέσεων, προστίθενται στο υπόγειο ένας πειραματικός πολυχώρος εκδηλώσεων (χορού, θεάτρου, μουσικής), διαμορφώνονται Art Space (ευρύχωρα φουαγιέ που θα μπορούν να λειτουργούν επίσης ως χώροι εκθέσεων, παρουσιάσεων), ετοιμάζονται χώροι που θα φιλοξενήσουν το Αρχειοστάσιο και θα χρησιμεύσουν ως αίθουσες διδασκαλίας, δοκιμών, διαμορφώνεται στα υπόγεια της βορειοανατολικής πλευράς του κτιρίου του Κέντρου Τεχνολογίας Ηχου & Εικόνας, με στόχο την υποστήριξη της ανεξάρτητης νεανικής πολιτισμικής επιχειρηματικότητας και αλλάζει η είσοδος του ωδείου ώστε να μετατραπεί σε μια φιλόξενη υποδοχή όπου θα λειτουργεί κι ένα νέο εστιατόριο.

«Το κτίριο μελετήθηκε ώστε να καλύπτει σύγχρονες ανάγκες στο χώρο της παιδείας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ανάγκες ασφαλείας, τεχνολογίας, να παρουσιάζει ευελιξία και πολυλειτουργικότητα των χρήσεων», εξήγησε η Ηβη Νανοπούλου, αρχιτέκτων και διευθύνουσα σύμβουλος του γραφείου μελετών «Θύμιος Παπαγιάννης και Συνεργάτες ΑΕΜ» που ανέλαβε το απαιτητικό εγχείρημα.

«Αυτό το τολμηρό και εμπνευσμένο έργο ανήκει στο κίνημα του Μπαουχάους, όμως, είναι εξαιρετικά σεμνό, λιτό, αυστηρό. Δεν έχει τίποτα το προκλητικό, έχει μία βαθύτατη αίσθηση του μέτρου και νομίζω ότι αυτό είναι ένα προσόν σε σχέση με το τι συμβαίνει στη σημερινή εποχή. Αρα πρέπει κανείς με αυστηρότητα και λιτότητα να το αντιμετωπίσει σήμερα, σεβόμενος τη δημιουργία του Δεσποτόπουλου».