Το 1982, η Λένα Πλάτωνος ήταν δεν ήταν 30 χρόνων και αποφασίζει να νικήσει τους φόβους της, να μελοποιήσει Κώστα Καρυωτάκη και να κυκλοφορήσει ένα δίσκο με τις μουσικές της σκέψεις πάνω σε 13 ποιήματά του.
Πριν από μερικά χρόνια, μέσα από μια συνεργασία με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου, προέκυψε ο κύκλος τραγουδιών σε ποίηση Κωνσταντίνου Καβάφη.
Και τώρα, μια τρίτη καθοριστική συνάντησή της με μία σπουδαία ποιήτρια του 19ου αιώνα, την Εμιλι Ντίκινσον, υπήρξε αρκετά ερεθιστική για να τη βάλει και πάλι απέναντι από την υψηλή ποίηση.
«Hope is the thing with feathers» (Η ελπίδα είναι ένα πράγμα με φτερά) έχει τίτλο ο κύκλος αγγλόφωνων τραγουδιών σε ποίηση της μεγάλης Αμερικανίδας (1830-1886), που η Λένα Πλάτωνος θα παρουσιάσει ζωντανά (σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση) στη Στέγη, την Παρασκευή 5 Ιουνίου.
Τους στίχους, που αναδεικνύουν με μοναδικό και ελλειπτικό τρόπο τη σχέση του ανθρώπου με τον έρωτα και τον θάνατο, θα απαγγείλει στα ελληνικά η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. Τραγουδούν η Αθηνά Ρούτση και η Sissi Rada.
Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας θα παρουσιαστεί το πιο οριακό έργο της Λένας Πλάτωνος, ο κύκλος «Καρυωτάκης - 13 τραγούδια».
Θα τα αποδώσει η Σαβίνα Γιαννάτου (όπως και στην πρώτη τους παρουσίαση), με την ενορχηστρωτική επιμέλεια του Θόδωρου Κοτεπάνου.
H αλήθεια είναι πως παρακολουθώντας κανείς την πορεία της σημαντικής συνθέτριας, έχει την αίσθηση πως αυτή η χαρισματική, ευγενική, σπάνια γυναίκα έχει πάντα μια κρυφή σύνδεση με τον ποιητικό λόγο.
«Η ιστορία μου με τον Κώστα Καρυωτάκη άρχισε στο Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι, όταν μου έγινε πρόταση να τον μελοποιήσω για τις ανάγκες της εκπομπής για την ποίηση», θυμάται η Λένα Πλάτωνος.
«Εγώ αρνήθηκα αρχικά, γιατί φοβήθηκα το τεράστιο καλλιτεχνικό του μέγεθος, και προσφέρθηκα να γράψω σκέτη μουσική που θα ταίριαζε στο ύφος του για να υποστηρίξω τις απαγγελίες. Ο Χατζιδάκις δέχτηκε. Τελικά, μια νύχτα, όπως είχα ανοιχτό στο πιάνο μου το βιβλίο με τα ποιήματα του Καρυωτάκη, το βλέμμα μου αγκιστρώθηκε σε ένα ποίημά του, το μελοποίησα αμέσως και έκλαψα. Ετσι, η εκπομπή “ντύθηκε” και με τα τραγούδια μου, που είχαν αμέσως μεγάλη απήχηση στο Τρίτο, αλλά ακόμα περισσότερη μέσα στην ψυχή μου, όπου και “άκουσα” τη φωνή της Σαβίνας να τα τραγουδάει. Αρεσαν επίσης πολύ και στον Χατζιδάκι κι έτσι έγιναν άλμπουμ στη Lyra του Αλέκου Πατσιφά με τίτλο «“Καρυωτάκης - 13 τραγούδια”».
Και τώρα, πώς κύλησε η συνάντησή της με τη μεγάλη Αμερικανίδα ποιήτρια;
«Ηταν αρκετά καθοριστική, ώστε να αποφασίσω να εκτεθώ με τραγούδια πάνω στην ποίησή της, που έχει αφάνταστη μουσικότητα και μοιάζει να γράφτηκε χθες, ενώ έχει γραφτεί τον προπερασμένο αιώνα και, μάλιστα, μέσα σε εντελώς παράδοξες συνθήκες», απαντά η Λένα Πλάτωνος.
«Η Ντίκινσον, αν και ήταν κλεισμένη μέσα στο σπίτι λόγω ψυχικής διαταραχής, παρουσιάζει την εικόνα του ποιητή που έχει βαθύτατη επαφή με την εξωτερική και εσωτερική πραγματικότητα... Οι αντένες της έπιασαν με φανταστική ευαισθησία τα μεγάλα θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης: τον Ερωτα και τον Θάνατο, στα οποία είναι αφιερωμένο το μεγαλύτερο μέρος του έργου της. Εγώ διάλεξα δέκα ποιήματά της, τα περισσότερα ερωτικά, και τα δούλεψα περίπου επί ένα χρόνο με δύο γυναικείες φωνές».
Η αγγλική γλώσσα στην οποία είναι γραμμένα δεν αποτέλεσε εμπόδιο, καθώς η Λένα Πλάτωνος μελοποιούσε αγγλικούς στίχους (ενός Αγγλου φίλου της) από την εποχή που σπούδαζε πιάνο στη Βιέννη.
«Αποτέλεσαν μια εξαιρετική εμπειρία της ικανότητάς μου να φτιάχνω τραγούδια. Τα τραγούδια αυτά χάθηκαν, όμως η αίσθηση της ελευθερίας και της ευτυχίας που τότε είχα νιώσει με ακολούθησε. Και φαίνεται ότι εδώ και λίγα χρόνια έγινε ανάγκη επιτακτική η επανάληψη της εμπειρίας αυτής. Το αποτέλεσμα ήταν να γράψω μόνη μου αγγλικούς στίχους και να τους μελοποιήσω».
• Πώς θα συναντηθεί στη σκηνή η νέα με την παλιά σας δουλειά;
Η Εμιλι και ο Καρυωτάκης θα συναντηθούν αρμονικά! Εχω λάβει τα μέτρα μου.
• Μια ποιήτρια κι ένας ποιητής. Πόσο διαφορετική είναι η ματιά τους;
Αυτό που μετράει είναι η ποιότητα της ευαισθησίας που έχει η ποιητική τους ματιά. Κι εδώ έχουμε να κάνουμε με την ίδια ακριβώς ποιότητα. Το κοινό τους στοιχείο, που με συγκίνησε, είναι η τόλμη. Η τόλμη στην επιλογή των λέξεων, στη σύνταξη, στα θέματα με τα οποία ασχολούνται. Επίσης εξαιρετικά σημαντικό θεωρώ το γεγονός ότι έχουν και οι δύο χιούμορ. Ενώ αγαπώ πολύ και τον αισθησιασμό τής Εμιλι Ντίκινσον, καθώς και τον απίθανο σουρεαλισμό της! Ειδικά για την εποχή της ήταν ένα φαινόμενο.
• Πώς επιλέξατε τα ποιήματα και για τι μιλάει το καθένα;
Ηξερα από την αρχή ότι θα διαλέξω από τα ερωτικά ποιήματα της Ντίκινσον. Μ’ εντυπωσίασε ο εντονότατος ερωτισμός της. Και να σκεφτεί κανείς ότι ζούσε απομονωμένη μέσα σε φοβίες και μελαγχολία. Πέθανε παρθένα κι όμως, καταφέρνει να μιλάει για τον έρωτα λες κι είναι φορτωμένη με τέτοιου είδους εμπειρίες. Αυτή η γυναίκα είχε αντένες, όχι αστεία.
• Μοιάζετε με τις επιλογές σας να συγκινείστε πάντα από εύθραυστες δημιουργικές «φωνές». Γιατί;
Δεν συμφωνώ ότι είναι εύθραυστες οι φωνές που διαλέγω. Αντιθέτως, έχουν τη δύναμη να ανακαλύπτουν το «διαφορετικό» μέσα στην καθημερινότητα. Αυτό θα πει ποιητική ματιά, ποιητική ευαισθησία.
• Συγκινείστε από την ποίηση ακόμα με τον ίδιο τρόπο; Οπως παλιά;
Ναι. Δεν υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσα στην ποιητική ματιά της νεαρής Λένας και της τωρινής. Η ποιητική μου ευαισθησία ήταν και παραμένει οξυμμένη. Kι αυτό δεν μεταβάλλεται με τα χρόνια.
• Ενας άνθρωπος που ζει τόσο ήσυχα όσο εσείς, δεν αναζητά ποτέ την ένταση σε κάτι;
Δεν υπάρχει ήσυχη ζωή όταν υπάρχουν αντένες. Αλλωστε το να κάνεις τέχνη είναι από μόνο του μια περιπέτεια με ανυπολόγιστη ένταση.
• Υπήρξατε πάντα πολύ τολμηρή στη μουσική. Σήμερα τι είναι για σας πρωτοπορία;
Πρωτοπορία είναι να τολμάς να βουτάς σε άγνωστους ωκεανούς προκειμένου να προτείνεις, ρισκάροντας τα πάντα. Και αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει κάθε μέρα.
• Η παράσταση στη Στέγη έχει τίτλο «Η ελπίδα είναι ένα πράγμα με φτερά». Εσείς σε ποια πράγματα σήμερα ελπίζετε;
Ελπίζω στην ενσυναίσθηση, την ικανότητα τους καθενός μας να μπαίνει λίγο στη θέση του άλλου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνει την ταυτότητά του. Εγώ κάπως έτσι, άλλωστε, ορίζω και την αγάπη.
• Από τα παλιά τα χρόνια, τι σας λείπει περισσότερο;
Μου έχουν λείψει οι παρέες. Το «μαζί». Κάποτε μαζί παίζαμε μουσική, μαζί τραγουδούσαμε, βοηθούσαμε ο ένας τον άλλο, διεκδικούσαμε, χορεύαμε, κλαίγαμε μαζί. Και προπαντός γελούσαμε πολύ...
Δύο από τα ποιήματα της Ντίκινσον που μελοποίησε η Λένα Πλάτωνος
Info:
Στέγη - Συγγρού 107. Παρασκευή 5 Ιουνίου. Κεντρική Σκηνή. Ωρα έναρξης: 20.30.
Εισιτήρια: 15 - 18 - 28 €. Μειωμένα: 10 - 12 - 15 €. Ανεργοι: 5 €.
Ενορχήστρωση κύκλου Ντίκινσον: Λένα Πλάτωνος – Στέργιος Τσιρλιάγκος.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας