Τα εγκαίνια μιας «Εκλειψης» που ονειρεύεται το φως

Ουρές σχηματίστηκαν χθες το μεσημέρι στις εισόδους της Στοάς Αρσάκη, καθώς άνθρωποι κάθε φυλής και ηλικίας, με τις προσκλήσεις και τα πιστοποιητικά εμβολιασμού στο χέρι ή στο κινητό, περίμεναν υπομονετικά για να εισέλθουν στον χώρο και να ξανασμίξουν με την Μπιενάλε της Αθήνας στην έβδομη διοργάνωσή της, covid free αυτή τη φορά, όπως απαιτούν οι καιροί.

Το εναρκτήριο λάκτισμα τα είχε όλα. Ομιλίες από τα επίσημα χείλη του υφυπουργού Πολιτισμού, Νικόλα Γιατρομανωλάκη, και του δημάρχου Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη, αλλά και μουσική περφόρμανς από τον ντυμένο στα λαμέ Astrit Ismaili ως περσόνα «Μις Κόσοβο».

Εισηγήσεις από τον καλλιτεχνικό διευθυντή Poka-Yio, τους επιμελητές, την Αφροδίτη Παναγιωτάκου της χορηγού Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, αλλά και ξεναγήσεις στα τρία εμβληματικά κτίρια, το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά, τα πρώην Δικαστήρια Σανταρόζα και το πρώην πολυκατάστημα Fokas. Κτίρια-φαντάσματα που ζωντάνεψαν με τα πρωτοποριακά έργα 80 καλλιτεχνών με έδρα την Αφρική, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Καραϊβική και την Ευρώπη, τα οποία αναδεικνύουν θέματα επαναδιαπραγμάτευσης της Ιστορίας, ταυτότητας, κοινωνικών και πολιτικών διεκδικήσεων.

Η Μπιενάλε της Αθήνας «είναι το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός στην πρωτεύουσα» όπως τόνισε ο δήμαρχος Αθηναίων. Εικαστικό γεγονός με διεθνές εκτόπισμα, γι' αυτό έχουν συρρεύσει καλλιτέχνες, επιμελητές τέχνης, δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο κι αναμένουμε τις εντυπώσεις τους. Κεντρίζει με τη θεματική της γύρω από την έννοια της «Εκλειψης» που συμβολίζει κάτι σκοτεινό -τον φόβο, το άγχος, τις προλήψεις-, ενώ ταυτόχρονα δίνει την ευκαιρία σε φωνές του περιθωρίου να αναδυθούν. «Σε μια εποχή που η Ευρώπη σαν μουσείο ζει με τις αξίες και τις αρχές του παρελθόντος. Αντίθετα δηλαδή με ό,τι συμβαίνει με την εισροή προσφύγων και μεταναστών που φέρνουν τον δικό τους πολιτισμό, αλλά εμείς δεν τους αποδεχτήκαμε ακόμα» όπως τόνισε ο Poka-Yio. Για μια Μπιενάλε «συνομιλία πολιτισμών» μίλησε η Αφρ. Παναγιωτάκου, εξηγώντας ότι η διοργάνωση προβάλλει «την εικόνα της Αθήνας δημοκρατική, ανοιχτή, να δέχεται και να αναγνωρίζει ανθρώπους που είναι αόρατοι».

Ασφαλώς τίποτα δεν είναι τυχαίο, παρότι γεγονότα και συγκυρίες εμπλούτισαν το σκεπτικό της 7ης Μπιενάλε σαν μια προφητεία που εκπληρώνεται: η αβεβαιότητα μετά την οικονομική κρίση, οι τρομερές αλλαγές που έφερε η πανδημία, ο φόνος του Τζορτζ Φλόιντ και το κίνημα Black Lives Mater, η ελληνική υπεροχή και η πτώση της Χρυσής Αυγής, ο μάτσο ανδρισμός και ο φόνος του Ζακ Κωστόπουλου, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και η έλλειψη ανεκτικότητας...

Ετσι η «Εκλειψη» εξετάζει «το παρελθόν και το παρόν για να γεννήσει ριζοσπαστικές νέες ιδέες για το μέλλον στην πορεία προς την κοινωνική αλλαγή», όπως επισημαίνει ο συνεπιμελητής Larry Ossei-Mensah, με έργα δισδιάστατα, με βίντεο, οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, γλυπτική, παιχνίδια ρόλων, επαυξημένη πραγματικότητα. Μια πρόταση που αφυπνίζει, «εμπλέκει όλες τις αισθήσεις». Και με ελπίδα ότι θα βγούμε από το σκοτάδι στο φως.