Για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα διοργανώνει έκθεση για τον αμερικανικό φιλελληνισμό, ένα θέμα κυρίαρχο ανάμεσα στις σημαντικές συλλογές της.
Η έκθεση «Γενναίοι και Ελεύθεροι. Αμερικανοί Φιλέλληνες και ο “ένδοξος Αγώνας των Ελλήνων” (1776-1866)», που εγκαινιάζεται σήμερα στην Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννης αλλά είναι προσβάσιμη και διαδικτυακά, βασίζεται σε σπάνιο αρχειακό υλικό από τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη καθώς και σε πίνακες ζωγραφικής και αντικείμενα από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα.
Εκδόσεις, φυλλάδια, απομνημονεύματα, εφημερίδες, χαρακτικά, ταξιδιωτικά έργα, χάρτες, ποιήματα, σχολικά βιβλία ξεδιπλώνουν άγνωστες ή λιγότερο γνωστές πτυχές για την αμερικανική υποστήριξη στον αγώνα των Ελλήνων αλλά και τις επιπτώσεις του κινήματος του φιλελληνισμού στο νέο ελληνικό κράτος.
Τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας δημιούργησαν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της Αμερικής και των Ελλήνων επαναστατών, που αποτυπώνονται και στον «Υμνο εις την Ελευθερίαν» του Δ. Σολωμού: «Γκαρδιακά χαροποιήθη / και του Βάσιγκτον η γη, / και τα σίδερα ενθυμήθη / που την έδεναν και αυτή».
Συγκινημένοι από την εξέγερση των Ελλήνων ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία, οι Αμερικανοί φιλέλληνες πυροδότησαν το δημόσιο αίσθημα και τη συμπάθεια υπέρ της Ελλάδας, συγκέντρωσαν χρήματα και προμήθειες για να βοηθήσουν τον αγώνα και πίεσαν τους πολιτικούς τους εκπρόσωπους να αναγνωρίσουν την ελληνική ανεξαρτησία.
Οπως αναφέρει η επιμελήτρια της έκθεσης, Μαρία Γεωργοπούλου, λόγω της κυβερνητικής πολιτικής ουδετερότητας που καθιερώθηκε από το δόγμα Monroe (Δεκέμβριος 1823) η βοήθεια προς την Ελλάδα δεν ήρθε από το κράτος, αλλά από ιδιώτες που στήριξαν την Ελληνική Επανάσταση ιδρύοντας Φιλελληνικά Κομιτάτα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ζέση με την οποία οι Αμερικανοί έσπευσαν να συγκεντρώσουν χρήματα, ρουχισμό και τρόφιμα για τον άμαχο ελληνικό πληθυσμό ονομάστηκε «ελληνικός πυρετός».
Ομως και ο Αδαμάντιος Κοραής για να αποκρυσταλλώσει τα πολιτικά του σχέδια το 1823 αντάλλαξε απόψεις για την Ελληνική Επανάσταση και το Σύνταγμα με τον πατέρα του αμερικανικού έθνους, Thomas Jefferson, βαθύ γνώστη των κλασικών σπουδών. Στις 25 Μαΐου 1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, εξ ονόματος της Μεσσηνιακής Γερουσίας, απηύθυνε επιστολή στον τότε υπουργό Εξωτερικών, John Quincy Adams, η οποία δημοσιεύτηκε σε αμερικανικές εφημερίδες, ζητώντας ηθική υποστήριξη. Απευθύνοντας έκκληση προς τους «πολίτες της Αμερικής» να βοηθήσουν τους Ελληνες να «απαλλάξουν την Ελλάδα από τους βάρβαρους», ο Μαυρομιχάλης επικαλέστηκε τη συγγένεια της αμερικανικής και της αρχαίας ελληνικής ελευθερίας.
Η σκληρότητα του πολέμου, ειδικά η σφαγή της Χίου, και ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι ενέπνευσαν νέους Αμερικανούς να συνταχθούν με τους Ελληνες επαναστάτες. Πολλοί ιδιώτες εργάστηκαν για την αποστολή πόρων -χρημάτων, οπλισμού και φαρμάκων- στην Ελλάδα, διέσωσαν τα «ορφανά του Αγώνα» και μια χούφτα φιλέλληνες ταξίδεψαν κιόλας προκειμένου να πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων.
Ο Νεοϋορκέζος George Jarvis έγινε αντιστράτηγος στις ελληνικές δυνάμεις, γνωστός ως «Καπετάν Ζέρβης». Στο σύνταγμά του υπηρετούσε επίσης ο Jonathan Pekham Miller από το Βερμόντ. Ο πιο σημαντικός από τους Αμερικανούς φιλέλληνες όμως ήταν ο Samuel Gridley Howe, ένας γιατρός από τη Βοστόνη που ήρθε στην Ελλάδα μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1824. Υπηρέτησε ως επικεφαλής χειρουργός του ελληνικού στρατού πριν επιστρέψει στη Βοστόνη για να αναλάβει τη διοίκηση της Σχολής Τυφλών Perkins, αλλά επανήλθε το 1866 για να συνδράμει την εξέγερση των Κρητικών.
Ακόμα η έκθεση αναδεικνύει την εκπαιδευτική δράση προτεσταντών ιεραποστόλων στην Ελλάδα. Διερευνά επίσης τον ρόλο που έπαιξε το δουλεμπόριο, όπως το βίωσαν οι Αμερικανοί φιλέλληνες στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής, στη διαμόρφωση της συζήτησης για τη χειραφέτηση των σκλάβων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αναδεικνύοντας τον αντίκτυπο ενός διάσημου γλυπτού, της Ελληνίδας σκλάβας του Αμερικανού γλύπτη Hiram Power, στον διάλογο μεταξύ Βορείων και Νοτίων σχετικά με τη δουλεία, η έκθεση επιδιώκει να διαφωτίσει τον τρόπο με τον οποίο η ενσυναίσθηση μεταξύ των Ελλήνων θυμάτων της οθωμανικής καταπίεσης και των Αφρικανών σκλάβων στην Αμερική βοήθησε στην αποκρυστάλλωση των ιδεών που οδήγησαν στην κατάργηση της δουλείας.
? Info: Γεννάδειος Βιβλιοθήκη - Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννης, Σουηδίας 54, τηλ.: 210-7210536. Η έκθεση χρηματοδοτήθηκε από την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Συνοδεύεται από δίγλωσση έκδοση (ελληνικά, αγγλικά). Διάρκεια από 25 Μαΐου ώς 12 Δεκεμβρίου. Ωρες λειτουργίας: Πέμπτη-Κυριακή 12.00-18.00, είσοδος ελεύθερη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας