«Το γύρισμα είναι για μένα ιερό»

Εμείς πανηγυρίζαμε, ο καθένας στο σπίτι του, μπροστά στο livestreaming της ανακοίνωσης των βραβείων «Ιρις» γιατί η Χριστίνα Μουμούρη έγινε (επιτέλους) η πρώτη γυναίκα που παίρνει το περιζήτητο βραβείο διεύθυνσης φωτογραφίας από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου. Και, μάλιστα, με την πρώτη της υποψηφιότητα, με το «Ζίζοτεκ» του Βαρδή Μαρινάκη – φοβερή η δουλειά της. Λίγες ώρες πριν είχε κερδίσει κι άλλο βραβείο, από την Ενωση Κινηματογραφιστών Ελλάδας, δηλαδή, το ίδιο το σινάφι της.

Αυτή, όμως, με γειώνει. «Τι θα πει “η πρώτη γυναίκα”;» μου λέει. Λίγο μίλησα μαζί της και κατάλαβα πόσο ισχυρή προσωπικότητα έχει αυτή η νέα γυναίκα, που δουλεύει στο σινεμά από το 1999, έχει κάνει τα πάντα, μεγάλου και μικρού μήκους ταινίες, διαφημιστικά, ντοκιμαντέρ, μουσικά βίντεο, έχει βραβευτεί στη Δράμα. Και ξεδιπλώνει συνέχεια το ταλέντο και τις δυνατότητές της. Φέτος είχε ακόμα μια σπουδαία δουλειά, και πολύ διαφορετική από το «Ζίζοτεκ», στην ταινία του Γιώργου Γεωργόπουλου «Δε θέλω να γίνω δυσάρεστος, αλλά πρέπει να μιλήσουμε για κάτι πολύ σοβαρό».

Ξεχωριστή δεν είναι μόνο στις απόψεις της. Είναι και στην πορεία της.

• Η φωτογραφία ήταν από την αρχή η επιλογή σας ή φλερτάρατε και με σκηνοθεσία;

Ηταν από την αρχή το πάθος μου.

• Από παιδί; Βγάζατε ας πούμε φωτογραφίες;

Τίποτα τέτοιο. Τελείωσα το σχολείο και δεν ήθελα να σπουδάσω. Αφού έκανα για έναν χρόνο διάφορες δουλειές, κάποια στιγμή λέω στη μάνα μου «θα γίνω φωτογράφος». Δεν εννοούσα τίποτα το συγκεκριμένο. Μια αόριστη ιδέα είχα στο κεφάλι μου. Και μια φίλη μου μού είπε: «Γιατί δεν πας στη Σχολή Σταυράκου, που έχει και εικονοληψία και φωτογραφία;» Πήγα.

• Σινεμά βλέπατε; Η τέχνη σάς ενδιέφερε;

Οχι. Καθόλου. Ημουν ένα παιδί που δεν το ενδιέφερε πάρα μόνο ο δρόμος. Ηθελα να είμαι έξω με κόσμο, έπαιζα πολύ μπάσκετ. Η μάνα μου με έλεγε «η βασίλισσα του πάρκου».

• Και στη σχολή;

Στο πρώτο έτος, αφού έκανα δέκα ταινίες, μου δόθηκε η υποτροφία της χρονιάς. Κι αφού έγινε αυτό, δεν ξαναπάτησα σε μάθημα. Πήγαινα με φίλες μου στις τουαλέτες και πίναμε μαυροδάφνη. Πήγαινα στα μαθήματα σκηνοθεσίας και φωτογραφίας... Α, και στην Ιστορία της Τέχνης, που είχαμε έναν φανταστικό δάσκαλο, τον κύριο Κουκουλομάτη.

• Εκεί, στη σχολή, δεν ανακαλύψατε κάποιους μεγάλους, Ελληνες και ξένους, διευθυντές φωτογραφίας που σας άνοιξαν την όρεξη;

Οχι. Από τη σχολή πήρα απλώς μια γλώσσα. Οπως τα μωρά, που μαθαίνουν να μιλάνε και πολύ αργότερα μαθαίνουν να διαβάζουν. Ολη τη γνώση την πήρα στα γυρίσματα. Από μικρή, στον δρόμο μάθαινα τη ζωή. Το ίδιο και με τη φωτογραφία.

• Αρχίσατε αμέσως να δουλεύετε μετά τη σχολή;

Στην αρχή έκανα φωτογραφίες για αγγελίες αυτοκινήτων και μετά από έναν χρόνο βρέθηκα σε μια παραγωγή, ο τελευταίος τροχός της αμάξης, βέβαια. Πήγα και την επόμενη χρονιά, ως βοηθός του διευθυντή παραγωγής. Και τότε συνάντησα τη διευθύντρια φωτογραφίας Ολυμπία Μυτιληναίου και, ευτυχώς, μου είπε: «Διάλεξε τι θες να κάνεις, κάμερα ή παραγωγή;» «Κάμερα, εννοείται», απάντησα. Κι έτσι, πέρασα το 1999 στην κάμερα, κατευθείαν σε πολύ επαγγελματικά γυρίσματα. Ημουν β’ βοηθός του Αγγελου Βισκαδουράκη δυο-δυόμισι χρόνια. Σε ό,τι έκανε, από διαφημιστικά μέχρι ταινίες. Κάναμε τον «Δεκαπενταύγουστο» του Γιάνναρη, η πρώτη μεγάλου μήκους που δούλεψα. Η εμπειρία που πήρα ήταν σαν τρεις ταινίες μαζί.

• Το γεγονός ότι είστε γυναίκα, σας δυσκόλεψε; Το επάγγελμά σας ανδροκρατείται.

Οχι, το φύλο μου δεν στάθηκε εμπόδιο. Οταν θέλω κάτι να κάνω, δεν με δυσκολεύει τίποτα. Είμαι ένας άνθρωπος που εναντιώνεται στα ταμπού. Δεν λέω καν ότι είμαι «γυναίκα–φωτογράφος», δεν θέλω να το υπογραμμίζω. Ούτε διαλέγω τους βοηθούς μου ανάλογα με το φύλο τους. Εχω κοπέλες βοηθούς, αλλά επειδή το αξίζουν.

• Αρα, μπορεί και να μη σας αρέσει που οι δημοσιογράφοι τονίζουμε ότι είστε η πρώτη γυναίκα διευθύντρια φωτογραφίας που πήρε το «Ιρις» και το βραβείο της Ενωσης Ελλήνων Κινηματογραφιστών.

Δεν νομίζω ότι είναι ωραίος αυτός ο διαχωρισμός. Χαίρομαι πολύ που με αναγνώρισε ο ίδιος μου ο κλάδος, είναι τεράστια τιμή, αλλά και η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, όπου εκπροσωπούνται όλοι οι κλάδοι του σινεμά. Αλλά, τι θα πει «η πρώτη γυναίκα»;

• Ισως ότι οι γυναίκες στο σινεμά δεν έχουν τη θέση που δικαιούνται.

Ναι, όλα αυτά γίνονται, συμφωνώ. Αλλά έχω φροντίσει να με υπολογίζουν. Με κάθε τρόπο. Κι αυτό ίσως να έχει κάπως κοστίσει στην εικόνα μου. Λένε ότι είμαι πολύ αυστηρή – ως αρνητικό. Ακόμα και φίλοι μού λένε «να είσαι λίγο πιο χαλαρή, χαμογελαστή και χαρούμενη». Αλλά στη δουλειά δεν πάω να διασκεδάσω. Το γύρισμα, το δεκάωρο, το πλάνο και το πρόγραμμα είναι ιερά. Δεν είμαι αυστηρή, αλλά σοβαρή απέναντι στη δουλειά μου, στον σκηνοθέτη μου και τον παραγωγό μου. Μου αρέσει πολύ η δουλειά μου, αλλά υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός. Εχει πολλούς καλούς διευθυντές φωτογραφίας η χώρα μας, και τεχνικούς άριστους.

• Πιστεύετε ότι τα βραβεία σάς ανοίγουν δρόμους;

Πιθανότατα άνθρωποι που δεν με ήξεραν να με προσέξουν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι εγώ θα φροντίσω να δικαιώσω την κοινότητά μου με το επόμενο έργο μου. Θα βάλω τα δυνατά μου.

• Είστε εύκολη στη συνεργασία σας με τους σκηνοθέτες;

Η διεύθυνση φωτογραφίας είναι ουσιαστικά το όραμα του σκηνοθέτη, βασισμένο πάνω σε ένα σενάριο που εξυπηρετεί μια ιστορία. Ποτέ δεν θέλω η φωτογραφία μου να καπελώνει έναν σκηνοθέτη, αλλά ούτε και να υποβιβάζεται από έναν σκηνοθέτη. Δηλαδή, δεν θα αφήσω να μου πει «έλα, μωρέ, εντάξει, καλό είναι», αν εμένα δεν μου αρέσει. Αλλά γενικά, θεωρώ ότι ο διευθυντής φωτογραφίας είναι το δεξί χέρι ενός σκηνοθέτη, με τον καιρό μαθαίνεις πράγματα για τη σκηνοθεσία και φροντίζεις να είσαι ένα εξωτερικό μάτι δίπλα του, να τον βοηθάς. Αλλά πάντα αυτός αποφασίζει. Δική του είναι η ταινία.

• Δεν είναι ωραίο να βρίσκετε μια λύση που ίσως δεν την είχε σκεφτεί;

Θα πρέπει να τη δεχτεί, αλλά δεν είναι όλοι έτσι. Φυσικά και υπάρχουν σκηνοθέτες που εκμεταλλεύονται όλους τους συντελεστές και βγαίνουν μόνο κερδισμένοι. Πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης πρέπει να έχει ανοιχτά αυτιά και στο τέλος να αποφασίζει τι του ταιριάζει. Γιατί μόνο αυτός έχει ένα όραμα στο κεφάλι του. Εχω δουλέψει με σκηνοθέτες που έχουν κάνει προετοιμασία απόλυτη, με στόριμπορντ και όλα, μου έχουν μεταφέρει τις πληροφορίες μήνες πριν, έχουμε πάει γύρισμα και πηγαίνουν όλα στον αυτόματο, δεν χρειάζεται καν να μιλάμε μεταξύ μας. Εχω δουλέψει και με σκηνοθέτες που είναι πιο του αυτοσχεδιασμού.

• Ποιοι σας πάνε περισσότερο;

Ολοι, δεν έχω πρόβλημα. Εμένα μου πάει το γύρισμα. Είναι η ευτυχία μου.

• Πείτε μου κάποιον μεγάλο ξένο φωτογράφο που θαυμάζετε.

Σταθμός για κάθε διευθυντή φωτογραφίας είναι ο Τζόρνταν Κρονενγουέθ, που έκανε το «Blade Runner» του Ρίντλεϊ Σκοτ. Πολύ μεγάλος είναι και ο Ρότζερ Ντίκινς. Μάλιστα έχει πολύ ενδιαφέρον να συγκρίνεις τη δουλειά τους, αφού ο Ντίκινς έκανε το «Blade Runner 2049» του Βιλνέβ.

• Οι νέες τεχνολογίες σάς ιντριγκάρουν;

Μπορείς να πεις μια ιστορία με οποιοδήποτε μέσο. Με ένα κινητό σε έναν απλό χώρο ή με μια υπερπαραγωγή. Σημασία έχει το storytelling. Είδα ένα ντοκιμαντέρ μιας Αργεντινής, ούτε που θυμάμαι πώς το λένε, αλλά είχε τραβήξει με το κινητό της ένα μονοπλάνο τριάμισι λεπτά όπου κάποιος μιλάει και χορεύει. Σηκώνεται η τρίχα μου που το θυμάμαι. Δεν με ενδιέφερε αν είχε κόκκο, αν τα χρώματα ήταν ξεθωριασμένα, αν ήταν υπερφωτισμένο. Είχα μείνει στην ιστορία που έβλεπα.

• Γύρισμα, ταινίες... Και ο έξω κόσμος σάς τροφοδοτεί;

Σίγουρα. Ακόμα και μια βόλτα με τους φίλους μου το βράδυ, που έχει και ωραίο φως. Ενα φανάρι αναβοσβήνει, έχει βρέξει και βλέπεις την αντανάκλαση στον δρόμο.