Η πολιτιστική περιήγηση του Μάικλ Μπίλινγκτον στην Αθήνα

Tο άρθρο του Μάικλ Μπίλινγκτον στον βρετανικό «Γκάρντιαν» για την αθηναϊκή θεατρική σκηνή με τίτλο «Triumph from tragedy: how Greece’s theatre roared out of a national crisis» («Θρίαμβος μέσα από την τραγωδία: πώς το ελληνικό θέατρο βγήκε βρυχώμενο από μια εθνική κρίση») αναπαρήχθη εκτεταμένα από τα ελληνικά μίντια.

Η έλευση του πάπα της βρετανικής και παγκόσμιας θεατρικής κριτικής στην Αθήνα έχει, εκτός από δημοσιογραφικές, και πολιτικές διαστάσεις. Ο «Γκάρντιαν» έχει ταχθεί σαφώς και αδιαπραγμάτευτα κατά του Brexit. Αφότου πραγματοποιήθηκε η έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση το βράδυ της 31ης Ιανουαρίου 2020, ο «Γκάρντιαν» μεθοδικά συντηρεί αλλά και επιχειρεί να χτίσει νέες γέφυρες πάνω από το κανάλι της Μάγχης με συγκεκριμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Σε αυτό το πλαίσιο, απέστειλε έναν από τους κορυφαίους συντάκτες του στην Αθήνα για να καταγράψει το πολιτιστικό τοπίο της ημεδαπής, επιλέγοντας θεατρικές παραστάσεις με τα κείμενα των οποίων ήταν εξοικειωμένος για να μπορεί να τις παρακολουθήσει στα ελληνικά.

«Η Σοφία Χιλλ είναι μια σταρ»

Εδώ και πενήντα χρόνια ο Μάικλ Μπίλινγκτον αποτυπώνει τις εμβριθείς εντυπώσεις του για τη βρετανική και την παγκόσμια θεατρική παραγωγή στη γνωστή στήλη του στον «Γκάρντιαν», ενώ παράλληλα έχει συγγράψει δεκατέσσερα θεατρολογικού περιεχομένου βιβλία. Είναι μια μυθική φιγούρα για τους Βρετανούς ανθρώπους του θεάτρου, εξαιρετικά επιδραστικός στη χώρα του αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Είχα την τύχη να παρακολουθήσω τις ακαδημαϊκές διαλέξεις του στο King’s College του Λονδίνου, όπου σπούδαζα στα τέλη της δεκαετίας του ’90, αλλά ουσιαστικά τον γνώρισα πριν από δέκα χρόνια, όταν συνεργαστήκαμε για ένα άρθρο που αφορούσε το ελληνικό θέατρο στα χρόνια της κρίσης. Τότε, θυμάμαι, είχε μείνει έκθαμβος με το «Alarme» του Θεόδωρου Τερζόπουλου, γράφοντας: «Επρεπε να έρθω στην Αθήνα για να ανακαλύψω έναν μεγάλο σκηνοθέτη του επιπέδου του Μπρουκ, του Γκροτόφσκι, του Σουζούκι και του Ουίλσον.

Ντρέπομαι ειλικρινά που στην Αγγλία δεν γνωρίζουμε το έργο του Τερζόπουλου, ενός σκηνοθέτη που ανήκει στην παγκόσμια λίγκα των μεγάλων σκηνοθετών. Παρόλο που δεν μιλώ την ελληνική γλώσσα, η θεατρική “γλώσσα” του Τερζόπουλου μου είναι απολύτως κατανοητή».

Ομοίως διθυραμβική ήταν και η πρόσφατη κριτική του για τη «Νόρα» του Ιψεν που παίζεται τώρα στο Αττις. Βγαίνοντας από το θέατρο μάλιστα γύρισε και μου είπε: «Μα, η Σοφία Χιλλ είναι μια σταρ! Τα αγγλικά της είναι τέλεια. Θα μπορούσε να κάνει καταπληκτική καριέρα σε όλο τον κόσμο και φυσικά στην Αγγλία». Τον ενημέρωσα ότι η Χιλλ έχει επιλέξει να συνεργάζεται μόνο με τον Τερζόπουλο και με τις δικές του παραστάσεις έχει ταξιδέψει σε όλον τον κόσμο.

«Η πολιτική δυναμική της σφοδρότητας»

Ο Μάικλ Μπίλινγκτον έχει εστιάσει στο άρθρο του σε άλλες τέσσερις παραστάσεις. Παρακολουθώντας μία από τις τελικές πρόβες του Σάββα Στρούμπου για τις μπεκετικές «Ευτυχισμένες μέρες», ενθουσιάστηκε με την «ταπεινή και δημιουργική αφοσίωση στο ερευνητικό θέατρο» του νεαρού Ελληνα σκηνοθέτη. Επίσης, έμεινε άφωνος με την «πολιτική δυναμική της σφοδρότητας» της παράστασης του Βασίλη Μπισμπίκη «Ανθρωποι και ποντίκια», καθώς και με το γεγονός ότι «παρόλο που η παράσταση παίζεται σε μια υποβαθμισμένη περιοχή, μακριά από το κέντρο της Αθήνας, το κοινό, κυρίως νεανικό, μοιάζει υψηλού μορφωτικού επιπέδου και με οικονομική άνεση, κρίνοντας από το ντύσιμό τους, δηλαδή παρόμοιο με το κοινό του “Γκάρντιαν”».

Ο Μάικλ Μπίλινγκτον είδε επίσης μια «ευχάριστη και καλοδομημένη εκδοχή εμπορικού θεάτρου» στην παράσταση του Σπύρου Παπαδόπουλου «Δείπνο ηλιθίων». Μάλιστα, πριν από την παράσταση μίλησε με τον Σπύρο Παπαδόπουλο και τον Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη περί θεάτρου, ποδοσφαίρου και χρημάτων, με τον Παπαδόπουλο να παραδέχεται ότι «δεν το έχω με τα χρήματα καθόλου», ενώ στη συνέχεια του αφηγήθηκε ότι βρέθηκε στο θέατρο εντελώς τυχαία λόγω μιας όμορφης κοπέλας.

Φυσικά, ο Βρετανός κριτικός δεν θα μπορούσε να μην επισκεφθεί την πρώτη κρατική σκηνή της χώρας και δη εφόσον έχει ανεβάσει τον σεξπιρικό «Μακμπέθ» σε σκηνοθεσία του καλλιτεχνικού διευθυντή της, Δημήτρη Λιγνάδη, ο οποίος παίζει και τον ομώνυμο ρόλο. Πρόκειται για «μια πολύ καλή, έντιμη παραγωγή ενός κλασικού έργου και φυσικά για μια σεξπιρική παράσταση ιδωμένη από την πλευρά των ηθοποιών». Ο Λιγνάδης σε αυτό το σημείο, κατά την κουβέντα που είχαν, του είπε ότι «δεν νιώθω σκηνοθέτης, αλλά ηθοποιός που σκηνοθετεί». Κατά έναν περίεργο και συμπτωματικό τρόπο, ακριβώς τα ίδια λόγια χρησιμοποίησε και ο Σπύρος Παπαδόπουλος για να περιγράψει την ενασχόλησή του με το θέατρο.

Από τη Λυρική στη Γεννάδειο

Εκτός από τις πέντε θεατρικές παραγωγές, ο Μάικλ Μπίλινγκτον επισκέφτηκε το ΚΠΙΣΝ και την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή και τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Οπως αναμενόταν, θαύμασε το αρχιτεκτονικό θαύμα του Ρέντζο Πιάνο, ενώ κατά την περιήγησή του στην ΕΛΣ, κοιτάζοντας τις τιμές των εισιτηρίων και συγκρίνοντάς τες με τις αντίστοιχες του Λονδίνου, είπε ότι «πραγματικά είναι φτηνότερο να κλείσει κανείς οικονομικά εισιτήρια από το Λονδίνο στην Αθήνα και να δει σε αυτό το θαυμάσιο περιβάλλον στο ΚΠΙΣΝ μια παράσταση όπερας».

Κατά την επίσκεψη στο Μουσείο Γουλανδρή Σύγχρονης Τέχνης μας συνόδεψε ο εικαστικός Διονύσης Καμπόλης. Ηταν όμως στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη που πραγματικά ένιωσε σαν μικρό παιδί μπροστά σε έναν σπάνιο θησαυρό, όταν η διευθύντρια Μαρία Γεωργοπούλου του έδειξε την πρώτη έκδοση της ομηρικής «Ιλιάδας» τον 15ο αιώνα, καθώς και μία από τις πρώτες εκδόσεις των κωμωδιών του Αριστοφάνη.