Ποίηση, πόλη και μοναξιά

Mια σπουδαία ποιητική φωνή της γενιάς του '70, ο Γιάννης Κοντός σίγησε χθες σε ηλικία 72 ετών. Οσοι τον γνώρισαν τον θυμούνται σε εκδηλώσεις και στα γραφεία του «Κέδρου», πάντα γελαστό, προσιτό, με το κόκκινο κασκόλ του να ανεμίζει. Σπάνιο, «ευγενές μέταλλο» (όπως είναι και ο τίτλος δύο βιβλίων του με κείμενα για προσωπικότητες που ξεχώριζε), ο Γ. Κοντός είχε τη στόφα του παλιομοδίτη.

Χωρίς αυτοκίνητο, χωρίς κινητό, επέμενε να γράφει σε μολύβι. Απέφευγε τη φλυαρία. «Είμαι ευτυχισμένος με τη μοναξιά μου. Η μοναξιά είναι για μένα επιλεγμένος τρόπος ζωής, όπου δεν είμαι μοναχός μου, ούτε μοναχικός. Βέβαια όλα αυτά είναι συνδεδεμένα με τη λογοτεχνία, που είναι μία μεγάλη συντροφικότητα. Σκέφτομαι τις λέξεις, τους στίχους, παρατηρώ τα πρόσωπα στον δρόμο και αυτά μου δημιουργούν τα ποιήματα, μου δημιουργούν τα βιβλία», έλεγε σε παλαιότερη συνέντευξή του στην Ελπίδα Πασαμιχάλη («Ελεύθερος Τύπος»).

Με 50ετή παρουσία στα ελληνικά γράμματα, ο Γιάννης Κοντός αντλούσε την ποίηση μέσα από τη ζωή και υποστήριζε τη συνομιλία της με τις άλλες τέχνες. Βρισκόταν πάντα κοντά στους νέους δημιουργούς και τους ενθάρρυνε. Για το σύνολο του ποιητικού του έργου η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε με το Βραβείο Ουράνη, ενώ έλαβε Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή «Ο αθλητής του τίποτα» (1977).

Γεννήθηκε στο Αίγιο το 1943, σπούδασε Οικονομικά και εργάστηκε ως ασφαλιστής, ενώ μεταξύ 1971-1976 διατηρούσε, μαζί με τον Θανάση Νιάρχο, το βιβλιοπωλείο «Ηνίοχος», σημείο συνάντησης λογοτεχνών και διανοούμενων στα τελευταία χρόνια της δικτατορίας. Νεαρός ακόμα, άρχισε να συνεργάζεται με τον «Κέδρο», όταν η Νανά Καλλιανέση τον κάλεσε ως «αναγνώστη» και επιμελητή. Εφερε στους κόλπους του εκδοτικού οίκου πολλούς ποιητές και συγγραφείς: Γ. Ιωάννου, Μ. Σαχτούρη, Α. Πανσέληνο, Γ. Γιατρομανωλάκη, Β. Τσιαμπούση κ.ά.

Εχει εκδώσει 15 ποιητικές συλλογές, δύο βιβλία με πεζά και τρία βιβλία για παιδιά («Δευτερόλεπτα του φόβου» 2006, «Περιμετρική» 2000, «Το χρονόμετρο» 1991, «Δωρεάν σκοτάδι» 1989, «Φωτοτυπίες» 1987 κ.ά.). Παράλληλα αρθρογραφούσε σε περιοδικά, εφημερίδες και είχε εκπομπή στο κρατικό ραδιόφωνο. Το 1980 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Απόπειρα» με μελοποιημένα ποιήματά του από τον συνθέτη Νίκο Καλλίτση. Το 1992 ο Δημήτρης Μυταράς εικονογράφησε μια επιλογή ποιημάτων του με τίτλο «Οταν πάνω από την πόλη ακούγεται ένα τύμπανο». Το 1999 ο Γιάννης Ψυχοπαίδης ανθολόγησε τα βιβλία του και κυκλοφόρησε τις «Πρόκες στα σύννεφα» μαζί με 20 χαρακτικά του, σε μια συλλεκτική έκδοση.

Μοντερνιστής, εικονιστής, «αισιόδοξος ποιητής», όπως χαρακτήριζε τον εαυτό του, ο Γ. Κοντός ακούραστα παρατηρούσε την κοινωνία. «Είμαι ποιητής του άστεως», έχει πει στο ΑΠΕ. «Θέλω τους ανθρώπους, τη μεγάλη πόλη, το στρίμωγμα και την ταχύτητα της κινήσεως. Και βέβαια αυτή η πίεση η κοινωνική και η ανθρώπινη πολλές φορές είναι απάνθρωπη, γι΄ αυτό και οι ήρωές μου αντιδρούν. Και φυσικά όλο αυτό το πνεύμα αντανακλά και μια εσωτερική-υπαρξιακή αγωνία στον σύγχρονο άνθρωπο».

Παρεμβατικός με τον λόγο του, συχνά ασκούσε κριτική: «Η ανόρθωση θα έλθει μόνο πνευματικά», τόνιζε στην Ε. Πασαμιχάλη. «Πιστεύω στις πολιτιστικές αρετές και δεν είμαι υπέρ του χρήματος και υπέρ της εμπορευματοποίησης των πάντων. Το εμπόριο είναι από μόνο του καλό. Ο Ελληνισμός επιβίωσε στο πέρασμα των χρόνων από το εμπόριο. Τώρα όμως το πράγμα έχει ξεφύγει. Υπάρχει υπαρξιακό κενό. Υπάρχει ένας στρατωνισμός ζωής που φέρνει μία κατανάλωση, μία ομαδοποίηση, μία έλλειψη γούστου. Ο αμερικάνικος τρόπος ζωής για τους Αμερικάνους ήταν πολύ όμορφος, ιδίως παλιότερα. Μετατοπιζόμενος όμως στην Ευρώπη, χαλάει».

Ανακοίνωση για τον θάνατό του έκανε η Εταιρεία Συγγραφέων, της οποίας υπήρξε ιδρυτικό μέλος. «Ο Γιάννης Κοντός ήταν ένας από τους κύριους εκπροσώπους της ποιητικής γενιάς του ’70, οξύνους κριτικός και ευθύβολος ποιητής, που συνεισέφερε αποτελεσματικά στη διαμόρφωση του λογοτεχνικού τοπίου στην Ελλάδα από τη μεταπολίτευση ώς σήμερα. Στους οικείους του εκφράζουμε τη συμπαράστασή μας».

Η κηδεία του θα γίνει το Σάββατο 24 Ιανουαρίου, στις 12.30, στο Κοιμητήριο Παπάγου.