Για πάρα πολλά χρόνια ο κινηματογράφος ήταν για τους θεατές μια άυλη τέχνη. Τη λογοτεχνία την απολαμβάναμε με τα βιβλία, τη μουσική με τους δίσκους. Τον κινηματογράφο, όμως, μόνο μέσα από τις αίθουσες, όσο διαρκούσε η ταινία. Εμενε η μνήμη, που με τα χρόνια γινόταν μακρινή ανάμνηση. Υπήρχαν βέβαια οι φωτογραφίες, οι περιλήψεις, οι κριτικές, αλλά η ίδια η αναπαραγωγή της ταινίας και η ολοκληρωμένη απόλαυση (όπως και η επαναξιολόγησή της) ήταν αδύνατες για τους θεατές.
Τη δεκαετία του 1980 η βιντεοκασέτα (και όλες οι μετέπειτα τεχνικές προδιαγραφές που την αναβάθμισαν) σήμανε μια επανάσταση. Τώρα, μπορούσε ο καθένας να δει μια ταινία στο σπίτι του. Και το κυριότερο, η ταινία αποκτούσε σώμα, ύλη. Μαζί με τη βιβλιοθήκη και τη δισκοθήκη, ο θεατής είχε και τη βιντεοθήκη του.
Για εμένα ιδιαίτερα, που διδάσκω πολλά χρόνια ιστορία κινηματογράφου, υπήρχε πλέον ένα καταγραμμένο υλικό, καταχωρισμένο με διάφορα κριτήρια (δεκαετία, είδη, κινήματα, εθνικότητα, σκηνοθέτη κ.ά.). Μια ζωντανή μνήμη (και όχι απλή ανάμνηση) που ανανεωνόταν κάθε φορά με μια νέα θέαση της ταινίας. Και όπως συμβαίνει να ξεχωρίζουμε συχνά ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη μας μόνο από το χρώμα ή τον τύπο των γραμμάτων στη ράχη του, έτσι και με τα κουτιά των ταινιών απολάμβανα μια κυριαρχία πάνω σ’ ένα υλικό που παλιά φάνταζε αδύνατο να ταξινομηθεί. Με το διαδίκτυο, στη συνέχεια, η πρόσβαση και σε πιο αχαρτογράφητες περιοχές μάς έφερε κοντά σε πολλές άγνωστες ή άδικα υποτιμημένες ταινίες που βρήκαν επιτέλους τη φωνή τους.
Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια φαίνεται να γυρίζουμε πίσω. Κινηματογράφοι κλείνουν. Ταινίες σε dvd δεν τυπώνονται πλέον στην Ελλάδα. Αλλά και στο εξωτερικό, παρ’ όλες τις εξαιρετικές ειδικές εκδόσεις, που φροντίζω να προμηθεύομαι όσο το επιτρέπουν τα οικονομικά μου, η αγορά ταινιών σε δίσκους απευθύνεται κυρίως σε σινεφίλ θεατές.
Η κυρίαρχη τηλεόραση (κρατική και ιδιωτική) και οι πλατφόρμες φροντίζουν πριν από μας για μας, με προσφορές αμέτρητων σειρών και ταινιών. Προσπαθώ να αντιστέκομαι όσο μπορώ. Δεν θέλω να χάσω το προσωπικό μου γούστο, τα δικά μου κριτήρια. Θέλω να ανακαλύψω μόνος μου τις «10 ή 100 καλύτερες ταινίες...» που μας προτείνουν. Κρατάω ζωντανή τη μνήμη μου.
Τα βράδια επισκέπτομαι συχνά το ελληνικό «Σινεμά ο Παράδεισος», το βίντεο κλαμπ Galaxy του Λευτέρη Τζώρτζη με τις 40.000 ταινίες (σε dvd και blu-ray)! Οπου κι αν γυρίσεις το κεφάλι σου, στις αφίσες και στα κουτιά, η μνήμη σε ακολουθεί. Βάλτε τις ταινίες σε σκληρό δίσκο, και η μνήμη σας θα χαθεί. Οπως συμβαίνει με τους φοιτητές μου, που βλέπουν τις ταινίες σε στικάκια, χωρίς υλικά σημεία αναφοράς, και τις ξεχνούν αμέσως μετά.
Ταινίες χωρίς σώμα (δίσκο), χωρίς σπίτι (κουτί), χωρίς ρούχο (αφίσα), χωρίς ψυχή!
Αϋλο χρήμα, άυλη γνώση, άυλη τέχνη;
*Σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA, MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας