Ο πρόσφατα εκλιπών κριτικός και δοκιμιογράφος Τζορτζ Στάινερ αναφέρει το εξής περιστατικό: συμμετέχοντας σε ένα φιλολογικό συνέδριο στην Αφρική και περιτριγυρισμένος από πολλούς Αφρικανούς φιλόλογους, συγγραφείς, κριτικούς και θεωρητικούς της λογοτεχνίας, δεν άντεξε στον πειρασμό και διατύπωσε την απορία του γιατί μια ολόκληρη και τόσο πολυπληθής ήπειρος δεν έχει να παρουσιάσει ένα αντίστοιχα πολυάριθμο σύνολο γηγενών συγγραφέων που να έχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως και να έχουν τιμηθεί αναλόγως για τη λογοτεχνική προσφορά τους με κάποια διεθνή λογοτεχνικά βραβεία, όπως το Νομπέλ Λογοτεχνίας, το Βραβείο Μπούκερ κ.λπ. Η απάντηση που έλαβε από τους παριστάμενους περιλάμβανε δύο σκέλη.
Το πρώτο είχε να κάνει με τα κριτήρια που εφαρμόζονται προκειμένου ένας συγγραφέας να συμπεριληφθεί ως υποψήφιος για τα βραβεία αυτά, τα οποία ίσως είναι λίγο «δυτικότροπα» αντικατοπτρίζοντας την προσέγγιση των προηγμένων κρατών της Δύσης για τη λογοτεχνία, αυτό που ο Χάρολντ Μπλουμ αποκάλεσε «Δυτικό κανόνα» στο ομώνυμο έργο του.
Το δεύτερο σκέλος της απάντησης είχε να κάνει με τη συγκρότηση του «Δυτικού κανόνα» ήδη από την αρχαιότητα με βάση την αρχαιοελληνική γραμματεία. Ουσιαστικά αυτό που απάντησαν οι Αφρικανοί σύνεδροι ήταν πως ο δυτικός κόσμος στάθηκε πολύ «τυχερός» ώστε να έχει από τόσο νωρίς κείμενα υψηλού επιπέδου και πανανθρώπινης εμβέλειας.
Παρακολουθώντας προ ημερών τη θεατρική παράσταση «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή στο Θέατρο Τέχνης, στη σκηνοθετημένη από τον Αρη Μπινιάρη διασκευασμένη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, ταξίδεψα για άλλη μία φορά στις σκέψεις του Στάινερ για την αρχαιοελληνική τραγωδία.
Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς πρωτοπαίχτηκε η «Ηλέκτρα», αναφέρει ο Στάινερ, ωστόσο στο έργο αυτό υπάρχει η εξιστόρηση του βίαιου (αλλά ψεύτικου) θανάτου του Ορέστη, ο οποίος λαμβάνοντας μέρος σε μια αρματοδρομία παγιδεύεται ανάμεσα σε άρματα, σπασμένους άξονες, ηνία και θανατερές οπλές, με αποτέλεσμα να βρει φρικτό θάνατο («Μετά τη Βαβέλ», εκδόσεις Scripta, 2004). Ο Παιδαγωγός αφηγείται τη σκηνή με τόσο σπαρακτικό τρόπο, με τόση παραστατικότητα και ανατριχιαστικές λεπτομέρειες ώστε καταφέρνει σχεδόν να εξουδετερώσει την παρουσία του Ορέστη, τον οποίο δεν θα σκεφτούμε ούτε θα πιστέψουμε ξανά, επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Στάινερ.
Φυσικά όλη αυτή η διήγηση είναι μια επινόηση. Ενας κατασκευασμένος θρήνος, ένα ψυχολογικό αριστούργημα που, σύμφωνα με τον Στάινερ, ξεφεύγει αρκετά από τη δραματική οικονομία του υπόλοιπου έργου. Ο Στάινερ συνεχίζει την ανάλυσή του ανιχνεύοντας επιρροές τής παραπάνω σκηνής σε άλλα έργα, από τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη και το έργο του Σενέκα μέχρι τον σύγχρονο κινηματογράφο, δίνοντας κι αυτός ακόμα ένα παράδειγμα του τρόπου συγκρότησης του «Δυτικού κανόνα».
*(Ph.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας