Λιομάζωμα

Δύσκολο πράμα το λιομάζωμα. Ξύπνημα μέσα στην άγρια νύχτα, ντύσιμο με ρούχα πρόχειρα, μια γρήγορη μπουκιά κι ένας ζεστός καφές μες στο θερμός. Και πριν προλάβει να αποσυρθεί ο αυγερινός για την πρωινή του κατάκλιση, η εργατιά κιόλας στρωμένη στη δουλειά.

Πανιά απλώνονται πάνω στης γης το πράσινο χαλί κι αχνίζουνε οι αναπνοές μέσα στην υγρασία. Μουγκρίζουνε οι γεννήτριες κι αρχίζουνε το ζέσταμα οι ραβδιστήρες, τσουβάλια ανοίγουνε πανέτοιμα να καταπιούνε το πράσινο χρυσάφι, κόσκινα που θα ξεχωρίσουνε τα φύλλα απ’ τον καρπό στήνονται μέσα στον αγρό, φωνές, χάχανα και μισοκουβέντες ακούγονται αραιά και πού. Πανέτοιμο και κουρδισμένο θα αντικρίσει το συνεργείο ο χτικιασμένος ήλιος του χειμώνα σαν καταφέρει να ξεμυτίσει απ’ τα νέφη.

Στο πόδι το δεκατιανό και ένα διάλειμμα μικρό για μεσημέρι· οι μέρες λιγοστέψανε κι ο ήλιος βασιλεύει γρήγορα, πρέπει να βγει η δουλειά και να τελειώσει το χωράφι, άσε που αύριο μπορεί να βρέχει.

Κι όταν απομαζώξουνε, τραβάνε τα φορτία για τη φάμπρικα να αποθηκευτούνε, να ζυγιστούνε και να αλεστούνε σαν θα 'ρθει η ώρα. Με τι οξύτητα θα βγει το λάδι; Και τι τιμή θα πιάσει φέτος; Συμφέρει να δοθεί αμέσως ή μήπως να αποθηκευτεί, μπας και αργότερα τσιμπήσει προς τα πάνω κατιτίς; Θα βγουν, έστω, τα έξοδα ή άδικος ο κόπος;

Και έπειτα θερμή συζήτηση στο καφενείο, με θέματα γνωστά και επαναλαμβανόμενα από χρόνια. Για το πώς γίνεται, ενώ το λάδι αυτού του τόπου έχει πολύ καλή τιμή στα ράφια της Ευρώπης, ο παραγωγός να παίρνει ψίχουλα.

Και για ποιον λόγο πρέπει να εξάγεται μαζικά στην ανταγωνίστρια Ιταλία, που το χρησιμοποιεί για να βελτιώνει την ποιότητα -άρα και την τιμή- του δικού της του λαδιού, κατά πώς ακούγεται από καιρό. Για τις αμαρτωλές ενώσεις, με τις όποιες λαμπρές εξαιρέσεις, που αφέθηκαν στα χέρια των κομματικών και χρεοκόπησαν. Για το συνεταιριστικό κίνημα που το σφετερίστηκαν διαπλεκόμενοι και υστερόβουλοι.

Για το αν οι επιδοτήσεις ωφέλησαν εντέλει ή δυναμίτισαν παραγωγή και προϊόν κι έκαμαν τους αγρότες εξαρτώμενους. Για το πώς εξελίχθηκε η ελιά σε μονοκαλλιέργεια, εξαφανίζοντας άλλες πηγές εσόδων απ’ τη φύση και κάνοντάς της τεράστια ζημιά.

Θα θυμηθούνε οι παλιότεροι πως κάποτε περνούσανε με αξιοπρέπεια, παρ’όλο που παρήγαν λιγότερο. Βλέπεις, άλλη ζωή τότε, άλλες ανάγκες και συνήθειες.

Μετά μεγάλωσε η παραγωγή, μεγάλωσαν μαζί και οι σκοτούρες: έξοδα για λιπάσματα και φυτοφάρμακα που βλάπτουνε και το περιβάλλον, ακρίβυνε το καύσιμο, ποτιστικά νερά και γεωτρήσεις, αγροτικά οχήματα και δρόμοι, τρακτέρ κι εξοπλισμοί, γεωπόνοι και φυτώρια, έμποροι και μεσάζοντες, στην πλάτη του παραγωγού έφαγε ψωμί κόσμος πολύς, κι αυτός φυτοζωεί κι ιδροκοπά στο λιόφυτο αυτές τις μέρες του χειμώνα χωρίς να ξέρει πώς να βγάλει τη χρονιά.