Πριν από σαράντα χρόνια, 11 Μαρτίου 1985, η γεροντοκρατία στη Σοβιετική Ενωση έκανε το θαύμα της, εκλέγοντας στη θέση του γενικού γραμματέα του ΚΚΣΕ το νεότερο μέλος του Π.Γ., 54 ετών, ονόματι Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, από τη Νότια Ρωσία. Η εκλογή του κρίθηκε με μία ψήφο, του βετεράνου διπλωμάτη Αντρέι Γκρομίκο, πολύπειρου πρώην υπουργού Εξωτερικών.
Ενθυμούμενος τον στίχο από την Οδύσσεια του Ομήρου «πολλών ανθρώπων οίδεν άστεα και νόον έγνω», ο Γκρομίκο έκρινε σοφά, ψηφίζοντας έναν νέο χαρισματικό ηγέτη, που έναν μήνα μετά, επρόκειτο να εξαγγείλει την περεστρόικα, ανανεώνοντας τη μεγάλη και γεμάτη αντιφάσεις χώρα, για να τη σώσει. Επρόκειτο, όπως αποδείχθηκε, για έφοδο στον ουρανό.
Προσωπικά, είχα βρεθεί στη Μόσχα το 1983, προσκεκλημένος της Σοβιετικής Επιτροπής Ειρήνης και δεν ξεχνώ ότι η συνοδός και διερμηνέας μας Ολγα δήλωνε απαισιόδοξη για την κατάσταση στην χώρα του Λένιν.
Δυστυχώς η διάλυση της ΕΣΣΔ, το Δεκέμβριο του 1991, επιβεβαίωσε ότι η περεστρόικα, το ανανεωτικό μεταρρυθμιστικό εγχείρημα του Γκορμπατσόφ, ήρθε πολύ αργά για την ΕΣΣΔ και πολύ νωρίς για έναν κόσμο που βρισκόταν στον ψυχρό πόλεμο, όντας απροετοίμαστος να δεχτεί τη νέα πολιτική σκέψη του Σοβιετικού ηγέτη.
Πολλοί διαπίστωναν ότι το σοβιετικό μοντέλο έπασχε από την άποψη παραγωγής καταναλωτικών αγαθών, αλλά ο εκ των στενών συνεργατών του Γκορμπατσόφ, Αλεξάντερ Γιάκοβλεφ, είχε αποφανθεί ότι «δεν ήταν τα άδεια ράφια, αλλά οι άδειες ψυχές» που έκαναν αναγκαία την περεστρόικα. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα δεν ήταν κυρίως οικονομικό, αλλά ηθικό και ιδεολογικό.
Τροχοπέδη στην περεστρόικα αποδείχθηκε η βολεμένη κομματική γραφειοκρατία, καθώς και μια πολιτικά απαίδευτη κοινωνία, στερημένη επί δεκαετίες τη ζωογόνο αντιπαράθεση ιδεών, αφού το σύνθημα της Οκτωβριανής Επανάστασης «όλη η εξουσία στα σοβιέτ» ουδέποτε υλοποιήθηκε, ιδίως στα χρόνια του Στάλιν.
Υποστηρίζεται ότι ο Γκορμπατσόφ δεν είχε συνεκτικό σχέδιο υλοποίησης του προγράμματός του, ενώ υποτίμησε και το εθνικό ζήτημα που υποτίθεται ότι είχε λυθεί από την αρχή της επανάστασης.
Από την άλλη, η αμερικανική υπερδύναμη καραδοκούσε να προωθήσει τη λεγόμενη «νέα παγκόσμια τάξη», εκμεταλλευόμενη τα προβλήματα της περεστρόικα, με αποκορύφωμα το πραξικόπημα του συντηρητικού κομματικού μηχανισμού στις 19 Αυγούστου 1991, που κατέστησε παντοδύναμο τον Γέλτσιν, ο οποίος και έβαλε την ταφόπλακα στο πρώτο στον κόσμο σοσιαλιστικό κράτος. Ετσι ανατράπηκαν πλήρως οι παγκόσμιες ισορροπίες και ανεκόπη μια άνοιξη ειρήνης για τον κόσμο και την Ευρώπη, της οποίας σημαντικός εταίρος θα ήταν η νέα Σοβιετική Ενωση ανεξάρτητων κρατών που προωθούσε ο Γκορμπατσόφ. Εντελώς άλλη Ευρώπη θα είχαμε σήμερα.
*Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., συγγραφέας του βιβλίου «Συνάντηση με τον Γκορμπατσόφ» (Δελφίνι, 1992)
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας