Οι πρόσφατες διεθνείς συναντήσεις μεταξύ ηγετών των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ουκρανίας αποκάλυψαν μια βαθιά διχασμένη προσέγγιση στις διατλαντικές σχέσεις. Οι συναντήσεις Τραμπ-Μακρόν (25/2/2025), Τραμπ-Στάρμερ (27/2/2025) και Τραμπ-Ζελένσκι (28/2/2025) ανέδειξαν μια νέα μορφή διπλωματίας, η οποία φαίνεται να επικεντρώνεται αποκλειστικά στη μεγιστοποίηση των εθνικών (ή ακριβέστερα επιχειρηματικών) συμφερόντων των ΗΠΑ, συχνά σε βάρος των συμμάχων τους.
Κατά τη συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι, οι ΗΠΑ πρότειναν ότι η υποστήριξή τους προς την Ουκρανία θα εξαρτιόταν από το 50% των εσόδων που θα προέκυπταν από την εκμετάλλευση σπάνιων γαιών από επιχειρήσεις αμερικανικών συμφερόντων. Αυτή η πρόταση, που αποτελεί έκφραση ενός νέου είδους «άγριου» καπιταλισμού, υποδηλώνει πως οι ΗΠΑ επιδιώκουν να μετατρέψουν τις γεωπολιτικές κρίσεις σε ευκαιρίες για οικονομικό όφελος. Παράλληλα, οι διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία φαίνεται να περιορίζονται σε ελάχιστες «παραχωρήσεις», γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με το εάν η ηγεσία των ΗΠΑ ενδιαφέρεται πραγματικά για μια ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης.
Στις 2/3/2025, ο Βρετανός πρωθυπουργός Στάρμερ διοργάνωσε στο Λονδίνο μια σημαντική συνάντηση με τη συμμετοχή ηγετών (όχι όλων) της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς και του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών. Κατά τη διάρκεια της συνόδου, οι ηγέτες δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν τη στρατιωτική υποστήριξη και την παροχή δανείων προς την Ουκρανία, ιδιαίτερα μετά την ένταση που προέκυψε από τη συνάντηση του Ζελένσκι με την ηγεσία των ΗΠΑ. Παράλληλα, συζητήθηκε η ανάγκη ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας, με τον Στάρμερ να προτρέπει τους Ευρωπαίους ηγέτες να εντείνουν τις αμυντικές τους προσπάθειες για τη διασφάλιση της σταθερότητας στην ήπειρο. Η απουσία ελληνικής συμμετοχής σε αυτή τη συνάντηση εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στις νέες γεωπολιτικές εξελίξεις.
Επειτα από τις εξελίξεις αυτές, ο Ζελένσκι ζήτησε και συμφωνήθηκε μια νέα συνάντηση με τον Τραμπ στις 11/3/2025, με στόχο την υπογραφή της συμφωνίας για τις σπάνιες γαίες. Ωστόσο, στις 3 και 5 Μαρτίου 2025, οι ΗΠΑ διέκοψαν αιφνιδιαστικά τη στρατιωτική τους βοήθεια προς την Ουκρανία, καθώς και την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις θέσεις των ρωσικών στρατευμάτων. Αυτή η κίνηση έθεσε τους Ουκρανούς στρατιώτες στο μέτωπο σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, ενώ παράλληλα αποδυνάμωσε σημαντικά τη θέση του Ζελένσκι στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με τη Ρωσία. Επιπλέον, ενίσχυσε τα ρωσικά στρατεύματα, τα οποία εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση για να βελτιώσουν τις θέσεις τους. Η απόφαση αυτή φέρνει τις Ηνωμένες Πολιτείες πιο κοντά στη Ρωσία και πιο μακριά από την Ουκρανία και από την Ευρώπη.
Αυτές οι εξελίξεις καταδεικνύουν ότι η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε μια νέα φάση, όπου νέες συμμαχίες μορφώνονται και οι παραδοσιακές αναδιαμορφώνονται, ενώ νέες δυναμικές αναδύονται. Η Ρωσία, υποστηριζόμενη με τον έναν ή τον άλλο τρόπο από τον πρώην αντίπαλό της, τις ΗΠΑ, φαίνεται να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την αποδυνάμωση της Κίνας, του κύριου ανταγωνιστή των ΗΠΑ. Παρότι η Κίνα αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα λόγω της φυγής πολλών επιχειρήσεων συνεπεία πολέμων και διεθνών εντάσεων, εν τούτοις εξακολουθεί να κατέχει το απόλυτο πλεονέκτημα κόστους στον διεθνή ανταγωνισμό. Παράλληλα, διασπάται η επικίνδυνη για τις ΗΠΑ συμμαχία της Κίνας με τη Ρωσία, οδηγώντας στην ντε φάκτο αποδυνάμωση των BRICS.
Οι τρέχουσες εξελίξεις αποκαλύπτουν τη διαμόρφωση ενός νέου, άναρχου και καθαρά ιμπεριαλιστικού κόσμου, που διολισθαίνει προς τη βαρβαρότητα, όπου το κέρδος -και μάλιστα το βραχυχρόνιο- τείνει να γίνει το μοναδικό κριτήριο αποφάσεων. Οι ΗΠΑ, αν και προσπαθούν να επιβάλουν τους όρους τους όχι μόνο στον πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, αλλά και στη νέα διεθνή τάξη -όπως φαίνεται από την επιβολή δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα, τις απειλές για αποχώρηση από συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ και τις οικονομικές αβεβαιότητες-, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν λαϊκή δυσαρέσκεια. Οι αυξήσεις τιμών, επιτοκίων και η οικονομική στασιμότητα αναμένεται να εντείνουν αυτή την τάση, πιθανώς αναγκάζοντας τη σημερινή ηγεσία να αναθεωρήσει τη στρατηγική της εν όψει ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο και τη Γερουσία.
Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με την ανάγκη να ενισχύσει τη θέση της σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο ασταθής. Η αναζήτηση για μεγαλύτερη αυτονομία, σταθερότητα και νέους θεσμούς γίνεται κύρια και καίρια προτεραιότητα, καθώς η Ε.Ε. προσπαθεί να προσαρμοστεί στις νέες γεωπολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες. Η δημιουργία νέων συμμαχιών και η ενίσχυση της εσωτερικής συνοχής αποτελούν βασικούς πυλώνες για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτής της νέας εποχής.
*Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΠΑ.ΜΑΚ.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας