Το θράσος μπροστά στα αδιέξοδα

Στα 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή και την κατοχή του 1974, μπορεί να μην υπήρξε χειρότερος μήνας από τον φετινό Ιούλιο. Δεν είναι μόνο η ατμόσφαιρα θλίψης και σεβασμού στον ανθρώπινο πόνο. Είναι ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται τη δύσκολη συγκυρία με τον ΟΗΕ ο Κύπριος πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης που συνεχίζει να επιδεινώνει τη θέση της Κύπρου και φορτώνει την ελληνοκυπριακή κοινότητα με νέα αδιέξοδα.

Τις τελευταίες ημέρες γίνεται φανερό ότι στον ΟΗΕ και στην Ε.Ε. ο Χριστοδουλίδης είναι με την πλάτη στον τοίχο. Αναδιπλώνεται συνεχώς, αλλά την ίδια ώρα βρίσκει το θράσος να επιτίθεται εναντίον και όσων του ασκούν κριτική και του προτείνουν (10/7) να αλλάξει ρότα, όπως η πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αννίτα Δημητρίου. Μάλιστα, το κάνει με τον πιο χυδαίο τρόπο: «Αυτοί, που ενισχύουν την επιχειρηματολογία της Τουρκίας… πλήττουν εθνικές επιδιώξεις», σχολίασε (11/7) ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κ. Λετυμπιώτης.

Ηγέτες χωρίς βούληση

Τι συμβαίνει με τον ΟΗΕ το τελευταίο διάστημα; Με βάση όλα τα στοιχεία, ο Χριστοδουλίδης υποχωρεί ατάκτως για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις που σχημάτισε η προσωπική απεσταλμένη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Μαρία Ανχελα Ολγκίν. Τον θεωρεί μέρος του προβλήματος που βίωσε ο ΟΗΕ με την ελληνοκυπριακή ηγεσία από την εποχή του τέως προέδρου Ν. Αναστασιάδη.

Σε ανοιχτή επιστολή της (7/7) προς τους Κυπρίους –μια ασυνήθιστη πρακτική– η Κολομβιανή διπλωμάτης άδειασε κανονικά τον Χριστοδουλίδη, όπως εξίσου και τον Τατάρ: «Οι ηγέτες πρέπει να επιδείξουν βούληση και αποφασιστικότητα για πραγματική πρόοδο. Ζητώ από όλους τους Κύπριους να ενθαρρύνουν και να πιέσουν τους ηγέτες τους να εργαστούν για ένα καλύτερο και ασφαλές μέλλον…».

Στη συνέχεια, η Ολγκίν παρέδωσε την έκθεσή της (10/7) στον γενικό γραμματέα. Προηγουμένως, ο Γκουτέρες με άλλες δύο εκθέσεις προς το Συμβούλιο Ασφαλείας αμφισβήτησε ευθέως την ειλικρίνεια των προθέσεων Χριστοδουλίδη - Τατάρ. Εγραψε σε αυτές ότι με τις πράξεις τους υποσκάπτουν την εμπιστοσύνη, συνεπώς και την ύστατη αποστολή Ολγκίν. Αξιοσημείωτο είναι ότι ως μόνη θετική εξέλιξη καταγράφουν την πρόοδο στις σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα, η Αννίτα Δημητρίου, πρόεδρος του ΔΗΣΥ, έθεσε με επιστολή της στον Χριστοδουλίδη τέσσερα θέματα, καλώντας τον να αλλάξει ρότα για να βελτιώσει τη θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Η Α. Δημητρίου εισηγήθηκε «μονομερή εκτέλεση των απαραίτητων εργασιών» για διάνοιξη τουλάχιστον δύο οδοφραγμάτων: στη Μια Μηλιά, ανατολικά της Λευκωσίας, και στο Πυρόι της Μεσαορίας ή στον Πύργο-Κόκκινα. Για τη Μια Μηλιά ο Τατάρ εξέφρασε δημόσια ετοιμότητα να ανοίξει για να περνούν εμπορικά οχήματα. Ατεχνα ο Χριστοδουλίδης απάντησε (29/6): «Αν το ήθελε [ο Τατάρ] θα είχε ήδη ανοίξει…». Ομως, δεν αντιλήφθηκε ότι η Ολγκίν έχει αποστασιοποιηθεί πλέον από την τακτική ανταλλαγμάτων των δύο πλευρών για να κωλυσιεργούν. Γι’ αυτό ζήτησε μονομερείς πρωτοβουλίες!

Ευρωτουρκικά

Η Α. Δημητρίου ζήτησε από τον Χριστοδουλίδη να ενημερώσει τους Ευρωπαίους εταίρους ότι από τη στιγμή που θα επαναληφθούν οι συνομιλίες στο συμφωνημένο πλαίσιο, θα αρχίσει ξανά ο διάλογος υψηλού επιπέδου Τουρκίας - Ε.Ε., «απαραίτητο στοιχείο για την πρακτική υλοποίηση της όποιας ευρωτουρκικής θετικής ατζέντας». Από τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Χριστοδουλίδης έδωσε εντολές στον ΥΠΕΞ Κ. Κόμπο να μπλοκάρει τη συμμετοχή του Τούρκου ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν σε μια τέτοια μορφή διαλόγου (συναντήσεις Gymnich των ΥΠΕΞ). Η Ολγκίν ήδη ενημερώθηκε από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες –μέχρι και στην Ισπανία πήγε– για το πώς προσλαμβάνουν οι Ευρωπαίοι εταίροι τις θέσεις που εκφράζει η Λευκωσία. Κανείς δεν αντιλαμβάνεται τι ακριβώς ζητά η Λευκωσία και πώς θα προχωρήσει τροφοδοτώντας θετικές εξελίξεις. Εξού και όλα είναι στάσιμα.

Νεκρή ζώνη

Ο Χριστοδουλίδης βρίσκεται εντελώς εκτεθειμένος για όσα συμβαίνουν εδώ και καιρό στη νεκρή ζώνη. Ο ΟΗΕ βλέπει καθαρή μεθόδευση παραβιάσεων μεταξύ Εθνικής Φρουράς και τουρκικού στρατού, στρατιωτικοποίηση και αμφισβήτηση της UNFICYP. Η Αννίτα Δημητρίου κάλεσε τον Χριστοδουλίδη τουλάχιστον για «άμεση αφαίρεση του συρμάτινου φράχτη» 14 χλμ. που έστησε ο Αναστασιάδης για δήθεν αναχαίτιση παράτυπων μεταναστών. Ο Γκουτέρες κατέθεσε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για να δώσει τέρμα στις παραβιάσεις και την περαιτέρω κλιμάκωση. Ομως, έγραψε στην έκθεσή του ότι «καμία πλευρά (άρα και ο Χριστοδουλίδης) δεν πήρε στα σοβαρά το ψήφισμα αυτό».

Παράταση εντολής

Εξι μήνες πέρασαν αφότου η Ολγκίν ανέλαβε να μαζέψει τα ερείπια που άφησαν πίσω τους ο Αναστασιάδης αλλά και ο Χριστοδουλίδης από την εποχή του Κραν Μοντανά. Ο ΟΗΕ δεν θα τα παρατήσει εύκολα, ούτε πρόκειται όμως να χαριστεί σε κανέναν. Η Κολομβιανή αξιωματούχος διαβουλεύεται απευθείας με όλους (Ε.Ε., Ελλάδα, Τουρκία, ΗΠΑ, Ρωσία, Η.Β.). Είναι απρόβλεπτη, γιατί γνωρίζει ότι το πρόβλημα ξεκινά από την Κύπρο και κάνει λόγο για «άλλες μεθόδους» λύσης!

Η Λευκωσία τελεί σε κατάσταση σύγχυσης. Από τη μια θέλει να επιπλεύσει διεθνώς. Από την άλλη, καλλιεργεί κλίμα «περιρρέουσας»: δηλαδή, αν όλα καταρρεύσουν, ο Χριστοδουλίδης να έχει τυφλωμένη από τη διχόνοια κοινή γνώμη για να καλυφθεί πίσω της. Αναγκαστικά θα πρέπει να κάνει μονομερείς κινήσεις. Στις Βρυξέλλες βρίσκει μπροστά του ισχυρούς εταίρους που θέλουν να προχωρήσουν με την Τουρκία.

Ο Χριστοδουλίδης δεν μπορεί να αξιολογήσει αυτό που ο ΟΗΕ καταγράφει ως «ανοιχτό πνεύμα» του ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν έναντι του Πλαισίου Γκουτέρες και να δεσμευτεί ρητά και στα έξι σημεία του. Ομως, σε αυτά διαμεσολαβεί και η ελληνική κυβέρνηση. Η δυναμική των σχέσεων Ελλάδας - Τουρκίας υπερβαίνει τις προσδοκίες. Μητσοτάκης και Ερντογάν συναντήθηκαν 5 φορές! Ο Γεραπετρίτης είναι κομιστής μηνυμάτων προς τη Λευκωσία. Η παράταση της αποστολής Ολγκίν έγινε εφικτή με κινήσεις που έκανε η Αθήνα. Δύο φορές ήρθε στη Λευκωσία για άμεσους χειρισμούς ο ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης.

Τώρα, ο Χριστοδουλίδης τα ρίχνει στους συμβούλους του και προσπαθεί να… μαζέψει τις αστοχίες. Γιατί η Ολγκίν είναι «κοφτή» και ξεκάθαρη στο τι πρέπει να γίνει τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο.

Διγλωσσία

Η πρόεδρος του ΔΗΣΥ έθεσε ανοιχτά τη διγλωσσία που διακατέχει τον Χριστοδουλίδη και τον κάλεσε να διαχωρίσει δημόσια τη θέση του για «προτάσεις στο Εθνικό Συμβούλιο για απόρριψη της Διζωνικής, Δικοινοτικής Ομοσπονδίας και μονομερές κλείσιμο οδοφραγμάτων». Αυτές αφορούν προτάσεις του ΕΛΑΜ, του ΔΗΚΟ και της ΕΔΕΚ που τον στηρίζουν. Το Εθνικό Συμβούλιο έγινε αγωγός για κάθε ασυναρτησία αντί χώρος συλλογικής διαβούλευσης. Το ερώτημα είναι βάσιμο για τον Χριστοδουλίδη: Πενήντα χρόνια πέρασαν, πόσος εμπαιγμός ακόμα;

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου