Η τρέλα της εξουσίας

Ισως να φαντάζει περιττή η επάνοδος στο είδος του στοχασμού γύρω από τη δύναμη και την εξουσία. Μάλλον είναι ανεπιθύμητη, γιατί θα αποκάλυπτε τους ποικίλους μηχανισμούς που επιτρέπουν εκδηλώσεις πολιτικής εξαπάτησης και βίας σε κοινή θέα. Αρκετές από αυτές ορίζονται από ένα ιδιαίτερο στοιχείο: της δύναμης και της κοινωνικής υπεροχής των δραστών και, κυρίως, της άκρατης επιθυμίας τους για εξουσία. Ακόμα κι αν απαγορεύονται σήμερα (και μιλάμε για ένα σήμερα με βαρύ παρελθόν που μας πάει πολύ πίσω στον χρόνο), οι εκδηλώσεις αυτές διδάσκουν, με την έννοια ότι το σχολαστικό ενδιαφέρον γύρω από αυτές γίνεται ένα είδος μηχανισμού που συμβάλλει αδιόρατα στη μετάβαση από την κατάσταση της τρέχουσας καταδίκης, στην κατάσταση της επίγνωσης ότι «πάντα έτσι γινόταν» και, από εκεί, στην κατάσταση της παραδοχής αυτού του κανόνα και της πειθάρχησης σ’ αυτόν. Σαν να λέμε, μέσα από εκδηλώσεις εξαπατήσεων και βίας οδηγούμαστε σε ένα είδος μικρο-ΤΙΝΑ (There Is No Alternative - Δεν υπάρχει άλλος δρόμος) για την καθημερινή ζωή.

Το άλλο στοιχείο που περιβάλλει τις εκδηλώσεις εξαπάτησης και βίας είναι ότι το ενδιαφέρον και οι ομόθυμες αντιδράσεις εκδηλώνονται αφού έχουν συμβεί –και μάλιστα σε κοινή θέα– και ουδέποτε πριν. Κατ’ αυτό τον τρόπο, μπαίνουν στην υπηρεσία ενός γενικότερου σχεδίου, ας πούμε ενός οδικού χάρτη προς την εξουσία «για το καλό του λαού και του τόπου» που, βέβαια, απέναντί του θέλει –και πάντα το ήθελε– την υποτέλεια και την κατωτερότητα ως άλλοθι και προνομιακό συνομιλητή. Ετσι, αυτές τις μικροκαταστροφές στις διακυμάνσεις καριέρας, αυτές τις «κακές στιγμές», τις αντιμετωπίζουμε μονίμως ως παρελθόν, χωρίς να αναγνωρίζουμε την παροντική τους βαρύτητα και επιρροή και, κυρίως, χωρίς να τις καταχωρίζουμε στις ανησυχητικές μελλοντικές όψεις ενός κόσμου που ήδη γνωρίζουμε.

Για να πάμε σε συγκεκριμένα παραδείγματα. Τι ήταν εκείνο που επέτρεψε στο Μαξίμου και στους ανθρώπους του στενού κύκλου του πρωθυπουργού να κάνουν τις υποκλοπές; Γιατί δεν δόθηκαν ακόμα πειστικές απαντήσεις για την αναγκαιότητα αλλά και τα οφέλη των παρακολουθήσεων; Και εκ του αποτελέσματος –αν πάρουμε τοις μετρητοίς το αφήγημα Σαμαρά– γιατί ολόκληρη η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα της καταστροφής;

Μέσω ποιων μηχανισμών έφτασαν στα χέρια υποψηφίων ευρωβουλευτών της Ν.Δ. οι λίστες με τα προσωπικά δεδομένα των ψηφοφόρων; Για παράδειγμα, η περίπτωση Ασημακοπούλου, σύμφωνα με τα μέτρα δράσεων και επιδόσεων στο Ευρωκοινοβούλιο, δεν ήταν από τις χειρότερες – ήταν από τις καλύτερες συγκρινόμενη με άλλους Ελληνες ευρωβουλευτές. Ωστόσο, η ίδια «κάηκε» από έναν τόσο κακό χειρισμό και θεωρεί τον εαυτό της αδικημένο από τη δική της λαθροχειρία, ύστερα από την επιτυχή θητεία της.

Καθημερινά, γινόμαστε μάρτυρες μικρότερων και μεγαλύτερων περιπτώσεων παραβίασης των κανόνων της καλής κοινωνικής συμπεριφοράς από ανθρώπους που είναι περιβεβλημένοι με μικρή ή μεγαλύτερη εξουσία και δύναμη. Και αυτές οι παραβιάσεις γίνονται αποδεκτές. Εκδηλώσεις καθυστερούν, γιατί καθυστέρησε κάποιος πολιτικός «αστέρας» ή αναβάλλονται γιατί αδυνατεί να παρευρεθεί ο «αστέρας» κ.ο.κ. Και βέβαια, γινόμαστε μάρτυρες εκδηλώσεων βίας κατά ανθρώπων που, απλά, προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους. Η περίπτωση Αυγενάκη δεν ήταν η πρώτη, ούτε, δυστυχώς, θα είναι η τελευταία. Προφανώς, ο κ. Αυγενάκης ήθελε να κάνει τη δουλειά του, αδιαφορώντας για όλους τους άλλους. Θεωρούσε ότι η παρουσία του στον προορισμό του ήταν πολυτιμότερη από την παρουσία των υπολοίπων ταξιδιωτών, με αποτέλεσμα να έχει την αξίωση να τον περιμένει το αεροπλάνο και, σε κάθε περίπτωση, να του αναγνωριστεί αυτό το δικαίωμα (υπό την ιδιότητα του βουλευτή και πρώην υπουργού). Ετσι, δείχνει γνωστική αδιαφορία για το πραγματικό περιεχόμενο της δύναμης ή της εξουσίας που τον περιβάλλει. Δείχνει να ενδιαφέρεται μόνο για τα αδιαμφισβήτητα κοινωνικά και σαφώς ιδιοτελή προσωπικά προνόμια που συνοδεύουν τη δυνατότητά του να επιτεθεί σε υπάλληλο.

Δυστυχώς, υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων που διαθέτουν κεφάλαιο πολιτικής εξουσίας και έχουν τόση σχέση με την πολιτική όση και οι χαρτορίχτρες με τη μελλοντολογία και τη μεταφυσική. Από κομιστές του ισιώματος της κοινωνίας γίνονται η πραγματική τροχοπέδη της. Οταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τους περιορισμούς του συστήματος που οι ίδιοι διατείνονται ότι υπηρετούν, ζητούν επιείκεια, ζητούν συγγνώμες, δίκαιη αντιμετώπιση κ.λπ., ώστε στη συνέχεια να κάνουν πάλι αυτά που ξέρουν να κάνουν.

«Το άρχειν ήδιστον», αλλά και «Αρχή άνδρα δείκνυσι». Ομως, εδώ, δεν πρόκειται καν για τέτοια συμπεράσματα. Πρόκειται για την τρέλα της εξουσίας που από καιρό έχει γίνει κι αυτή το ίδιο αγοραία όπως οι λειτουργοί και υπηρέτες της, οι οποίοι δίνουν και το χειρότερο μάθημα που θα μπορούσε να γίνει περί πολιτικής. Αλλά ας μην είμαστε πεσιμιστές: «Εγγύς Διός, εγγύς κεραυνού» έλεγε ο Αίσωπος και περιελάμβανε τον ίδιο τον Δία (ή τον Μωυσή, αν προτιμάτε).