Κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται, το λόμπι των κατασκευαστών παραμένει (ή, αλλέως, «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται»)

Τις μέρες που καιγόταν η Σμύρνη, Αύγουστος του 1922, πέρασε το νομοθέτημα για αύξηση των υψών στην Αθήνα. Η Επανάσταση του ’22 το ακύρωσε, όμως ο ίδιος ο Βενιζέλος έφερε τα διατάγματα (μαζί με το Ιδιώνυμο και τον δρακόντειο Νόμο περί Τυπου) της αύξησης των υψών το 1929/1930 και στη συνέχεια ο Κ. Τσαλδάρης το 1934 ακόμη περισσότερο.

Στη μετεμφυλιοπολεμική εποχή, με Εντολή της Διεθνούς Τραπέζης (1952, Κ. Βαρβαρέσος), εκδόθηκε ο νέος ΓΟΚ του 1955 που όχι μόνο αύξησε τα ύψη, αλλά κατέστησε την «αθηναϊκή πολυκατοικία» μαρμάρινη τρώγλη (κατά τον καθηγητή Ι. Δεσποτόπουλο): ακάλυπτοι - πηγάδια, (τάχα) φωταγωγοί-τρύπες…

Το 1965, στην κυβέρνηση των Αποστατών του Στεφανόπουλου, προσπάθεια να αυξηθούν περαιτέρω τα ύψη ιδίως στα προάστια αποσοβήθηκε από τον τότε πρόεδρο του ΤΕΕ, Νίκο Δεσύλλα, και τον πρόεδρο του ΣΑΔΑΣ, Νίκο Σιαπκίδη.

Επί χούντας, εκδόθηκε ο γνωστός ΑΝ 395/68, που πολυκατοικιοποίησε όχι μόνο τα προάστια, την «πράσινη ζώνη» του Λεκανοπεδίου, αλλά και το τελευταίο χωριουδάκι (δείτε π.χ. την Αράχωβα και τη Σκόπελο…).

Σε συνέντευξή του, ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης (Επίκαιρα, 27.6/3.7.1974) είχε τονίσει με ευκαιρία την αναστολή ανέγερσης ουρανοξυστών στο Λεκανοπέδιο: «Εύχομαι η αναστολή χορηγήσεως αδειών για την ανέγερση ουρανοξυστών να ισχύση όσο θα υπάρχη η Ελλάδα. - Γιατί; - Γιατί δεν βοηθώ τους εγκληματίες…».

Επειδή οι «ριζικές» αυξήσεις του οικοδομικού όγκου προκαλούσαν αντιδράσεις, μετά τη Μεταπολίτευση η τακτική ήταν μικροεπεμβάσεις στον ΓΟΚ, που περνούσαν με Π.Δ., χωρίς την έγκριση της Βουλής. Αν χρειαζόταν κάτι τέτοιο, περνούσε τις μεταμεσονύκτιες ώρες ως προσθήκη σε άσχετα διατάγματα –αντισυνταγματικό μεν, βολικό δε. Tότε εκδόθηκαν δεκάδες ρυθμίσεις, όπως αν φύτευες στην ταράτσα μερικές γλάστρες, έπαιρνες μπόνους τετραγωνικά…

Για τους επόμενους ΝΟΚ τι να πει κανείς, ότι με «υποχώρηση» ενός μέτρου στην οικοδομική γραμμή κέρδιζες έναν ή και δύο ορόφους; (με μια βολτίτσα στα Κάτω Πατήσια θα το δείτε!).

Παρ’ όλα αυτά, υπήρχε και κάποια αντίδραση, που προκαλούσε την επέμβαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (επί Δεκλερή κυρίως, ο οποίος ίδρυσε το Ε’ Τμήμα με αντικείμενο τα περιβαλλοντικά θέματα), γεγονός που αφενός μεν προκάλεσε την… οργή τού τότε υπουργού Δημοσίων Εργων, που ούρλιαζε σε κάποια ημερίδα «εμείς θα νομοθετούμε ή το ΣτΕ;», ξεχνώντας βέβαια ότι το ΣτΕ απλά ακύρωνε παράνομες διοικητικές Πράξεις.

Η «αντίδραση» ήταν αναμενόμενη, στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Πικραμμένου «αναδιοργανώθηκε» το ΣτΕ και οι δικαστές του έγιναν περιφερόμενοι: έτσι, δικαστές με εμπειρία στα εργατικά, υποχρεώθηκαν να δικάζουν περιβαλλοντικά και εξειδικευμένοι στα περιβαλλοντικά δικάζουν εμπράγματο Δίκαιο. Ακόμη, ενισχύθηκε ο ρόλος προέδρου και αντιπροέδρου, οι οποίοι διορίζονται από την κυβέρνηση, και το αφήγημα της «Ανεξάρτητης Δικαιοσύνης» του «δεύτερου πυλώνα της Δημοκρατίας» της Γαλλικής Επανάστασης είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο, το αποδεικνύουν άλλωστε τα τελευταία χρόνια οι αποφάσεις του…

Σε εποχές «κρίσης του εμπορίου της στέγης», κάπως ησυχάζουμε, φαίνεται ότι τώρα περνάμε σε εποχή «ανάπτυξης» (ή κρίσης, που τα αργούντα κεφάλαια επενδύονται σε μπετόν και αυτό οδηγεί στη μέγιστη εκμετάλλευση του οικοπέδου). Να σημειώσω εδώ, πολύ καλό το άρθρο της κ. Ντ. Δασκαλοπούλου και οι παρατηρήσεις του κ. Θ. Μαλούτα («Εφ.Συν.» 13-14 Απρ. 2024), όμως τα κενά διαμερίσματα είναι απλά επενδύσεις, ασφαλίζουν τα κεφάλαιά τους, τα κρατάνε κλειστά, για να μην απαξιωθούν και πωλούνται και μεταπωλούνται όποτε χρειαστεί, όπως οι λίρες στο σεντούκι.

Η λύση είναι συστημική, όχι διαχειριστική, το πρόβλημα λύθηκε, π.χ., στη Βιέννη του Μεσοπολέμου, όταν το σύστημα έκανε υποχωρήσεις, για να διασωθεί από την επερχόμενη κομμουνιστική λαίλαπα!

Αλλωστε, η σημερινή κυβέρνηση δεν φαίνεται να συνεχίζει μετά τις επόμενες εκλογές, οπότε το εργολαβικό κυρίαρχο λόμπι στο υπουργείο και στο ΤΕΕ κινείται ταχύτατα και «ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξουμε!».

*Ομότιμος καθηγητής Ε.Μ. Πολυτεχνείου